Rahim ağzı kanseri, Avrupa’da 15-44 yaş arası kadınlarda en sık görülen ikinci kanser türü. Hastalığın başlıca nedeni ise insan papilloma virüsü (HPV). HPV yalnızca kadınlarda değil, erkeklerde de ciddi sağlık sorunlarına yol açıyor; örneğin penis kanserlerinin yarısına bu virüs neden oluyor.
Bilim insanları uzun süredir yaygın aşılama ile bu kanser türünün önlenebileceğini öne sürüyordu. Danimarka’da yürütülen Trial23 adlı geniş kapsamlı saha çalışması, bu beklentiyi doğruladı.
HPV16 VE 18 NEREDEYSE SIFIRLANDI
Danimarka, 2017’de dört HPV tipini kapsayan yeni bir aşıyı ulusal programa dahil etti. Aşıdan önce HPV16 ve HPV18 tipleri, rahim ağzı kanserlerinin yaklaşık yüzde 70’inden sorumluydu. Ancak yeni bulgular, aşılanan kadınlarda bu iki tehlikeli tipin neredeyse tamamen ortadan kalktığını gösteriyor.
Araştırmacılar, 8 bin 659 kadından alınan 16 bin 955 hücre örneğini inceledi. Aşılı kadınlarda HPV16/18 oranı ilk testte yüzde 0,4, ikinci testte yüzde 0,3 ve üçüncü testte yüzde 0,2 olarak belirlendi. Yedi yıl boyunca oranlar düşük seviyede kaldı. Aşılanmayan grupta bile bu virüs tiplerinin görülme sıklığı azaldı. Bu durum, toplumsal bağışıklığın oluştuğuna işaret ediyor.
AŞIYA DİRENÇ VE TOPLUMSAL MÜCADELE
Danimarka’nın başarısı kolay elde edilmedi. 2015-2016 yıllarında medya kaynaklı korku kampanyaları nedeniyle aşılanma oranı hızla düştü. Ancak sağlık otoriteleri, hekimler ve Danimarka Kanser Derneği birlikte harekete geçti. “HPV’yi Durdur – Rahim Ağzı Kanserini Durdur” kampanyasıyla yanlış bilgilerin önü kesildi. 2019’da program kız ve erkek çocuklarını kapsayacak şekilde genişletildi.
İNGİLTERE VE İSKOÇYA’DA BENZER SONUÇLAR
Danimarka tek örnek değil. İngiltere’de yürütülen kapsamlı çalışmalar, 12-13 yaşında aşılanan kızlarda rahim ağzı kanseri görülme riskinin yüzde 87 oranında azaldığını ortaya koydu. Ayrıca, aşılama en çok dezavantajlı sosyal gruplarda etkili oldu ve sağlık eşitsizliklerini azalttı.
İskoçya’da ise 2008’den bu yana 12-13 yaşında tam doz aşılanan kadınlarda hiçbir rahim ağzı kanseri vakasına rastlanmadı.
KANSERİ ORTADAN KALDIRMA UMUDU
Uzmanlara göre HPV aşısı, tıp tarihinde ilk kez bir kanser türünü tamamen ortadan kaldırma şansı sunuyor. Yüksek aşılama oranına ulaşılan ülkelerde virüs hızla etkisiz hale geliyor, enfeksiyon oranı düşüyor ve kanser vakaları tarihe karışıyor.
Bilim insanları, bu sonuçların yalnızca Danimarka değil, küresel ölçekte de umut vadettiğini vurguluyor: “Rahim ağzı kanseri tarihe karışabilir.”
