UNESCO Dünya Miras Listesi'ndeki Efes'te kazı ve restorasyon çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığının "Geleceğe Miras Sonsuz Efes" Projesi kapsamında yıl boyunca kesintisiz devam ediyor.
Yaklaşık 570 metrelik Liman Caddesi ve üzerindeki Liman Hamamı'ndaki çalışmalar, oval salon, avlu, tuvalet ve havuz bölümlerinde yoğunlaşıyor. Kazı ekibi, bu alanda yürütülen çalışmalar sırasında Serapis tasvirli tütsü kabına ulaştı.
"Geleceğe Miras Sonsuz Efes" Projesi'nin koordinatörü Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serdar Aybek, AA muhabirine, Efes'te proje kapsamındaki çalışmaların 2023'ten bu yana aralıksız sürdüğünü söyledi.
Liman Hamamı'nın kentin büyük limanına uzanan güzergahın üzerinde yer aldığını anlatan Aybek, çalışmalarda anıtsal yapıyı ortaya çıkarmayı amaçladıklarını ifade etti.
Roma döneminin Anadolu'daki en büyük yapılarından Liman Hamamı'nın yaklaşık 70 bin metrekarelik alana yayıldığını belirten Aybek, burada dönemin mermer süsleme parçalarına, bronz heykellere ve mimari ögelere sıkça rastladıklarını dile getirdi.
SERAPİS TASVİRLİ TÜTSÜ KABI
Aybek, kazılar sırasında pişmiş topraktan üzerinde Mısır tanrısı Serapis'in kabartmasının yer aldığı tütsü kabının bulunduğunu söyledi.
Serapis figürü nedeniyle eserin özel önem taşıdığını belirten Aybek, şu bilgileri verdi:
"Serapis, Efes için önemli bir figür. Antik dünyanın belki de en önemli, en büyük yapılarından Serapis Tapınağı da burada bulunuyor. MS 2. yüzyıldan itibaren antik kentin her noktasında Serapis ile ilgili yazıtlar, grafitiler, eserlerle karşılaşıyoruz. Bulduğumuz bu eser de pişmiş topraktan üretilmiş bir tütsü kabı. Üzerinde bir haznesi var. Ön yüzünde Serapis kabartması yer alıyor. Serapis, çok karakteristik bir figür çünkü antik dönemde çok bilinen bir heykelin tasvir edildiğini görüyoruz. Ünlü antik heykeltıraş Briaksis tarafından yapıldığı düşünülen bir heykelin tasviri. Bir büst aslında, giyimli bir Serapis büstü, altında da makara şeklinde kaidesi var. Serapis'in karakteristik yüz yapısı, gür saçlı, gür sakallı yapısı hemen kendisini teşhis etmemize olanak veriyor. Başında da onun yüksek başlığı yer alıyor. Tam olarak antik dönemde bilinen bu meşhur heykeli aslında tekrar ediyor."
Aybek, tütsü kabının arka yüzündeki yazıtın buluntuyu daha da önemli hale getirdiğine dikkati çekti.
Yazıt sayesinde tütsü kabının Yamaç Evler'de daha önce bulunan aynı eserle eşleştirildiğini belirten Aybek, bunun da Efes'te aynı tip ürünler üreten atölyenin varlığına ya da bu ürünlerin düzenli ticaretine işaret ettiğini söyledi.
Tütsü kabının Efes Müzesi'ndeki koleksiyona ekleneceğini dile getiren Aybek, "Efes'teki arkeolojik araştırmalarda farklı yıllarda aynı eserlerin bulunması, aynı atölyelerden eserlerin olması, kentin hem ticari hem dini bakımdan ne kadar zengin bir altyapıya sahip olduğunu gösteriyor. Ayrıca bizim çalışma amaçlarımızdan biri de Efes Müzesi'nin harikulade koleksiyonuna yeni eserler kazandırmak ve ülkemizin, Efes başta olmak üzere kültürel zenginliğine yeni eserlerle katkı sunmak." ifadelerini kullandı.
Mısır tanrısı Serapis, antik dönemde başlık giyen sakallı tanrı olarak betimleniyor. Roma döneminde Mısır dışına yayılan Serapis adına birçok bölgede tapınaklar inşa ediliyor. Efes'teki Serapis Tapınağı'nın da MS 2. yüzyılda Mısırlı tüccarlar tarafından yaptırıldığı değerlendiriliyor.
