Yeni TL görücüye çıktı

Paradan altı sıfır atarak Yeni Türk Lirası’yla tanışan Türkiye, 1 Ocak 2009’dan itibaren yeniden Türk Lirası’na dönüyor. 1 Ocak’ta tedavüle girecek Türk Lirası banknot ve madeni paraların tanıtımı Merkez Bankası’nda, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Merkez Bankası Durmuş Yılmaz’ın katılımıyla bugün yapıldı. Erdoğan yeni Türk Lirası'nı tanıtırken gündemdeki ekonomik konulara ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Yeni TL

Yeni paraların tasarımı tamamen değişiyor. Önemli yeniliker içeren yeni banknotlarda Atatürk portresi yine paranın ön yüzünde yer alacak. Paralarda üç farklı Atatürk portresi olacak.

Yeni dönemde 1 YTL sadece madeni para olarak yer alacak ve 200 TL’lik banknot tedavüle girecek. Türk lirası banknotlar, görme engelli yurrtaşlar için temel ayırt edici özellikler taşıyor. Ayrıca yeni paralarda kabartma baskı tekniğinden daha fazla yararlanılmış.

Yurttaşların değişime kolay uyum sağlaması için YTL ve TL paraları bir yıl boyunca birlikte tedavülde kalacak. YTL’nin tedavül süresi 31 Aralık 2009’da sona erecek. Bu tarihten itibaren banknotlar 10 yıl, madeni paralar ise 1 yıl boyunca Merkez Bankası ve Ziraat Bankası tarafından değiştirilecek.

"Rahat olun"

Başbakan, dünyayı etkisi altına alan küresel krizin Türkiye'yi etkileyemediğini belirterek "Önemli olan siyasi istikararı korumaktır" dedi. Erdoğan, "Atılması gereken adımları atıyoruz. Önümüzdeki günlerde bakanlarımız ABD'de bir takım görüşmelere başlayacak. Bu görüşmeler sonucunda gerekli değerlendirmeler yapılacak. Rahat olun"

Türkiye'nin ekonomik durumu üzerine değerlendirmeler

Başbakan Erdoğan, "Özellikle enerji alanında çok önemli atılımlar yapmaya devam ediyoruz. İthalat poltikasında ise dikkatliyiz. İhracatımızın fazla olması için çabalıyoruz ve bunu yaparken mali disiplini elden kaçırmayacağız."

Erdoğan, Türkiye'nin yüksek rezerve sahip olduğunu belireterek "Sermaye yapımız güçlü. Korunaklı bankacılık yapımız var. ABD'nin yaptığı gibi Mortgage'e yüklenmedik, Mortgage sistemini sigorta ettik ve ona göre hareket ettik." dedi.

IMF- Türkiye ilişkileri

Erdoğan IMF ile Türkiye ilişkilerine ilişkin ise "IMF ile görüşmelerimizde özellikle mali krizin yaşandığı şu ortamda bu görüşmeleri dikkatli sürdürmek zorundayız. Daha sonra değerlendirmeleri yapıp kararımızı açıklarız." dedi.

Yeni paraların tanıtım toplantısı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Durmuş Yılmaz, 1 Ocak 2009 itibariyle 1 TL'nin sadece madeni para olarak basılacağını, en yüksek banknotun ise 200 TL olacağını bildirdi. Merkez Bankası İdare Merkezinde, 1 Ocak 2009'da tedavüle çıkacak Türk Lirası banknot ve madeni paraların tanıtım toplantısı düzenlendi.

Durmuş Yılmaz, tedavüle girecek paraların ön ve arka yüzlerinde bulunacak özellikler hakkında bilgi verdi. En düşük değerli banknotun 5 TL, en büyük değerli banknotun ise 200 TL olacağını bildiren Yılmaz, banknotların özelliklerini şöyle sıraladı:

Ord. Prof. Dr. Sayılı: Bilim tarihi alanında ilk doktoranın sahibi

5 TL'lik banknot: Ön yüzünde Mustafa Kemal Atatürk portresi, portreyi çevreleyen kırmızı ay yıldız motifi ve stilize edilmiş atom motifi bulunacak. Arka yüzünde bilim tarihçisi Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı'nın portresi yer alacak. Portre, İslam Tarihi Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi tarafından sağlandı. Arka yüzde ayrıca bilim tarihindeki bazı önemli olayları sembolize etmek üzere güneş sistemi, atomun yapısı, DNA gibi motifler de kullanıldı.

