12 Eylül darbesi sanatçılara da iş kıyımı yapmıştı: Cumhuriyet dönemin gizli belgesine ulaştı

12 Eylül darbesinin üzerinden 44 yıl geçti.  650 bin insanın gözaltına alındığı, işkenceler ve ateşli silah kullanılarak 300 kişinin öldürüldüğü, 48 kişinin de idam edildiği darbe sonrasında on binlerce insanın işine son verildi. 1971 yılında çıkarılan 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu’nun ikinci maddesi, 12 Eylül 1980 darbesinden sonra değiştirildi ve akademik personelden devlet memuruna kadar kamuda çalışan birçok kişinin iş sözleşmesi feshedildi.

Dönemin İstanbul Belediyesi’nde 133 kişi bu furyadan nasibini aldı. Çoğunluğunu Şehir Tiyatrolarına bağlı sanatçıların oluşturduğu 1402’likler listesinin nasıl hazırlandığı cuntanın İstanbul Belediye Başkanlığına atadığı Korgeneral İ. Hakkı Akansel tarafından 1. Ordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı’na gönderilen gizli yazıda ortaya çıktı.

Atanmış belediye başkanı Akansel, 21 Kasım 1980 günü Sıkıyönetim Komutanlığı’na gönderdiği “Gizli” damgalı resmi belgede listenin nasıl hazırlandığına ilişkin şu bilgileri veriyor: “Emir gereği görevden uzaklaştırılması veya işine son verilmesi gereken İstanbul Belediyesi’nde görevli kişiler ile ilgili olarak 12 Eylül 1980 tarihinden itibaren aşağıdaki kaynaklardan bilgi istihbar edilmiştir.

a. MİT Bölge Başkanlığı

b. Emniyet Müdürlüğü

c. Güvenlik Kuvveti Komutanlıkları

d. 1. Ordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı’ndan alınan bilgiler

e. Halktan ve belediye görevlilerinden gelen ihbar ve şikâyet mektupları

f. Telefonla yapılan ihbarlar ve şikâyetler

Yukarıdaki kaynaklardan elde edilen bilgiler sonucu; EK-1 listede isimleri ve görev yerleri yazılı, kişilerin geçmişte ve halihazırda yasadışı örgütlere üye oldukları, bölücü ve yıkıcı faaliyetler içinde bulundukları, rüşvet olaylarına karıştıkları, memuriyet ve makamlarının nüfuzunu kötüye kullandıkları, çeşitli yolsuzluklara karıştıkları, ahlak dışı hareketler vb. olaylar içinde bulundukları, hizmetlerinde yararlı olamadıkları görülmüştür.”

SUÇLAMALARA KANIT YOK

Yazıda fişlenen ve görevine son verilen personelin sakıncalı hallerini teşvik eden belgelerin sunulduğu belirtilse de dosyada herhangi bir kanıt yer almıyor.

Katalog bir suçlama yöneltilen personele ilişkin rüşvet alma ve nüfuzunu kötüye kullanma suçlaması ise tümüyle havada kalıyor. Zira tiyatrocular dışında işine son verilen personelin büyük bir kısmı temizlik işleri, İETT, gaz işletmesi ya da spor tesislerinde çalışan vasıfsız personelden oluşuyor.

Şehir Tiyatroları’nda işine son verilen personel listesinde Orhan Alkaya, Erdal Özyağcılar, Mustafa Alabora, Başar Sabuncu, Celile Toyon Uysal, Ali Taygun, Güngör Dilmen, Macit Koper, Zihni Küçümen, Bilge Zobu, Beklan Algan, Hikmet Karagöz, Oktay Sözbir, Gökhan Mete, Engin Noyan, Ragıp Yavuz, Haşmet Zeybek, Hayati Asılyazıcı, Haldun Ergüvenç, Fehmi Yaşar, Ersan Uysal, Feyza Zeybek bulunuyor.

DOĞAN BAŞKAN YARDIMCISI OLDU

Memur personel arasında teftiş kurulunun tamamının işine son verilmiş. İşine son verilen ancak sonraki yıllarda siyaset sahnesinde yeniden ortaya çıkan Mehmet Kocayavuz 1989 yerel seçimlerinin ardından Fatih Belediye başkan yardımcılığı görevini üstlendi. Görevine son verildiğinde Sarıyer Belediyesi fen işlerinde işçi olan Kamber Doğan da sonraki yıllarda Sarıyer Belediye başkan yardımcılığına getirildi.