Van Gölü'nde korkutan su kaybı

Türkiye'nin en büyük gölü olan ve bölge halkı tarafından "deniz" olarak adlandırılan Van Gölü'nün kıyı kesimlerinde yaşanan gözle görülür çekilme, özellikle sahil şeridinde yaşayan insanları tedirgin ediyor.

Eski iskelelere ait kalıntıların ve birçok kayalığın ortaya çıktığı gölde, Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ali Fuat Doğu tarafından yapılan araştırmalarda da bu yılki su kaybının 2 metreyi geçtiği belirlendi.

Su seviyesindeki düşüşle ilgili açıklama yapan Prof. Dr. Doğu, son yıllarda yaşanan düşüşün binlerce yıldır olagelen doğal bir işleyiş olduğunu belirtti.

Düşüşün anormal bir durum olmadığını anlatan Doğu, "Göl seviyesinin ve özellikle kapalı göllerin tüm dünyada bilinen bir gerçeği var. Bu göllerin seviyesi iklime bağlı olarak alçalır veya yükselir. Bunu farkında olmayan vatandaşlarımız telaşa kapılabilir ama iklim değişikliğiyle ilgili yapılan bu olgu göl için doğal bir süreç. Tabii bu doğal olmakla beraber sonuçları yaşamımızı ve bugünü ilgilendiriyor" diye konuştu.

'Her 10 yılda bir düşüş yaşanıyor'

Doğu, göldeki seviye düşüklüğünün özel bir araştırma veya çözülebilecek bir problem olmadığına değinerek, Van Gölü'ndeki düşüşün her 10 yılda bir periyodik olarak gerçekleştiğini ifade etti.

İklimlerdeki salınım sonucu göl seviyesinde belirli oranda alçalma ve yükselme yaşanabildiğini vurgulayan Doğu, şöyle konuştu: "2003-2004 yıllarında göl seviyesinde meydana gelen ve bin 648 metreye kadar inen düşüş, 10-11 yıl içerisinde 1-2 metre olarak gözlemleniyor. Göl kapalı olduğu için gölü besleyen kaynaklar, akarsular ve yağmurla beslendiği oranda göl seviyesi yükselecek. Eğer yağış ortalamaları yükselirse devam eden yıllarda göl seviyesinde 10-15 santimetre ya da yarım metrelik yükselmeler olur. Yağış miktarında düşme ve buharlaşma yaşanması sonucu böyle bir durum ortaya çıkabiliyor."

'Düşüşte iklim değişikliği etkili oluyor'

Buharlaşma, dere ve nehir suyunun tarla ve tarım alanlarında daha çok kullanılması gibi nedenlerle gölün girdisinin azaldığını kaydeden Doğu, konuşmasına şöyle devam etti: "Kıyılarda görülen değişimi iki gruba ayırmamız lazım. Şimdi göl seviyesi bir veya 1,5 metre yükseldiği zaman kumsal alanlar sular altında kalıyor. Göl seviyesi şimdilerdeki gibi düştüğü zaman kumsal alanlar büyüyor. Burada 15-20 santimetrelik oynama bile karşımıza 15-20 metrelik bir çekilme olarak çıkıyor. Ancak bu dikey mesafede çekilme değil. Van Gölü için 1-2 metre seviyesindeki çekilmeler varlığı için kesinlikle tehdit değil."

Göl, 2 metrenin üzerinde seviye kaybetti

Bu yıl yaptıkları araştırmalarda gölde 2 metrelik bir düşüş yaşandığını belirlediklerini anlatan Doğu, çekilmenin Tatvan-Van arasında çalışan feribotların iskeleye yanaşması açısından problem oluşturduğunu dile getirdi.

Doğu, "Son zamanlarda sürekli seviye kaybı yaşayan Van Gölü, 2007 yılında en yüksek seviye olan bin 650 metreye göre, 2 metrenin üzerinde seviye kaybına uğradı" dedi.

Van Gölü'nü, İran'ın Urumiye Gölü'yle karşılaştırmaları durumunda, oradaki çevre felaketinin Van Gölü için geçerli olmadığını kesin olarak bildiklerine işaret eden Doğu, Urumiye Gölü'ndeki aşırı sulama ve gölün ortasından geçen yanlış karayolunun su döngüsünün bozulmasına neden olduğunu, ayrıca küresel iklim değişikliğinin de su varlığının yarısının kaybedilmesine yol açtığını kaydetti.

Doğu, Van Gölü için ise böyle bir tehlikeyi ön görmediklerini vurgulayarak, kıyı kesimlerdeki çekilmelerin göreceli bir durum olduğunu ifade etti.

Göldeki kirlilik

"Van Gölü su seviyesindeki düşüşle değil hızla kirletilmesi nedeniyle 50 yıla kadar kaybedilebilir" diyen Doğu, bunun için Van Gölü kıyısındaki yerleşimlerin gerekli önlemleri alması gerektiğinin altını çizdi.

Doğu, göldeki kirliliğin önüne geçmek için Van merkez ile Edremit, Gevaş, Muradiye, Erciş ilçeleri ile Bitlis'in Tatvan, Ahlat ve Adilcevaz ilçelerindeki yönetimlere büyük sorumluluk düştüğünü bildirerek, kent ve bölgenin yanı sıra ülke için önemli bir değer olan Van Gölü'nün gelecek nesillere ulaşmasını sağlamak gerektiğini sözlerine ekledi.

Van Gölü sahilindeki Selimbey Mahallesi'nde yaşayan Fesih Yavuz ise çocukluk yıllarında yüzdükleri iskeledeki çekilmeden endişe duyduklarını belirterek, su seviyesindeki düşüşün Van Gölü Feribot İskelesinin bulunduğu bölgeden çok daha rahat gözlemlendiğini bildirdi.