Server Tanilli’nin kaleminden ‘Voltaire ve Aydınlanma’

Voltaire’i duymamış olamazsınız. Candide’den başlayarak, onun kimi eserlerini okumuşsunuzdur da belki. Hele ki şu sözlerini mutlaka hatırlayacaksınız: “Söylediklerinizin hiçbirinde sizinle aynı düşüncede değilim; ancak onları söyleme hakkını ölünceye değin savunacağım.”

Voltaire’in, bir çağa adını veren, XVIII. Yüzyılın bu büyük Fransız düşünür ve yazarının, o çok boyutlu eserinden günümüze kalan mesaj ne?

Şu: Başta inanç ve fikir özgürlüğü olmak üzere, özgürlükler için mücadele; akıl, adalet, insan hakları ve hoşgörü için mücadele; karanlıkçılığa, bağnazlığa ve yobazlığa karşı mücadele! Bu sonuncular için “Alçağı eziniz!” diye haykırıyordu.

Bugün de süren bu kavgaya, kalemini kahkahayla da silahlandırarak ilk keskin ivmesini kazandıran odur. Bir “davaya bağlı” aydın tipinin ilk örneği de o! Zola’ların, Françe’ların, Sartra’ların öncüsü…

Voltaine’i unutursak, özgürlüklerimize layık olamayız.

Paul Valery, ondan söz ederken, “Voltaire yaşıyor, Voltaire devam ediyor, alabildiğine günceldir o” diyordu bir yarım yüzyıl önce. Günümüzde daha da geçerli bu eşsiz değerlendirme. Voltaire ve Aydınlanma, Server Tanilli’nin kaleminden, yıllar sonra yeni baskısıyla ve Cumhuriyet Kitapları ayrıcalığıyla sizlerle... Okuyun, göreceksiniz. Çünkü “alçak”, daha da pervasız günümüzde...

Voltaire ve Aydınlanma / Server Tanilli / Cumhuriyet Kitapları / 251 s.