Yunanistan’ın Petralona Mağarası’nda 1960 yılında keşfedilen gizemli kafatası, aradan geçen on yıllara rağmen hâlâ tartışmaların merkezinde. Yerel bir köylü tarafından bulunan ve “Petralona kafatası” adı verilen fosil, Homo sapiens veya Neandertal özellikleri taşımıyor. Son yapılan bilimsel analizler, kafatasının en az 277 bin yıllık olduğunu ortaya koyarken, bulgunun Avrupa’daki insan evriminde kritik bir noktaya işaret ettiğini gösteriyor.
MAĞARANIN DUVARINDA “BOYNUZLU” BİR KAFATASI
Petralona kafatası, alın kısmında bir sarkıt oluşumuna (stalagmit) sahipti. Bu da ona adeta tek boynuzlu atı andıran bir görünüm kazandırmıştı. Bilim insanları, kafatasının mağara duvarına kalsit mineraliyle yapıştığını ve bu nedenle binlerce yıl boyunca olduğu yerde korunduğunu belirledi. Fosil, bulunduğu yerden çıkarıldıktan sonra Selanik Arkeoloji Müzesi’ne götürülerek sergilenmeye başlandı.
300 BİN YILLIK GİZEM
Kafatasının üzerinde yapılan analizler, onu çevreleyen kalsit tabakasının en az 277 bin yıllık olduğunu, ancak 295 bin yıla kadar uzanabileceğini ortaya koydu. Bu da fosilin, Avrupa’da Orta Pleistosen döneminde yaşayan hominidlere ait olabileceği anlamına geliyor. Araştırma ekibi, “Petralona Mağarası’nda bulunan bu neredeyse tam kafatasının yaşının belirlenmesi, Avrupa insan evrimi için olağanüstü öneme sahiptir” diyerek keşfin önemini vurguladı.
HOMO HEİDELBERGENSİS İZLERİ
Fransa İnsan Paleontolojisi Enstitüsü’nden jeokronolog Christophe Falguères’in öncülük ettiği ekibe göre, Petralona kafatası Homo sapiens veya Neandertal değil, onlardan daha ilkel bir gruba ait. Bulgular, kafatasının Homo heidelbergensis türüne yakın olduğunu gösteriyor. Bu tür, 300 bin ila 600 bin yıl önce Afrika’da yaşamış ve bir kısmı Avrupa’ya göç etmişti.
Kafatası, Zambiya’daki Kabwe’de bulunan ve Homo heidelbergensis’e ait kabul edilen yaklaşık 300 bin yıllık bir kafatasıyla da benzerlik taşıyor. Araştırmacılar, iki fosilin aynı döneme tarihlendiğini, bunun da Homo heidelbergensis’in Avrupa’da Neandertallerle bir süre birlikte yaşamış olabileceğine işaret ettiğini söylüyor.
