Seçimlerin yenilenmesi kararı ne anlama geliyor, seçim süreci nasıl işleyecek?

Seçimin yenilenmesi kararının Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından, Yüksek Seçim Kurulu (YSK) toplanarak, seçimin başlangıç tarihini de içeren seçim takvimini açıklayacak.

Seçim sürecine ilişkin merak edilen soruların yanıtlarını derledik:

SEÇİMİN YENİLENMESİ KARARI NE ANLAMA GELİYOR?

Anayasa'nın 116. maddesine göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), üye tam sayısının beşte üçünün yani 360’ının çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebiliyor.

Cumhurbaşkanının da seçimlerin yenilenmesi kararı alma hakkı bulunuyor.

Ancak Cumhurbaşkanının seçimi yenilemesi kararı “TBMM’nin feshi” anlamına gelmiyor. O nedenle Meclis, seçim nedeniyle ara verme kararı alana kadar çalışmalarını sürdürebilecek.

Cumhurbaşkanının da seçimlerin yenilenmesini kararı alma hakkı bulunuyor. Bu şekilde yenileme kararı verilmesi halinde genel seçim ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılıyor.

SEÇİM KARARI ALINMASININ ARDINDAN YSK'DE SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK?

Seçim tarihine ilişkin kararın alınmasının ardından YSK, Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili Seçimi için takvimini belirleyip seçimin başlangıç tarihini duyuracak. YSK, iki seçim için tek takvim hazırlayacak.

Cumhurbaşkanı Seçim Yasası’na göre seçimlerin yenilenmesi kararının Resmi Gazete'de yayımlanmasının ardından, 60’ıncı günü takip eden ilk Pazar, yani 14 Mayıs’ta, Cumhurbaşkanı ile milletvekili genel seçimi birlikte yapılacak.

Milletvekili Seçimi Kanunu’na göre milletvekili adayı olmak isteyen kamu görevlileri, 7 gün içinde görevlerinden istifa etmek zorunda.

Siyasi partilerin veya 100 bin imzayla seçmenlerin göstereceği cumhurbaşkanı adaylığı başvuruları ise seçim kararının ilanından 10 gün sonra başlayacak ve 2018 seçimlerindeki gibi bir süreç işlerse 25 veya 26 Mart’ta aday başvuruları sona erecek.

Seçim kararının ilanından 15 gün sonra ise siyasi partilerin ittifak protokollerini YSK’ye iletmeleri gerekiyor.

Siyasi partilerin milletvekili aday listelerini ise 10 Nisan’da YSK’ye sunmaları öngörülüyor.

Kesin aday listeleri ise başvuru tarihinden 10 gün sonra ilan edilecek. Bu tarihin de 19 veya 20 Nisan olması öngörülüyor. YSK’nin yasada belirtilen süreleri kısaltma yetkisi bulunuyor.

O nedenle kesin takvim YSK’nin açıklamasıyla netleşmiş olacak.

DEPREMDEN ETKİLENEN 11 İLDE MİLLETVEKİLİ SAYISI DEĞİŞECEK Mİ?

YSK, 31 Aralık 2022 tarihindeki nüfus sayımını esas alarak illerin çıkaracağı milletvekili sayılarını ilan etti. O nedenle depremden etkilenen illerde milletvekili sayısı değişmeyecek.

YSK’nin 2 Mart 2023’te ilan ettiği karara göre depremden etkilenen Adana 15, Şanlıurfa 14, Gaziantep 14, Diyarbakır 12, Hatay 11, Kahramanmaraş 8, Malatya 6, Adıyaman 5, Osmaniye 4, Kilis 2 milletvekili çıkaracak.

YSK’nin yürüttüğü çalışmaya göre, rakam ne kadar büyük olursa olsun göç veren illerin de, göç alan illerin de seçimlerde çıkaracağı milletvekili sayılarında bir değişiklik olmayacak.

DEPREMZEDELER NASIL OY KULLANACAK?

6 Şubat'ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen 11 ilde yaşayanlar, bulundukları illerden taşınmadılar ise YSK’nin belirleyeceği yerlerde, mevcut seçmen kütüklerine göre bulundukları illerin milletvekili ile cumhurbaşkanını belirlemek için oy kullanabilecek.

Çadır kentlerde ya da konteynerlerde kalan yurttaşlar için YSK’nin gerekli önlemleri almakla yükümlü. Başka illere taşınan yurttaşlar ise seçmen kütüklerini bulundukları illere taşıyabilecek ve oyları bu ilin milletvekili seçimi için geçerli olacak.

Örneğin, Hatay’dan Ankara’ya taşınan bir seçmen, taşındığı ilde oy kullanabilecek ancak oyları Ankara’daki milletvekilliği seçimi için geçerli olacak.

CUMHURBAŞKANI NASIL SEÇİLECEK, İLK TURDA ÇOĞUNLUK SAĞLANAMAZSA İKİNCİ TUR NE ZAMAN YAPILACAK?

14 Mayıs’ta 28. Dönem Milletvekili Seçimi ile birlikte yapılacak olan cumhurbaşkanlığı seçiminde, adayın, oyların salt çoğunluğunun, yani en az yüzde 50 artı 1’inin oyunu alması gerekiyor.

İlk turda hiçbir aday gerekli çoğunluğu sağlayamazsa ikinci tur 28 Mayıs’ta yapılacak.

İkinci turda, ilk turda en çok oyu alan iki aday yarışacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan cumhurbaşkanı seçilecek.

YENİ SEÇİM BARAJI NASIL UYGULANACAK, İTTİFAKTAKİ PARTİLER İÇİN SEÇİM BARAJI NASIL HESAPLANACAK?

Siyasi partilerin milletvekili çıkarabilmesi için ya tek başına ülke seçim barajını geçmesi ya da bir ittifak içerisinde yer alması ve bu ittifakın toplam oyunun geçerli oylara göre belirlenmiş ülke barajını geçmesi gerekecek.

Geçen yıl yapılan yasal değişiklikle ülke barajı yüzde 7’ye çekildi.

İttifakla seçime girilmesi halinde, ittifakın toplam oylarının yüzde 7’yi geçmesi halinde, ittifak içinde yer alan siyasi partiler de barajı geçmiş sayılacak.

İTTİFAK YAPAN PARTİLERİN MİLLETVEKİLİ SAYILARI NASIL HESAPLANACAK?

6 Nisan 2022’de yürürlüğe giren seçim yasası değişikliği ile ittifakın barajı geçmesi koşuluyla, her bir siyasi partinin milletvekili sayısı, ittifakın aldığı toplam milletvekili sayısını, her partinin aldığı oy oranına göre dağıtılarak hesaplanacak.

Bu sistem, ittifak içinde yer alan oy oranı düşük siyasi partilerin daha az milletvekili çıkarması sonucunu doğurabilir.

2018 seçimlerinde ise ittifaka giren partilerin milletvekili sayısı, ittifakın toplam oyunun, partilerin bir seçim çevresinde aldığı oylara bölünmesiyle hesaplanıyordu.