1 Mayıs İşçi ve Emekçi Bayramımız kutlu olsun. Öner Yağcı’nın kaleminden iki usta emekçi aydınımız Behice Boran ve Halit Çelenk kapağımızda.
Robert Kolej’i birincilikle bitiren “ilk” Türk kız öğrenci. Cumhuriyet’in “ilk” kadın öğretmenlerinden. ABD’den doktora alan “ilk” Türk kadın öğrenci. Türkiye’nin “ilk” kadın toplumbilimcisi. “İlk” kadın parti genel başkanı. TBMM ve Avrupa Parlamentosu’nun “ilk” kadın sosyalist Türk milletvekili. “İlk” kadın Marksist kuramcı. İlklerin adıdır Behice Boran. Düşüncelerini mücadeleye aktarmanın zorunluluğuna inanan bir direnme anıtı, bir yurtseverdir.
Meclis’te saldırılar altında (1965-1969 arasında 57 kez) yaptığı konuşmalar ve mahkemelerde yaptığı savunmalar, Genel Başkan Behice Boran’dan Seçmeler (TİP, 1980), Sınıfımızın Onuruyla 14 Ekim 1979 Seçimleri Radyo / Televizyon Konuşmaları (TİP, 1980), Niye Birleşiyoruz-Ne İstiyoruz-Niye Dönüyoruz? (H. Kutlu ve N. Sargın’la, Yeni Adım, 1988), Savunma (Sosyalist Yayınlar, 2000) ve Yazılar Konuşmalar Söyleşiler Savunmalar 1931-1987 (3 c., Sosyal Tarih Vakfı, 2010) adlı kitaplarda aktarıldı. “Kişiler hakkında nasıl mı karar vereceksiniz? Hayatlarına bakarak” diyen Behice Boran, “Selam olsun Türkiye’nin ve dünyanın aydınlık geleceğine” diyerek mücadeleyle dolu geçen bir ömrün adıdır.
Behice Boran’ı Uğur Mumcu’nun Bir Uzun Yürüyüş / Behice Boran ile Söyleşi (um:ag, 2020) adlı kitabındaki selamıyla anıyoruz: “Bir uzun yürüyüşün en soluklu devrimcilerinden biri…”
Kapağımızdaki diğer ustamız Halit Çelenk, “Önce insan, sonra hukukçu olacağız” diyerek yıllar boyunca mahkeme kürsülerinde demokrasi ve hukuk savaşımı veren, aydınlık düşünceleriyle bütünleştiren kitaplarıyla ve hukuk, özgürlük, demokrasi savaşımındaki eylemleriyle direngen, emsal hukukçumuzdur.
TİP yöneticiliği, TÖS ve TÖB-DER hukuk bürosu başkanlığı, Türk Hukuk Kurumu, ÇHD, İHD, Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı kuruculuğu, Aydınlar Dilekçesi, Demokrasi Kurultayı çalışmaları da yapan Çelenk, birçok sosyalist parti ve grubun ve yüzlerce devrimcinin, aydının savunmanı oldu, zaman zaman kendisi de sanık oldu.
Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının ilk bildirisinden başlayarak yargılama sürecini anlattığı 1. THKO Davası; Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idam edildikleri geceyi en yakın görgü ve duygu tanığı olarak anlattığı İdam Gecesi Anıları ve Kararlar gibi pek çok kitabında hukuksal hakların kavratılması, yaygınlaşması kaygısı vardı.
Halit Çelenk’i, çağdaş hukuk anıtı aydınlık, devrimci yüreğini tanımanın onuruyla ve kendi sözleriyle anıyoruz: “Ben bir savunmanım. Güzel insanları savundum. Halkını seven, onların ‘bir orman gibi kardeşçesine yaşaması’ için gencecik yaşamlarını veren insanları. Özgürlüklerini, yaşanmamış yemyeşil yıllarını ortaya koyan insanları, hakça toplumsal bir düzene giden yola ışık saçan, her biri bir dünya olan… İnsanları savundum.”
- M. Sadık Aslankara (“Öykü emekle”),
- Şükran Soner (Faruk Pekin / “‘Dedem Koruk Yemiş...’ Emekçilerle Yanyana Bir Yaşam / Literatür Yayınları),
- H. Haluk Erdem (İsmail Hakkı Tonguç / Ateşi Keşfeder Gibi… Yurt ve Dünya İzlenimleri / Cumhuriyet Kitapları),
- Gamze Akdemir (Carter Vaughn Findley / Osmanlı İmparatorluğu’nda Hukuk ve Devlet-Avrupa’yı Aydınlatan Adam Mouradgea d’Ohsson / Çeviren: Tansel Demirel / Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları),
- Günay Güner (Prof. Dr. Mehmet Çevik / Sevgili Pertev Ağabey Sevgili Oğuz Kardeş / Pertev Naili Boratav - Oğuz Tansel Mektuplaşması / BilgeSu Yayınları),
- Derya Çakır (H. Erdem Çıpa / Rüyalar, Evliyalar, Kehanetler - Hoca Sâdeddin Efendi’nin Selîmnamesi/ H. Erdem Çıpa / Çeviren: Zeynep Rona / Yapı Kredi Yayınları),
- Emek Yurdakul (“Çocuk edebiyatında klasikler”),
- Y. Bekir Yurdakul (Kate Hale / Gerçekistan / Çeviren: Şeyda Sarı Yıldırım / Elma Çocuk),
- Kısa tanıtımlar ve Mustafa Başaran’ın hazırladığı Bulmaca ile de düşün trafiği sürüyor.
İyi okumalar...
Gamze Akdemir
Kitap Dergi, BUGÜN gazeteniz Cumhuriyet’le birlikte...
Unutmayın; her gün Cumhuriyet her perşembe Cumhuriyet Kitap Dergi okunur!
