‘Jalan Atatürk’ Cakarta’yı salladı

Cakarta’yı deprem şiddetiyle sarsan haber, Türkiye’yi de yakından ilgilendiren, başkentin nezih bir semti olan Menteng civarında bir caddeye Atatürk adının verileceği idi. 

Planı duyuran haber Atatürk’ü modern Türkiye’nin kurucusu olarak tanıyan ve seven kitleler tarafından çok olumlu karşılandı, hatta gecikmiş bir karar olduğunu söyleyenler bile oldu. Nitekim Atatürk’ün Türkiye’de yaptığı devrimler, Endonezya bağımsızlık hareketi sırasında rol model olmuş; bunun farkında olanlar oğullarının, torunlarının adını Kemal koymuşlardı.

İSLAMCI ELEŞTİRİSİ

Bununla birlikte bu karar, bazı gruplardan beklenmeyen büyük tepki aldı. Sarsıntıyı yaratan, aşırı tepkileriyle kamuoyu oluşturmaya çalışanlar Endonezya uleması ve İslam temelli muhalefet partileriydi. Bu planı eleştiriyor ve şiddetle karşı çıkıyor, bunun “Endonezya’nın dindar ve demokratik ulus kimliğine uygun olmadığını” ileri sürüyorlardı. Önerileri “Halkın bu plana karşı muhalefetinden kaçınmak için Endonezyalı Müslümanlara göre daha az tartışmalı bir Türk figürünün -Mevlana, Kanuni Sultan Süleyman gibi- seçilmesi” yönündeydi.

Bu muhalefet yetmiyormuş gibi bir taraftan da sosyal medyada halkı dolduruşa getiren, Atatürk hakkında yalan yanlış haberler yayılmaya devam ediyordu. Bunlardan birisi nereden çıktığı belli olmayan bir iddia “Atatürk’ün cesedinin firavunlarda olduğu gibi toprak tarafından kabul edilmediği” idi.

Endonezya’nın Türkiye Büyükelçisi Lalu Muhammed İkbal bütün bu olanlardan rahatsız, söz konusu hareketin iki ülke arasındaki ilişkiyi güçlendirmek adına diplomatik görgü kuralları çerçevesinde gerçekleştirildiğini açıkladı. 

Planın temeli Endonezya’nın kadın Dışişleri Bakanı Retno Marsudi’nin bu ayın ikinci haftasında Türkiye’yi ziyaret ettiği sırada atılmıştı. Bu dışişleri bakanı düzeyinde Endonezya’dan ilk resmi ziyaretti. Sağlık, seyahat, ticaret alanlarında birçok ikili anlaşmaya imza atılmış, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 2022 Ocak ayında yapacağı ziyaretin detayları görüşülmüştü.

Endonezya’nın kurucularından Sukarno’nun adının Ankara’da bir caddeye verilmesine karar verildiğini Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ortak basın toplantısında duyurmuş, “Dostluğumuzun nişanesi olarak büyükelçiliklerimizin olduğu caddelere her iki ülkenin ilk cumhurbaşkanının ismini veriyoruz. Ankara’da Sukarno, Cakarta’da Atatürk caddesi olacak” şeklinde açıklamıştı. Türkiye’nin jestine onlar da cadde anlamına gelen “Jalan Atatürk”le karşılık verecekti.

Ankara’da Endonezya Büyükelçiliği’nin yeni adresi olacak Hollanda caddesinin Endonezya’nın kurucusu babası Ahmet Sukarno caddesi olacağını duyduğumda şaşırmadım desem yalan olur.. “Tarih tekerrürden ibaretti!” 

Bütün bu sarsıntıdan rahatsız olan Atatürk sever ve kıymetini bilir Endonezyalı aydınlar boş durmadı elbette! Savunmaya ve düşüncelerini tek tek açıklayıp yazmaya başladılar. Öyle ki TV kanalları sürekli Ankara’ya bağlanıyor, öğrenci YouTuber’lar Anıtkabir’den canlı yayınlar yapıyorlardı.

Jakarta belediye başkanından tutun da en büyük İslami örgüt NU üyeleri TV kanallarında görüş beyan ediyorlardı. Adeta Cakarta’nın başka derdi kalmamıştı, en büyük sorunu buydu, Covid’i bile unutturmuştu! 

