SSCB kuruluş ve dağılmasının kısa tarihi

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği(SSCB) 12 bağımsız devlet ve 15 cumhuriyetten oluşan bir birliktir. Bu birlik, tarihteki ilk bağımsız devletler topluluğunun kuruluşu olarak bilinir. Sovyet Rublesi olan para birimleri ile dünya tarihindeki en büyük birliklerden biriydi. Daha kurulduğu sıralarda 2 dünya savaşı gören bu birliğin dağılması ile 15 yeni devlet ortaya çıkmıştır.

SSCB’nin kurulması

Birinci dünya savaşında iyice yönetilmesi zor bir hale gelen Çarlık Rusya’sı 1917 yılında ekim devrimi ile Bolşeviklerin iktidara gelmesine zemin hazırladı. Lenin liderliğinde iktidara ulaşan Bolşevikler çok kısa zaman içerisinde geniş topraklara yayıldılar. Beyaz Rusya, Orta Asya, Ukrayna, Transkafkasya topraklarında iktidara gelmeye başardılar. Savaş sebebi ile sıkı ekonomik ve politik önlemler almak zorunda olan Bolşevikler, 1922 yılında bu önlemleri kaldırarak yeni ekonomi politikaları ortaya çıkarmıştır. Yeni ekonomi politikaları, toprak sahibi olan aristokratların ekonomiyi sabote etme faaliyetlerine, oluşturulan kolektif çiftlikleri yağmalayarak üretimi düşürmeye çalışmalarına, bilerek kıtlık yaratma girişimlerine ve karaborsacılık yapmalarına engel olmak amacıyla köylülerin serbest ticaret yapmasına izin verildi. Uygulanan bu yeni ekonomi politikaları, hem dışarıdaki emperyalist savaşta, hem de içerideki savaşta sarsılan ekonomiyi çok kısa bir süre içerisinde toparladı.

1922 yılında devletin federal yapısı konusunda bir takım tartışmalar başladı. Stalin, birlik içerisindeki cumhuriyetlerin Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içerisinde, özerk olarak teşkilatlanması gerektiğini savundu. Lenin ise bu duruma şiddetle karşı çıkarak tüm cumhuriyetlerin eşit statüde olması gerektiğini, egemenlik haklarının korunması gerektiğini ve istedikleri zaman birlikten çıkabilme özgürlüklerinin olması gerektiğini savundu. Leninist ilkeler kabul edildi ve ona göre bir federasyon yapısı oluşturuldu. 30 Aralık 1922 yılında, birlikteki tüm cumhuriyetler birleşerek Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği(SSCB) kurulmuş oldu.

SSCB’nin Dağılması

1980’li yılların sonunda SSCB’nin batı bloğu ülkeleri ile girmiş olduğu silahlanma yarışı, ekonomik ve politik olarak ülkeyi zora sokmuştu. SSCB’nin dağılmasındaki en büyük etken, bu silahlanma yarışının ülke ekonomisine tamiri zor şekilde yara açmasıdır. 1985 yılında birliğin başkanı Mihail Gorbaçov, bu süreci durdurmak için bir takım önlem paketleri ortaya çıkardı. Bu önlemlerin çoğu, ekonomik, sosyal ve siyasal yeniden yapılandırmayı ve daha esnek birtakım uygulamaları gerektiriyordu. Fakat bu politikalar süreci durdurmaktan ziyade, süreci hızlandıracak etkiler yarattı. Bu durumdan rahatsız olan birçok general ve politbüro üyeleri Gorbaçov’a karşı darbe girişimlerinde bulundu. Bir şekilde bastırılan bu darbe girişimleri süreci daha da hızlandırdı.

Aralık 1991 tarihinde bir araya gelen birlik başkanları SSCB’nin feshedildiğini, bunun yerine Bağımsız Devletler Topluluğu’nu kurduklarını ilan ettiler. Bu tarihi an itibari ile Avrupa ve Asya’nın siyasi haritaları da değişti. Bu an, insanlık tarihinin en önemli anlarından biri olarak kayıtlara geçmiştir.