Vergi uzmanı Ozan Bingöl anlattı: Ne kadar vergi ödeyeceğiz?

Yeni yılla yağmur gibi gelen zamlarla birlikte yüksek vergiler yurttaşın cebini yakıyor. Poşetin ücretli olması gibi yeni türde ek ödemeler de hayatımıza girdi. Başkent Üniversitesi’nden Dr. Ozan Bingöl ile gündelik hayatta kullandığımız ürünlerde ne kadar vergi ödediğimizi konuştuk.

Asgari ücretli ne kadar vergi ödüyor?
Bu yıl brüt 2 bin 558 lira maaş alan asgari ücretlinin eline geçen net maaş tutarı Asgari Geçim İndirimi (AGİ) dahil 2.021 lira. Yani daha maaşını görmeden 537 lirası kaynağında vergi ve SGK primi olarak kesiliyor. Eline geçen net parayı fizik ve matematik kurallarına göre tasarruf etme imkânı bulunmayan asgari ücretli bir vatandaş temel harcamaları dolayısıyla yaklaşık 360 lira da dolaylı vergi ödeyecek. Yani doğrudan ve dolaylı vergiler ile birlikte bir ayda 897,50 lira vergi ödemiş olacaktır.
Bu tutarın brüt maaşa oranı yaklaşık yüzde 35’dir. Yani bir asgari ücretli yılın 365 gününün 128 günü vergiler için çalışacak. Ayrıca AGİ’yi dikkate almazsak ki AGİ asgari ücretin bir unsuru değildir, işte o zaman vergilerin brüt maaşa oranı yaklaşık yüzde 40 oluyor.

Poşete para ödenmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
2019 ile birlikte hayatımıza poşet vergisi de girdi. Çünkü alınacak en küçük boy, yani 25 kuruşluk poşetin 15 kuruşu Çevre Bakanlığı payı. Bu bir nevi fiyatın içine gizlenmiş dolaylı bir vergi gibidir. Bir poşette dolaylı vergi yaklaşık yüzde 60’tır.

Konutta KDV yüzde 18’den yüzde 8’e düşürüldü ancak temel ihtiyaç maddelerine neden indirim gelmiyor?
Örneğin bebek bezinde KDV oranı yüzde 18. Bu ihtiyacın zaruri ve çocuk için önemli bir unsur olduğunu düşünürsek ki fiyatları da malum! Kesinlikle AB ortalamasına göre yüksek bir vergi. Acilen otomotiv, mobilya, beyaz eşya, konutta yapılan vergi indirimlerine bebek bezi ve maması, süt, kitap gibi ürünler de eklenmeli.

Benzinde de vergi çok?..
Akaryakıtta döviz kurundaki azalışla birlikte eşel mobil sisteminden çıktık. Yani özel tüketim vergisi (ÖTV) indirimleri şu an için son buldu. Bugün bir litre motorinde 1.79 TL sabit ÖTV, bir litre benzinde 2.37 TL sabit ÖTV alınıyor. Ortalama bir litre akaryakıtın yüzde 60’lık kısmı vergilerden oluşuyor.

Osmangazi Köprüsü benzeri köprülerde durum ne?
Devlete ait köprü ve otoyollara 2019 için zam yapılmadı. Ancak kamu özel işbirliği projelerine özel işletmeciler zam yaptı. Örneğin Osmangazi Köprüsü için fiyat her yıl başında ABD’deki enflasyon ve 2 Ocak tarihli döviz kuruna göre güncelleniyor. Enflasyona göre cari ücret (sözleşmede 35 dolar + KDV) 41 dolar. Kur 5.28 ise toplam ücret 216.48 TL oluyor. Osmangazi’de otomobil geçiş ücreti, 1 Ocak’ta 103.05 TL’ye çıktı. Artış oranı yüzde 43.62. Günlük garanti edilen araç sayısı 40 bin. Her geçen araçtan 216.48 eksi 103.05, yani 113.43 TL’yi katkı payı olarak, garanti sayıda geçmeyen kadar otomobil başına da 216.48 TL ise yine Hazine yani bizler ödeyeceğiz.

Fatura her türlü cep yakıyor

Cepte durum nasıl?
Bugün gümrük girişi 1.000 TL olan bir cep telefonundan; 100 TL TRT Payı (%10), 275 TL ÖTV (%25), 248TL KDV (%18) olmak üzere 623TL vergi tahsil ediliyor. Satış fiyatı içerisinde yaklaşık vergi oranı yüzde 41.

Yurtdışından yolcu beraberinde getirilen cep telefonlarının tarihsel sürecine baktığımızda olayı daha net anlayabiliriz. Bu cihazlarda harç tutarları; 2015 için 131.50 TL, 2016 için 138.80 TL, 2017 için 149.20 TL, 2018 için 170.70 TL, 2018 Kasım için 500 TL ve 2019 için 618.60 TL
Suda 5 kalem

Faturaların hepsi tüketim bedeli mi?
Doğalgazı yaktığınızda KDV, ÖTV gibi 3 adet, elektrik düğmesine bastığınızda KDV, TRT payı gibi 4 adet, musluğu açtığınızda çevre temizlik, atık su gibi 5 adet vergi ve harç var. Elektrik faturasındaki vergi oranı yaklaşık yüzde 20. Doğalgazda faturanın yüzde 17’si vergilerden oluşuyor.

Otomobildeki vergilerden de çok şikâyet ediliyor...
2018’de gümrük girişi 100 bin TL olan 2.0 motor üstü bir otomobil için; TRT payı 400 TL, ÖTV 160.640 TL, KDV 46.987 TL, MTV 3.022 TL ödendi. Toplam vergi 211 bin 049TL. Satış fiyatı 311 bin 49 TL oluyor. Bu tabloya göre bir araba alan vatandaşa iki araba devlete gibi bir formül ortaya çıkıyor.

Peki alkol ve sigarada durum nasıl?
Bir paket sigaranın yüzde 86.4’ü vergilerden oluşuyor Yani bir paketteki 20 dal sigaranın artık 17 dalı vergi. Bir şişe biranın satış fiyatındaki vergi oranı yüzde 59.4. Bir 70’lik rakıdaki vergi oranı ise neredeyse alkol oranının iki katıdır, yani yüzde 69’dur.