Ankara’da tarih okuyan ve Endonezya basınına Türkiye’den bildiren, dini bütün bir Müslüman olan Savran Billah tüm bu yorumların geri kafalılardan çıktığını, yersiz, haksız olduğunu Atatürk’ün yaptıklarıyla Türkiye’de minnet, saygı ve sevgi ile anıldığını, hem katıldığı TV kanallarında hem de yazılarıyla anlatmaya çalışıyor. “Endonezya’da bağnaz Müslümanlardan gürültülü azınlığa” yazısında çakma haberlerin nasıl yayıldığını ele alıyor.

‘ATATÜRKSÜZ TÜRKİYE DÜŞÜNÜLEMEZ’

Diğer taraftan Türkiye hakkında bir kitap da yazmış olan sosyolog, öğretim üyesi Bernando J. Sujibto, media indonesi.com’daki yazısında “Atatürk caddesi hakkındaki tartışmalara artık son verilmesi gerektiğini, Atatürk’e modern Türkiye’nin kurucusu olarak saygı duymalarını ve onsuz bir Türkiye düşünülemeyeceğini söylüyor ve ekliyor: “Kaynağı belli olmayan asılsız bilgilere dayanarak yargılamak yerine Sukarno’yu örnek almalıyız. Atatürk’ü örnek almıştır. Onun yaptığı gibi kitaplardan ve asıl kaynaklardan Türkiye’yi okumalı, iki ülke arasındaki anlaşmalara saygı duymalıyız. İslamcılar yoğun dindarlığın kamuflajından gözlerini açmalıdır.”

Akademisyen Emma Soekaba Sukarno’nun “bir kişinin Türkiye’yi anlayabilmesi için en az 100 kitap okuması gerektiği” sözlerini anımsatıyor. 

Bölgesel İslami Örgütler Başkanı islamcılardan Atatürk’e gelen “Müslümanları incitti” eleştirilerine karşı “Hangi Müslümanı, nasıl incitti” diye sorup savunuyor ve modern Türkiye’nin kurucusuna sonsuz saygı göstermeleri gerektiğini vurguluyor.

 Endonezya’da Atatürk imajının son yıllarda özellikle zedelendiğini ve bunun belirli gruplar tarafından yaptırıldığını ileri süren görüşler, onların hedeflerine ulaşmayacaklarını ima ediyor. Türkiye’ye ulaşan artçı sarsıntılar haliyle sosyal medyayı özellikle Twitter’ı da salladı. Haberi duyan Türkler de tepkilere tepkiyle karşılık verip tansiyonu yükseltti, sakinleştiren yine Türkçe bilen sağduyulu Endonezyalılar oldu. Jalan Atatürk tartışmasının muhtemelen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ocak ayında Endonezya’ya yapacağı ziyarete kadar sonuçlanmayacağı düşünülüyor! Savran’ın dediği gibi gürültülü azınlık ne zaman susacak, bekleyip göreceğiz.

Cakarta bu haberle uğraşırken ilk cumhurbaşkanı Sukarno’nun kızlarından birisinin sessiz sedasız Bali adasında din değiştirme törenine hazırlanması manidar. Müslüman bir aileden gelen ve yıllardır Müslüman olmakla birlikte Hinduizme daha yakın hisseden Sukmawati Soekarnoputri’nin din değiştirme “Arya Wedakarna” töreninin çok yakında gerçekleşeceği yerel basında yer aldı. Büyükannesinin dini olan Hinduizme geçme düşüncesinin uzun bir süreçte çeşitli aşama ve hazırlıktan geçtiği, din adamları ve rahiplerle iştişarelerin sonuçlandığı ve ailesinin de karara katılmasıyla tören tarihi kesinleşmişti.

Altı resmi dinin yasal olarak tanındığı Endonezya’da bu haber olağandı. Bineka Tunggal Ika- “Çeşitlilik İçinde Birlik” mottosunu benimseyen Endonezya’da bireylerin dini inançlarını seçme özgürlüğüne saygı duyuluyor. 

gjtozkoparan@hotmail.com