1913-1993 yılları arasında yaşayan Ord. Prof. Aydın Sayılı, Harvard Üniversitesinde ve bilindiği kadarıyla dünyada bilim tarihi alanında verilen ilk doktora derecesinin sahibi. Türklerin, İslam Dünyasının, Mısırlıların, Mezopotamyalıların ve diğer çeşitli medeniyetlerin bilime ve batı medeniyetinin oluşumuna yaptığı katkıyı ortaya koyan Sayılı, çalışmalarında ilk kaynaklara ulaşmaya, ön yargısız ve nesnel davranmaya özen gösterdi.

Ord. Prof. Dr. Arf: en büyük matematikçilerden biri

10 TL'lik banknot: Ön yüzünde Atatürk portresi, portreyi çevreleyen mor ay yıldız motifi, ikili sayı sistemini ifade eden rakamlar, içinde Atatürk'ten bir kesit bulunan yedigen şekil bulunacak. Arka yüzünde Ord. Prof. Dr. Cahit Arf'ın portresi yer alacak. Portre, Sabancı Üniversitesi Rektörü ve Matematik Derneği Başkanı Ahmet Tosun Terzioğlu tarafından sağlandı. Arka yüzde ayrıca aritmetik diziler, abaküs, sayılar, Arf değişmezinden bir kesit ve ikili sayı sistemini ifade eden rakamlar olacak.

1910-1997 yılları arasında yaşayan Arf, kendi adıyla bilinen teoremleriyle dünya çapında tanınmış Türkiye'nin yetiştirdiği en büyük matematikçilerden biridir. Cebir, sayılar teorisi, esneklik teorisi, analiz, geometri ve mühendislik matematiği gibi çok çeşitli alanlarda yaptığı çalışmalarla, matematiğe temel katkılarda bulunan Arf, 20'den fazla özgün yayın üretti. Cahit Arf, Arf değişmezi, Arf kapanışı gibi literatürde kendi adıyla anılan çalışmalarıyla matematik dünyasının önde gelen bilim insanları arasında yer alıyor.

Mimar Kemaleddin: Ulusal mimarlık akımının öncü ismi

20 TL'lik banknot: Ön yüzünde Atatürk portresi, portreyi çevreleyen açık kahverengi ay yıldız motifi ve sarı, beyaz geometrik bir şekil bulunacak. Portrenin sol tarafında Gazi Üniversitesi rektörlük binasının çizgisel bir çalışması, mimarinin 3 boyutlu yapısını simgelemek üzere küp, kare ve silindir formları yer alacak.

1870-1927 yılları arasında yaşayan Mimar Kemaleddin, imza attığı eserleri ve eserlerindeki tarzıyla ulusal mimarlık akımının öncü isimlerinden. 1909-1919 yılları arasında mimarlık açısından en önemli eserlerini veren Mimar Kemaleddin, 1908'de Osmanlı Mimar ve Mühendis Cemiyeti adı altında ilk meslek odasını kurdu. Gazi Üniversitesi Rektörlük binası, Mimar Kemaleddin'in eserlerinden biri.

Fatma Aliye Hanım: İlk türk kadın felsefeci

50 TL'lik banknot: Ön yüzünde Atatürk portresi, portreyi çevreleyen ay yıldız motifi, hokka ve tüy kalem motifi bulunacak. Arka yüzünde İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğünden izin alınarak kullanılan Yazar ve Felsefeci Fatma Aliye Hanım'ın portresi yer alacak. Portrenin sol tarafında Aliye Hanım'ın edebiyatçı ve felsefeci kişiliğini vurgulamak üzere hokka, tüy kalem, kağıt ve kitap motifleri kullanılarak bir kompozisyon oluşturuldu.

1862-1936 yılları arasında yaşayan Fatma Aliye Hanım, Türk edebiyatının ilk kadın yazarlarından biri ve ilk Türk kadın felsefeci. Tanzimat döneminde yaşayan yazar, eserlerinde çoğunlukla kadının toplumdaki yeri, aile içindeki ve evlilikteki konumu, kadın eğitiminin önemi gibi konuları işleyerek, kadın haklarını o dönemde savundu. Yazarlığının yanında şairlik yönü de bulunan Fatma Aliye Hanım, kız kardeşiyle birlikte bugünkü adıyla Kadınları Himaye Derneği olan Şefkati Nisvan'ı kurdu, kadınların eğitimine destek olmak, kadınların üretime katılmalarını sağlamak yönünde çaba harcadı.

