İşte AKP ve MHP'nin yeni seçim yasası: Baraj yüzde 7, grup şartı yok

AKP ve MHP’nin yaklaşık iki yıldır üzerinde çalıştığı 15 maddelik “Milletvekili Seçimi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, AKP ve MHP’li 14 milletvekilinin imzasıyla TBMM Başkanlığı’na sunuldu.

BARAJ YÜZDE 10’DAN YÜZDE 7’YE İNECEK

Teklifin ilk maddesi ile 1980 darbesi sonrası getirilen yüzde 10’luk seçim barajının yüzde 7’ye düşürülmesi öngörüldü. Barajın yüzde 7’ye düşürülmesi, “yönetimdeki istikrarı örselemeden daha fazla partinin ve fikrin yasama organında temsil edilebilir olması” olarak gerekçelendirildi.

PARTİLER SEÇİM ÇEVRESİNDEKİ OYUNA GÖRE MİLLETVEKİLİ ÇIKARACAK

Teklife göre; ittifakın aldığı oy toplamı ülke barajını geçerse, seçim çevrelerinde milletvekili hesabı ve dağılımında ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim çevresinde almış olduğu oy sayısı dikkate alınacak. Mevcut yasada, önce d'hont sistemiyle ittifakın milletvekili sayısı belirleniyor, ardından siyasi partilerin ittifak içinde aldığı oy sayısına göre partilerin milletvekili dağılımı yapılıyordu.

Kanun teklifine göre, bu uygulamadan vazgeçilerek doğrudan siyasi partinin seçim çevresinde aldığı oy sayısına göre partilerin milletvekili sayısı belirlenecek. Böylece, artık oylarla partiler, ittifak içinde ve dışında diğer partilerden daha az oy almasına karşın milletvekili çıkaramayacak. Bu madde, “Seçmen iradesinin kendi partisi dışında başka partilere yansıyacak sonuçlar doğurur olmaması” ile gerekçelendirildi.

Son seçimlerde Trabzon, Erzurum ve Elazığ’da, diğer ittifakın içindeki partiden daha fazla oy almış olmasına rağmen bazı partiler milletvekili çıkaramamıştı. Örneğin Elazığ'da ikinci olan CHP, artık oylarıyla birlikte birinci olan MHP’nin önüne geçmişti. AKP yetkilileri, bu düzenlemeyle ittifak içinde seçmenin kendi partisine oy vermesinin sağlanmasının hedeflendiğini de belirtti. 

SEÇİME KATILMAK İÇİN TBMM’DE GRUP KURMA ŞARTI KALKACAK, ÖRGÜTLENME TEK ŞART OLACAK

Siyasi partilerin seçimlere katılması için ‘illerin en az yarısında oy verme gününden en az altı ay önce teşkilat kurması veya TBMM’de grubu bulunması’ şartındaki ‘TBMM’de grubu bulunması’ şartı kaldırılacak. Yani partilerin seçime girebilmek için altı ay önce en az 41 ilde örgütlenmeyi tamamlamaları gerekecek. 

24 Haziran seçimleri öncesinde Yüksek Seçim Kurulu’nun İYİ Parti’nin seçimlere girmemesi yönünde karar verme ihtimaline karşı TBMM’de grup kurması için gerekli olan 20 sandalyeye ulaşması için CHP’den milletvekilleri İYİ Parti’ye geçmiş ve tartışmalar yaşanmıştı.

SANDIK KURULU KURAYLA BELİRLENECEK

İl seçim kurulu bir başkan, iki asıl, iki yedek üyeden oluşacak. İl seçim kurulu başkan ve asıl üyeleri, iki yılda bir ocak ayının son haftasında, il merkezinde görev yapan ve birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından ilk derece adli yargı adalet komisyonu tarafından yapılan kura çekimiyle tespit edilecek. Kura çekiminde ilk çıkan başkan, sonra iki üye asil ve en son çıkan iyi üye de yedek üye olarak belirlenecek. Birinci sınıfa ayrılmış yeterli sayıda hakimin olmaması durumunda en kıdemli hakimden başlayarak eksikler tamamlanacak. 

Sandık kuruluna üye bildirme hakkı olan bir parti, oluru olmadan başka bir üyesini sandık kurulu üyesi olarak gösteremeyecek. Yani partilerin başka bir partinin üyesi olan bir kişiyi, ancak o kişinin onayı ile sandık kurulu üyesi olarak görevlendirilebilecek.

"SEÇMEN GÖÇÜ"NE ÖNLEM 

Mahalli İdareler ile Mahalli Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun uyarınca yapılacak seçimlerde, yerleşim yeri adresine göre oluşturulan bir yıl önceki seçmen kütüğü üzerinden güncelleme işlemleri yapılacak. Seçmen kütüklerinin adres kayıt sistemindeki bilgiler esas alınarak her yıl güncellenmesi kapsamında, adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde görünmeyenler en son seçmen olduğu adrese göre seçmen listelerine kaydedilecek.

YASAKLARDA ‘BAŞBAKAN’ İBARESİ KALKACAK

“Başbakan ve bakanlara ilişkin yasaklar” kapsamında yer alan “Seçim propagandasının başlangıç tarihinden oy verme gününü takip eden güne kadar olan süre içinde başbakan ve bakanlarla milletvekilleri yurt içinde yapacakları seçim propagandası ile ilgili gezileri, makam otomobilleri ve resmi hizmete tahsis edilen vasıtalarla yapamazlar, gezilerde protokol icabı olan karşılama ve uğurlamalarla törenler yapılamaz ve resmi ziyafet verilemez” ve “Seçim propagandasının başlangıç tarihinden oy verme gününü takip eden güne kadar geçen süre içinde başbakan, bakanlar, milletvekilleri ve adayların seçim propagandası yapacak gezilere hiçbir memur katılamaz” maddelerinde geçen ‘başbakan’ ibaresi kalkacak. Kanun teklifinde, partili cumhurbaşkanına yönelik propaganda yasağına ilişkin bir düzenleme yer almadı.

MUHTARLARA BİR AY İÇİNDE MAZBATA VERİLECEK

Seçim sonucuna göre ilk sırada yer alan muhtar adayı seçilme yeterliliğine sahip olduğunu en geç bir ay içinde belgelendirmesi halinde kendisine seçim kazandığına dair ilçe seçim kurulunca mazbata verilecek. Aksi halde ikinciye, daha sonra üçüncüye; seçilme ehliyetine sahip aday bulunana kadar bu işlem yapılacak. İlçe seçim kulunca bu hususta vermiş olduğu kararlara karşı iki gün içinde itiraz edilebilecek ve kurulun vermiş olduğu kararlar kesin sayılacak. Bu öneriyle, süreç içinde seçilme yeterliliğinin yitirilmesi nedeniyle muhtarlık seçimlerinin yenilenmesinin önüne geçilmesi hedefleniyor.