Çorbada tuzunuz olsun!

6 Şubat depreminden beri iyi değiliz. İyi olacağımızı da, iyi olmamıza gerek olduğunu da düşünmüyorum; hiçbir şeyin “iyileştirici gücü” olduğuna inanmıyorum. Sadece yapmamız gereken şeyler var ve bunlar bizi hayata bağlayabilir. Dün yapmadıklarımızdan ya da eksik yaptıklarımızdan ders alıp davranışlarımızı değiştirmek, bugün yapmamız gerekenleri yapmak ve gelecekte yapacaklarımızı planlamak… 

Depremden bu yana pek çok “uzman”, bölge dışındaki çocukların haber izlememesi, olan biteni bilmemesi, duymaması görmemesi gerektiğini salık verdi. Bir ülkede 50 bine yakın insan hayatını kaybediyor, kalanlar çocuklarıyla başka şehirlere göçüyor ve ülkenin diğer tarafındaki çocukların bu olup bitenden haberi olmuyor! 

Burada esas mesele gerçeği gizlemek olmamalı, gerçeğin nasıl/ ne kadar bildirildiği ve o gerçeğe dair ne yapıldığı olmalı. Bir çocuk, acının üstesinden gelmenin ancak insani sorumlulukları yerine getirerek mümkün olabileceğini bilmeli.

 YARATICI KURGU

Bu düşünceler içindeyken tesadüfen önüme Ben Davis’in Çorba Dayanışması geldi. Mert Doğruer’in duru bir dille çevirdiği, Yağmur Yavaş Aydın’ın titizlikle editörlüğünü yaptığı kitaba kendimi kaptırdığımı neden sonra fark ettim.

Aslında hikâye, 13 yaşındaki Jordan’ın kanser tedavisi gördükten sonra, ailesiyle birlikte yeni bir mahalleye taşınmasıyla başlıyor. Jordan ve “Instagram fenomeni” olmaya çabalayan ablası, bu “sıkıcı” ortama alışmaya çalışırlarken, komik durumlara da düşüyorlar.

Yazar Ben Davis, her zamanki mizahi üslubunu kitap boyunca konuştururken, nice çocuk yazarının aklına gelmeyen, basit ama yaratıcı bir kurguyu da buluveriyor: 

Kanser tedavisi gören Jordan, annesinin okula giderken beslenme çantasına koyduğu sağlıklı ama hamburgersever çocuklara lezzetsiz gelen çorbaları bir evsize veriyor. Bu eylem her gün tekrarlanıyor ve sosyal medya fenomeni olmaya çabalarken ‘sosyal aktivist’e dönüşen ablası Abby’nin radarına giriyor.

Sosyal medyada video yayıldıkça tüm ülkelerde çocuklar bu dayanışmayı uygulamaya başlıyor. Tabii iş büyüdükçe karşı çıkanda çok oluyor, çocuk aklıyla bunları aşmaya çalışan Jordan ve ablasının başına nice komik macera geliyor.

KÜÇÜK İYİLİKLER BÜYÜK SONUÇLAR

Hikâye dediğimiz şey; kahramanın başına bir şeyler getirme, mümkünse çorap örme hadisesidir. Bu çorap basit iki düğümle de örülebilir, daha çetrefilli şekilde de… 

Nice çocuk yazarı bu örgüyü önemsemeden klasik temaları didaktik bir biçimde okura sunmayı deniyor: “Aslan kardeş, kaplumbağa kardeşe yardım etti ve ikisi de çok mutlu oldu.”

Bu yapı bu şekilde yazıldığında klişenin ötesine geçmez, aynı yapı yardım öncesinde, esnasında ve sonrasında olan bitenle zenginleşir. Tüm bunlar okuru kimi zaman hüzünlendirirken kimi zaman güldüren olayları peşi sıra getirir. 

Çorba Dayanışması’nda, kemoterapi gören çocukların aynı odada oynadıkları küçük oyunlar, kurdukları arkadaşlıklar, dışarıdaki çocuklarla olan iletişimlerindeki bazı zaruri eksikler, dışlanmalar, kitabın hüzün tarafında duruyor. Kitabı bir o kadar da gerçekçi kılıyor. 

Jordan, bu zorlu tedavi sürecinde tanıştığı Rio adlı kız arkadaşıyla “küçük iyilikler yapma” oyunu oynayarak, kemoterapi sürecinde kafasını boşaltmayı başarıyor. Bu küçük iyilikleri sonrasında da bir ödev haline getiriyor ve işte bir tesadüfle başlayan Çorba Dayanışması da bu ödevin yapılmasına vesile oluyor.

TANIDIK SAHNELER

Ben Davis, bir çorbayla başlayan ve yayılan evsizlere yemek yardımı ağını gerçek bir olaydan esinlenerek kaleme almış. Bu ağ yayılırken; kampanyayı engellemek isteyen, evsizlerle insanların buluşmasını kendilerine tehdit gören, sosyal adalet talebine dönüşmesinden korkan, basını kendisine alet eden, nice kişi de ortaya çıkıyor tabii. 

Neyse ki halk, bu iyi niyetli çocukları sahipsiz bırakmıyor. Ne kadar tanıdık değil mi? (Abby’nin evsizlere yardım etmeyen market zincirlerinin önünde kendini zincirleyip bunu sosyal medyada duyurarak sonuç aldığı sahnelerdeki komik anlar, bu zor günlerde biraz da olsa çocukların yüzünü güldürecek diye umuyorum.)

Ancak zorluklar bitmiyor ve dayanışma mekânı, polis zoruyla boşaltılmak isteniyor. Tam da burada, hiç umulmadık birisi devreye giriyor ki Abby’nin sosyal medya diliyle söylersem, “daha fazla spoiler vermeyeyim.”

Bir çorbadan daha fazlası sloganını kullanan Çorba Dayanışması, genç okurlarına dayanışmayla ayakta kalma çabasını anlatan güçlü bir roman. Her şeyin bir anda değişmeyeceğini, acıların yok olmayacağını ve kimsenin hızla iyileşmeyeceğini bile bile, sadece “çorbada tuzum olsun yeter” diyenlere…

İnsan kalmak istiyorsak, o çorba kaynayacak arkadaşlar!

Çorba Dayanışması / Ben Davis / Çeviren: Mert Doğruer / Tudem Yayınları / 272 s. / 13+ / 2023.