Türkiye neden dünyada kripto varlıklara en fazla yatırım yapılan ülkelerden biri?

Türkiye kripto varlıklara ilginin en yoğun olduğu ülkelerden biri. Öyle ki kripto para piyasalarının son dönemde Borsa İstanbul'un en önemli rakiplerinden biri haline geldiği düşünülüyor. Uzmanlara göre bu ilginin sebebi, ekonomiye duyulan güvensizlik karşısında kripto yatırımların güvenli bir liman olarak öne çıkması.

Dünya çapında internet kullanıcılarının davranışlarını inceleyen GlobalWebIndex (GWI) araştırma şirketinin BBC Türkçe ile paylaştığı anket sonuçlarına göre Türkiye, 12 Haziran itibarıyla dünyada kripto varlıklara yatırım oranının en yüksek olduğu ülke konumunda.

GWI'ın anketine katılan 8 bin kullanıcının yüzde 24'ü kripto varlıklara yatırım yaptığını söylüyor.

Türkiye'yi takip eden Güney Afrika ve Brezilya'da kripto yatırımı olduğunu söyleyenlerin oranı yüzde 20.

İnternet trafik verilerini analiz eden SimilarWeb'e göre Türkiye, dünyanın en büyük kripto borsalarından Binance'e en yüksek trafik gönderen ülke.

Kripto varlıklara ilginin sebebi ne?

Kripto varlıklar yüksek getiri sunsa da yüksek riskli varlıklar olarak biliniyor. Yani yüksek kazanç imkanının yanında yüksek kayıp riski barındırıyor.

Buna karşın insanların bu varlıkları güvenilir yatırım aracı olarak görmesi önemli ölçüde cari ekonomik koşullara bağlı.

Uzmanlara göre ekonomide belirsizlik ve dalgalanmalar arttıkça kripto varlıklar göreceli olarak daha az riskli olarak algılanıyor.

BBC Türkçe'ye konuşan Londra merkezli FX danışmanlık şirketi Adamis Principle'ın kurucu ortağı Patrick Reid, "Kripto paranın 'güvenli bir liman' olduğu fikri, satın alındığı ülkenin durumuna göre değişiyor" diyor ve ekliyor:

"ABD'de artan faiz oranlarına bağlı olarak doların güçlenmesi pek çok gelişmekte olan piyasaya yardımcı olmadı. Bu ülkelerin birçoğu bir kur ve enflasyon krizi yaşıyor".

Reid, Türkiye'nin kripto yatırımlarda dünyada ilk sıralarda olduğu tahmini paylaşıyor ve bunu şöyle açıklıyor:

"Türkiye'de Brezilya'da ve Arjantin'de olduğu gibi kriptoya yoğun ilgi var çünkü yerel para birimlerine iyi bir alternatif sunuyor. Lira zayıflıyor ve birçok kişi bunun daha yüksek enflasyonla sonuçlandığını söylüyor.

"Kripto varlıklar alternatif bir ödeme şekli sunarak Lira kullanımı üzerindeki baskıyı hafifletiyor."

BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan GWI'da Veri Gazetesi Chris Beer, Türkiye'deki yüksek ilginin piyasaya duyulan güvenle bağlantılı olduğunu belirtiyor:

"Araştırmamız gösteriyor ki, tüketiciler kriptonun ana faydalarını anonimliği ve merkez bankalarından bağımsızlığı olarak görüyor. Bu da resmi kurumlara güvenin düşük olduğu ülkelerde (kripto yatırımların) çekiciliğini artırıyor.

"Türkiye, resmi kuruluşlara olan güvenin ne kadar düşük olduğunu konusunda önemli bir gösterge sayılan, devletin çevrim içi takibi konusunda en fazla endişe duyan beşinci ülke konumunda."

Enflasyon arttıkça kripto yatırıma ilgi azalıyor

Türkiye bir süredir dünya çapında enflasyonun en yüksek olduğu ülkelerden biri.

Ancak enflasyon ve kripto varlıklara ilgi arasında ters bir orantı var. Yani enflasyon arttıkça kripto varlıklara ilgi azalıyor.

GWI'da Veri Gazetesi Chris Beer, "2022 boyunca (dunya genelinde) artan enflasyon, birçok yatırımcının kriptodan uzaklaşmasına neden oldu" diyor.

Beer bunun nedenini şöyle açıklıyor:

"Bir yandan artan elektrik fiyatları Bitcoin madenciliğini daha pahalı hale getirirken, diğer yandan daha sıradan kripto tüccarları, enflasyon yükseldikçe (kriptonun) paralarını yatırmak için güvenli bir yer olmadığını hissettiler ve bu nedenle yatırımlarını tasfiye ettiler.

"Dolayısıyla, enflasyonun kısmen kripto para arzı üzerindeki etkisi ve kısmen de daha geniş ekonomik etkisi söz konusuydu."

