Vietnam... Ödül töreni ve dünyadaki algısı

Hanoi gölleriyle de ünlü bir şehir.

Bunlardan birindeki müzikli bir gece gösterisi tam bir ışık ve renk şöleniydi.
18 Şubat sabahı Cumhurbaşkanı yardımcısı şairleri kabul etti.
Aynı gün 1.5 saatlik yolculukla Vietnam’ın ve bütün bu coğrafyanın en müstesna doğa ve kültür zenginliklerinden Ha Long Koyu’na gidildi.
Öğle yemeği eşliğindeki tekne gezisi sonrasında koyu çevreleyen dağlardaki ünlü mağaralardan biri gezildi.

Kimi bölmeleri on katlı, belki daha yüksek bir apartman içi genişliğindeki bu mağaralarda, doğanın taşlar üzerinde yarattığı şaheserler gerçekten görülmeye değerdi.
Gece Ha Long kentinin büyük kültür merkezinde festivalin en büyük, en çok sayıda kişinin izlediği şiir dinletisi gerçekleşti.

Sahneye çıktığımda şiir okumadan önce içimde 60’lı yılların kabaran coşkusuyla ve belki biraz da çocukça, izleyiciyi o yıllarda kendi icadımız olan “Ho Ho Ho Chi Minh...” sloganıyla selamladım... Sonra büyük devrimcinin ve Vietnam’daki kahramanca direnişin o yıllarda bütün dünya gençliği için olduğu gibi bizler için de ne kadar coşku, umut, cesaret verici olduğunu, ayrılan sürenin kısıtlılığına ve sözlerimi İngilizceden Vietnamcaya çeviren sunucu hanımın haklı acelesine karşın kısaca da olsa izleyiciyle paylaşmaktan kendimi alamadım...

Ho Chi Minh Müzesi’nde
Benim için bu şiir festivalinin en önemli ve anlamlı yanı hiç kuşkusuz Ho Chi Minh’in anıt mezarı önünde saygı duruşunda bulunuşum ve aynı alanda önderin adını taşıyan devrim müzesini ziyaretimdi.

1990’da açılan devrim müzesinde baştan sona Ho Chi Minh’in yaşamının izini sürerken Vietnam’ın sömürgeleşme süreçlerinden, yabancı devlet işgallerinden ve savaşlardan geçerek bağımsız ve birleşik bir devlet olma aşamasına ulaşmasının dönemlerinin de tanığı oluyorsunuz.
Yüzlerce yıl bağımsız bir devlet olarak varlığını sürdüren Vietnam 15. yüzyılda kısa bir süre Çin işgalinde kaldıktan sonra aynı yüzyıl başlarında yeniden bağımsızlığını elde etmiş.
Fakat 19. yüzyılda Çinhindi yarımadasının bütünüyle Fransız denetimi altına girmesiyle de tarihinin en sancılı dönemi başlamış.

1930-45 yılları arasında Fransız sömürgeciliğine karşı ulusal direniş hareketi giderek güçleniyor ve Ho Chi Minh önderliğinde 1941’de kurulan Vietminh Derneği sömürgeciliğe karşı savaşın önderi ve simgesi oluyor. İkinci Dünya Savaşı sırasında bu kez Japonya ülkeyi işgal ediyor, fakat savaşta yenilip teslim olunca Ho Chi Minh liderliğinde Vietminh birlikleri Hanoi’yi ele geçiriyor ve Vietnam’ın bağımsızlığı ilan ediliyor...
Derken, Güney Vietnam’da etkinliğini sürdürmekte olan Fransa’nın, kuzeyi de tekrar ele geçirmek için harekete geçmesiyle 1946’da başlayan ve Fransız ordusunun 1954’teki bozgununa kadar devam eden Vietnam-Fransa savaşı...

Güney Vietnam yönetimi bu kez Amerika’nın desteğiyle ayakta kalmayı başarırken Amerika’nın 1964’te Kuzey Vietnam’ı bombalamasıyla 20. yüzyılın ikinci yarısında, eşit olmayan güçler arasında, birinin (Vietkong) kahramanlığını destanlaştıran, ötekinin (ABD emperyalizmi) zulüm ve acımasızlığını gözler önüne seren kıtalar arası savaş başlamış oluyor.
2 Temmuz 1976’da Kuzey ve Güney Vietnam’ın tek ve bağımsız bir devlet olarak birleşmesine kadar geçen bütün bu zaman süresince barışçıl bir halka yaşatılmış zulüm ve acılar...
Benim kuşağımın neredeyse dakikası dakikasına izlediği Vietnam savaşı, emperyalizmin en büyük suç ve utançlarından, mazlum bir halkın ise efsaneleşen özveri, direniş ve kahramanlık destanı olarak insanlık tarihinde yerini almıştır. Ho Chi Minh ise bu destanın efsanevi önderi ve baş kahramanıdır...

Dönerken
21 Şubat Perşembe günü saat 22.05 uçağıyla 10 saatlik bir yolculukla İstanbul’a dönmek üzere Hanoi havaalanına yol alırken içinde bulunduğum araç ışıl ışıl aydınlatılmış anıt mezarın yakınlarından geçiyor... Çok geniş bir alanda bizdeki anıtmezarın epeyce daha küçük bir modeli.
Meşe ağacından yapılmış olduğunu sandığım sımsıkı kapalı kapının iki yanında beyaz üniformalarıyla iki genç asker sonsuz nöbetin kendi zaman dilimlerindeler.

Burada sonsuz dinlencesindeki kişinin özellikle yirmili otuzlu yıllarda piyesler de yazdığını, belki bütün ömrünce şiirler yazmış ve hiç de hafife alınamayacak bir şair olduğunu bilmek ölümün soğukluğunu daha da azaltıyor. Ho Chi Minh’in sanatçı kişiliği, adını taşıyan müzenin Dali’den Picasso’ya modern resim ustalarına ilişkin imgeler; Mayakovski, Gorki gibi yazar portreleriyle donatılmış olmasından da anlaşılıyor...

1942 Ağustos ayında, Çin’deki Vietnamlı devrimcilerle bağıntı kurmak amacıyla Çin sınırını geçmedeyken Çan Kay Şek’in memurlarınca tutuklanıp Guangzhou bölgesinde iki yıla yakın bir süre hapishane dolaştırılırken yazdığı “Hapishane Günlükleri”nden yıllar önce çevirdiğim dörtlüklerden biri günlerdir dilimin ucunda...

Bu ışıklı Hanoi gecesinde tam o sonsuz dinlence mekânının önünden geçerken, bir şair dostuma seslenir gibi, ona içimden, kendi dizeleriyle bir selam gönderiyorum:

ZİNDANDA NE ÇİÇEK VAR NE DE ŞARAP
NE YAPAR İNSAN BÖYLE NEFİSKEN GECE?
PENCEREYE GİDER, AY IŞIĞINA BAKARIM
BAKAR AY PARMAKLIKLAR ARASINDAN ŞAİRE

16-22 Şubat 2019
Hanoi-İstanbul (Büyükada)