Akran zorbalığı nedir? Akran zorbalığı nasıl önlenir?

Milli Eğitim Bakanlığı'nca (MEB) Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nde yapılan değişiklik ile akran zorbalığı ile siber zorbalık yapan öğrencilere disiplin işlemi yapılacak.

AKRAN ZORBALIĞI NEDİR?

Akran zorbalığı, bir veya bir grup çocuğun aynı yaş grubundaki bir veya birden fazla çocuğa, kasıtlı ve sistematik olarak psikolojik, fiziksel ya da cinsel şiddet uygulamasıdır. Saldırganlık kendini şiddet veya zorbalık şeklinde gösterebilir. Zorbalığı şiddetten ayıran en temel özellikler amaca yönelik olması, süreklilik ve güç dengesizliğin varlığıdır! Akran zorbalığı, fiziksel olarak daha büyük, güçlü, baskın, ün salmış birisinin veya grubun sistematik bir şekilde gücü kötüye kullanarak kendilerinden daha küçük veya güçsüz birisini, amaçlı ve sürekli olarak incitmesi, hırpalaması ya da rahatsız etmesi ile sonuçlanan bir saldırganlık türüdür. Zorbalığın temelinde karşı tarafa egemenlik kurma ve korkutma arzusu yatmaktadır. Zorbalıkta, karşı tarafa yönelik bir tehdide tepki olmaksızın süreklilik arz eden ve ortada bir güç dengesizliğinin olduğu amaçlı bir saldırganlık halidir. Genelde akranlardan ilgi görmek, istenileni elde etmek, güçlü hissetmek ve onu göstermek, karşındakini kontrol etmek ve egemenlik sağlamak gibi çıkar amaçlı bir saldırganlık söz konusudur.

AKRAN ZORBALIĞI ÖRNEKLERİ

Zorbalık kendini fiziksel, sözel, siber, dolaylı ve cinsel saldırı olarak gösterebilir. Fiziksel zorbalık vurma, sarsma, düşürme, eşyalarını alma veya zarar verme, itme, çekme, tükürme, ısırma ve benzeri şekillerde görülürken sözlü zorbalık ad takma, kızdırma, alay etme, sataşma, dalga geçme, küçük düşürme, küfür etme, iftira atma, karşı tarafın cinsiyeti veya fiziksel özellikleri hakkında yorum yapma biçimlerinde ortaya çıkıyor. Siber zorbalık cep telefona rahatsız edici mesajlar ve mail göndermek, sohbet programlarını (Whatsapp, Facebook Messenger, Telegram vs.) veya sosyal iletişim araçlarını (İnstagram, Facebook vs.) kullanarak rahatsız etmek ve habersiz bir şekilde onun ismini ve fotoğraflarını kullanarak uygunsuz web sayfası hazırlamak gibi davranışlar olarak görülebilir. Zorbalık ayrıca dolaylı yollardan da uygulanabiliyor. Mağdurları karşılarına almadan onları incitmek için haklarında dedikodular yayma, gururunu kırma, rezil etme, olumsuz şekillerde taklit etme, yalnızlaştırma, görmemezlikten gelme, arkasından çekiştirme, günah keçisi yapma, diğer akranlarının haklarında kötü düşünmelerini sağlama gibi davranışlar söz konusu olabiliyor. Cinsel zorbalık, karşı tarafı cinsellik ile ilgili davranışlarda bulunmaya zorlama, cinsel amaçlı kullanma, dokunma, öpme gibi davranışlarla uygulanabiliyor.

AKRAN ZORBALIĞI NASIL ÖNLENİR?

Psikoeğitim çerçevesinde ailelerin, sosyal çalışanların, aile hekimleri ve diğer sağlık çalışanlarının, öğretmenlerin, okullarda çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitilmesi, şüpheli durumların tanınması için gerekli bilgilerin paylaşılması, önlemlerin alınması, aile içindeki dinamiklerin incelenmesi ve varsa ruhsal hastalıkların tedavisinin sağlanması, hem kurbanın hem de zorbanın psikolojik destek ve terapi programlarına alınmaları ve varsa psikiyatrik durumların medikal tedavisi, duruma şahitlik eden akranlarının eğitilmesi ve bu konuda neler yapabilecekleri hakkında seçeneklerin anlatılması, hukuk sistemi açısından incelenmesi ve gerekli adımların atılması gibi çok yönlü bir mücadele gerektirmektedir.

EĞİTİMCİLER AKRAN ZORBALIĞINI ÖNLEMEK İÇİN NE YAPMALI?

MEB'in öğretmenler için hazırladığı çalışmada şu önerilere yer verildi:

Zorbalığı önleyebilmek için yapılması gereken en önemli ?ey; okulda çalı?an tüm personele ve öğrencilere “Zorbalık” kavramının ne olduğunu anlatmaktır.

Okul çalı?anlarının katıldığı toplantılarda zorbalığı önlemede kullanılacak yöntemlerle ilgili kararlar alınmalı ve belirgin kurallar ortaya konmalıdır.Zorbalığı önleyici çalı?malarda okulun bulunduğu bölgenin kültürel özelliği dikkate alınmalıdır.

Okullarda zorbalığın yaygınlığını ve riskli grupları, belirleyebilmek için sınıflarda çe?itli tanıma tekniklerinden test, anket vb. yararlanılmalıdır.

Zorbalığın var olduğu bilinen okullarda öğretmenler, öğrencilerin arkada?lık ili?kilerini tanımalı ve akran danı?manlığı gibi zorbalığı azaltıcı faaliyetlerde bulunmalıdırlar.

Öğretmenler, öğrencilerin zorbalık hakkındaki dü?üncelerini anlatma noktasında onları cesaretlendirmeli ve ba?larına gelen olayları anlattıkları takdirde herhangi bir sorunla kar?ıla?mayacakları noktasında onlara güven kazandırabilmelidirler.

Zorba öğrenciler öfkelerini dı?a vurarak saldırganla?abilmektedir. Öğrencilere öfkelerini kontrol etmeye yönelik teknikler öğretilmelidir.

Çocuklarının zorbaca davranı?lar sergilediğini öğrenen aileler, çocuklarını cezalandırma yoluna gideceklerdir. Eğitimciler, bunun iyi bir problem çözme becerisi olmadığı noktasında aileyi bilgilendirmelidir.

Okullarda ya? olarak daha büyük olan öğrenciler zorbalığa maruz kalan kendilerinden daha küçük öğrencilere destek olma yönünde cesaretlendirilmelidir.

Akran arabuluculuğu faaliyetleri okullarda geli?tirilmelidir.

ÇOCUKLAR NEDEN ZORBALIK DAVRANI?LARI SERGİLERLER?

-Ailesel nedenler

-Sosyal becerilerde ve ileti?im becerilerinde yetersizlik

-Öfke, üzüntü gibi güçlü duygularla ba? edememe

-Dürtüsellik

-Okula ili?kin nedenler