Itri: Klasik Türk müziğinin kurucusu

100 TL'lik banknot: Ön yüzünde Atatürk portresi, portreyi çevreleyen mor ay yıldız motifi ve içinde müzik notası figürü bulunan pembe renkli daire motifi bulunacak. Arka yüzünde Itri olarak bilinen Buhurizade Mustafa Efendi'nin portresi yer alacak. Bu portre, Heykeltraş Hüseyin Anka Özkan'ın Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü bahçesindeki heykelden yararlanarak tasarlandı. Portrenin sol tarafındaki alanda müziği simgeleyen notalar, enstrümanlar ile Itri'nin Mevlevi kişiliğini vurgulamak üzere ney üfleyen Mevlevi dervişe yer verildi.

Kaynaklarda 1640-1712 yılları arasında yaşadığı belirtilen ve Itri adıyla bilinen Buhurizade Mustafa Efendi, klasik Türk müziğinin kurucusu. Bestelerinde melodi zenginliği çok kuvvetli olan sanatçı, Türk müziğinin hemen her formunda eser verdi. Günümüze notalarıyla ulaşabilen eser sayısı 42 olsa da 1000'e yakın bestesi bulunduğu biliniyor.

Yunus Emre: Sevelim, Sevilelim

200 TL'lik banknot: Ön yüzünde Atatürk portresi, portreyi çevreleyen mavi ay yıldız motifi ve turuncu renkte sekizgen şekil bulunacak. Arka yüzünde Yunus Emre portresi yer alacak. Portre, Ressam Elif Tekin'in çalışmasından yararlanarak tasarlandı. Portrenin solunda Yunus Emre'nin gül motifi, barışın, kardeşliğin ve tasavvufta dervişin ruhunu simgeleyen güvercin motifi, ''sevelim sevilelim'' sözü ve anıt mezarının görüntüsüne yer verildi.

1238-1324 yılları arasında yaşadığı belirtilen Yunus Emre, Anadolu'da tasavvuf akımının ve Türkçe şiirin öncülerinden. Yunus Emre, medrese eğitimi aldı, Arapça ve Farsça öğrendi, İran ve İran mitolojisiyle ilgilendi, tasavvuf tarihini inceledi. Eserlerinde Türkçe'nin en güzel ve en güçlü özelliklerini kullanarak, tasavvuf konularını işledi, insanların din, mezhep, ırk, millet ve mevki, sınıf farkı gözetilmeksizin sevilmeyi hak ettiklerini vurguladı.

Türk lirasının 165 yıllık tarihi

Paradan 6 sıfır atarak ''Yeni Türk Lirası'' ile tanışan Türkiye, 1 Ocak 2009'dan itibaren yeniden Türk Lirasına dönerken, liranın 165 yıllık tarihinde yeni bir sayfa daha açıldı. İlk lira Sultan Abdülmecid döneminde 5 Ocak 1843'te ''Osmanlı lirası'' adıyla basıldı. Kağıt para basılmadan önce kullanılan bu Osmanlı altın parasına ''Sarı lira'' denirdi. Bir altın lira yedi gram yirmi santigram (7,20) ağırlığındaydı. 2 Haziran 1854'de çeyrek lira ve 18 Şubat 1855'te de ikibuçukluk ve beşibiryerdelerin basılmasına başlandı.

Cumhuriyetin ilanından sonra 12 Ocak 1926'da çıkarılan bir kanunla, piyasada bulunan Osmanlı paralarının yerini almak üzere yeni kağıt para bastırılması kararlaştırıldı. Londra'da bastırılan 1, 5, 10, 100, 500 ve 1000 TL değerindeki kağıt paralar, 5 Aralık 1927'den itibaren eskileriyle değiştirilmeye başlandı. Cumhuriyet döneminde bastırılan paralar üzerinde Latin harfleri 1937'den itibaren kullanılmaya başlandı. Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar 8 emisyon grubunda 23 farklı değerde, 120 tertip banknot dolaşıma çıkarıldı.

1 Ocak 2005 tarihinden itibaren Türkiye para birimini paradan 6 sıfır atması dolayısıyla geçici olarak ''Yeni Türk Lirası'' olarak değiştirdi.

Öte yandan, 1 Ocak 2009'da başlayacak yeni dönemde 1 lira sadece madeni para olarak yer alacak ve 200 TL'lik banknot tedavüle girecek. Vatandaşların değişime kolay uyum sağlaması için YTL ve TL paraları bir yıl boyunca birlikte tedavülde kalacak. YTL'nin tedavül süresi 31 Aralık 2009'da sona erecek.