Ücretsiz izin ve kısa çalışmadaki milyonlarca kişiye AGİ şoku

Covid-19 pandemisinden etkilenen iş yerlerinde kısa çalışma uygulamasının süresi 31 Ekim’e kadar uzatıldı. İşten çıkarma yasağının süresi 2 ay daha uzatıldı. Çalışanlar bu dönemde önemli bir gelir kaybına uğruyor. Kısa çalışma döneminde brüt ücretin yüzde 60’ı oranında ödenek verilirken, işten çıkarma yasağı süresinde ücretsiz izne çıkartılanlar, normal ücretleri ne olursa olsun ayda sadece 1168 TL nakdi ücret desteği alabiliyorlar. Kısa çalışma ve ücretsiz izne tabi olan kişiler, bu süre boyunca kendi çalışmalarından dolayı asgari geçim indiriminden (AGİ) yararlanamıyorlar.

Eşi çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan kişiler, eşleri için de AGİ’den yararlanırlar. Peki ücretsiz izne ayrılan veya kısa çalışma ödeneği almakta olan kişiler için eşleri AGİ’den yararlanabilir mi? Hazine ve Maliye Bakanlığı, pandemiden etkilenen söz konusu çalışanları da ilgilendiren bir özelge yayımladı. Doğum yapan eşi 6 ay ücretsiz izne ayrılan bir kişi, eşinin ücretsiz izinli olduğu dönemde eşinden dolayı asgari geçim indiriminden faydalanıp faydalanamayacağını İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığına sordu. Vatandaşın sorusuna özelge ile cevap verildi.

Özelgede, “çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş” için AGİ’den yararlanılabileceği belirtilerek, AGİ ile ilgili 265 sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği’ne dikkat çekildi. Tebliğe göre, sadece ücret geliri elde eden eş “çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş” kapsamında değerlendirilmiyor. Ücret geliri elde edenlerin dışındakiler ise çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş kapsamında değerlendiriliyor.

Özelgede, doğum nedeniyle 6 ay ücretsiz izne ayrılan eşin, ücretsiz izinli olduğu dönemde çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş kabul edileceği, dolayısıyla eşi ile 18 yaşını (tahsilde ise 25 yaşını) doldurmamış çocuğu için “Aile Durumu Bildirimi” ile işverene bildirimde bulunmak kaydıyla asgari geçim indiriminden yararlanılabileceği ifade edildi.

AYDA 30 GÜN KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALANLARI DA KAPSIYOR

Özelge her ne kadar ücretsiz izne ayrılan kişiler ile ilgili verilmiş olsa da ayda 30 gün üzerinden kısa çalışma ödeneği almakta olan kişiler de bu haktan yararlanabilirler. Kısa çalışma ödeneği ücret geliri sayılmıyor. Bu nedenle ödenek alan kişi çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş olarak kabul ediliyor. Dolayısıyla kısa çalışma ödeneği kapsamındaki kişilerin eşleri, bu uygulama boyunca eşleri için AGİ’den yararlanabilirler.

Kısa çalışma kapsamındaki kişiler iki gruba ayrılıyor. Bir kısmı hiç çalışmadan ayda 30 gün üzerinden kısa çalışma ödeneği alıyor. Bir kısmı ise örneğin ayda 10 gün çalışıp 20 gün kısa çalışmaya tabi tutuluyorlar. Bunlar on günlük çalışmanın karşılığı ücreti işverenden alıyorlar. Kısa çalışma ödeneği ise 20 günlük süre için veriliyor.

Eşleri üzerinden AGİ’den yararlanma hakkı, ayda 30 gün kısa çalışmaya tabi tutulup iş yerinde hiç çalışmayan kişiler için söz konusudur.

NE YAPMAK GEREKİR?

Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre, işçi veya memur olarak bir işte çalışmakta olan kişilerden eşi ücretsiz izne ayrılan veya kısa çalışma ödeneği alanlar Aile Durumu Bildirimi formunu doldurarak işverene bilgi vermeli. Asgari geçim indirimi oranını etkileyen değişiklikler, söz konusu değişikliğin işverene bildirildiği tarih itibarıyla uygulanır.

Eşin normal çalışmaya dönmesi halinde aile durumu bildiriminde tekrar güncelleme yapılması gerektiğini not düşmek isterim.

NE KADAR AGİ ÖDENİR?

Eşlerden her ikisi de işçi veya memur olarak bir işte çalışıyorsa ayrı ayrı ayda 220.73 TL AGİ alırlar. Ücretsiz izne ayrılan veya kısa çalışma kapsamındaki kişinin eşi ise aile durumunda değişiklik yaptığı takdirde 220.73 TL yerine her ay 264.87 TL alır.

Çocuklar için eşlerden sadece biri AGİ’den yararlanır. Çocuklar ücretsiz izne çıkartılan veya kısa çalışma kapsamındaki eşin üzerine kayıtlı ise aile durumu bildiriminde değişiklik yapılarak bunlar için de AGİ’den yararlanmak mümkündür. Bir çocuk için 33.11 TL, iki çocuk için 66.22 TL, üç çocuk için de 110.36 TL AGİ verilir.