Peki Türkiye'de yüksek enflasyona rağmen kripto varlıklara olan yüksek ilgi nasıl açıklanabilir?

Chris Beer bu soruya şöyle yanıt veriyor:

"Türkiye ve Arjantin gibi ülkelerde ise durum biraz farklı. Ekonomilerinde yüksek dalgalanmalar söz konusuydu, bu da kriptoyu enflasyon karşısında daha çekici hale getirdi."

GWI verilerine göre Türkiye'de kripto yatırımcı oranı 2022 üçüncü çeyrekte en yüksek seviyeye çıkarak yüzde 27'ye ulaştı.

Yani son 9 aylık süreçte kripto varlık sahibi olduğunu söyleyenlerin oranı yaklaşık yüzde 3 azaldı.

Bu düşüşün dünyanın diğer ülkelerine göre daha hafif seyrettiğini söyleyen Beer, ekonomik belirsizlik arttıkça kriptoya tutunma eğiliminin arttığı belirtiyor ve ekliyor:

"Kripto paranın yanı sıra, Türkiye'de daha altına yatırım yapan tüketici sayısının da arttığını gördük. Geçen yıl altına dönenlerin sayısı sabit kaldı. Bazı kripto yatırımcıları paralarını daha güvenli gördükleri varlıklara yatırmayı seçmiş olabilirler."

'Kripto para yatırımcısının Borsa İstanbul'a kaydığını gördük'

Bazı uzmanlara göre ise kripto para yatırımlarındaki düşüşün bir diğer nedeni yatırımların Borsa İstanbul'a kayması.

BBC Türkçe'ye konuşan kripto para piyasası Gate TR'nin Araştırma Müdürü Sevcan Dedeoğlu, Türkiye'de kripto yatırımlara olan ilginin Borsa İstanbul'un yeni yatırımcılar kazanmasına yardımcı olduğu görüşünde:

"Türkiye'de sermaye piyasaları ve Borsa İstanbul uzunca bir süre yatırımcı sayısı artırmaya çalıştı ama Türk yatırımcı kitlesi kripto para piyasasıyla tanışana kadar bunda sınırlı ilerleme sağlandı.

Türkiye'de Covid-19 pandemisi sırasında kripto piyasalara ilginin arttığını söyleyen Dedeoğlu, o dönemde yerel piyasalarda kayıt için uzun bekleme sürelerinin olduğunu hatırlatıyor.

Dedeoğlu'na göre, "piyasanın volatilitesinin artması ve kriptonun ayı piyasasına girmesiyle" kripto yatırımcılarının bir bölümü Borsa İstanbul'a döndü.

Dedeoğlu, "Seçim öncesi dönemde iki ayrı periyotta yatırımcının Borsa istanbul'da rekor yaıtırımcı sayısjna ulaştı" diyor.

'Yüksek gelir grubunun ilgisi daha fazla'

Sevcan Dedeoğlu'na göre bu eğilimi destekleyen verilerden biri Borsa İstanbul'a yönelen kitlenin profili:

"Genç ve ana parası 10 bin TL'nin altında olan bir yatırımcı kitlesinden söz ediliyor. Bu da kripto yatırımcılarda gördüğümüz ortak bir özellik."

GWI'da Veri Gazetecisi Chris Beer'in BBC Türkçe ile paylaştığı verilere göre Türkiye'de kripto yatırımcıların yaş ortalaması 36 ve bu, Avrupa ortalamasının üzerinde.

Kripto yatırımcıların yüzde 59'unu erkekler, yüzde 41'ini kadınlar oluşturuyor.

Teknolojiyi yakından takip eden kitlenin teknoloji haberlerine ilgisi ortalama okurlara göre yüzde 39 daha fazla.

GWI verilerine göre Türkiye'de kripto yatırımcıların yüksek gelir grubu mensupları daha fazla ilgi gösteriyor.

Beer, "Düşük gelirlilerin yüzde 19'una kıyasla, yüksek gelirlilerin yüzde 36'sı şu anda elinde kripto varlık bulunduruyor" diyor.

'Ekonominin normale dönmeye başlamasıyla kripto yatırıma ilgi azalabilir'

Uzmanlara göre Türkiye'de ekonomik belirsizliğin azalması ve TL'ye güvenin sağlanmasıyla kripto paralara olan ilgi de azalabilir.

"Kripto paralar bu soruna uzun vadeli bir çözüm değil, kısa vadeli bir rahatlama sağlıyor" diyen Adamis Principle'ın kurucu ortağı Patrick Reid, Türkiye'de yeni ekonomi yönetiminin faizleri artırmaktan başlayarak ekonomiyi normale döndürecek adımlar atmasıyla kripto varlıklara olan ilginin azaltabileceğini söylüyor.

Gate TR Araştırma Müdürü Sevcan Dedeoğlu ise böyle bir senaryoda, risk iştahı düşük olan yatırımcıların kriptodan uzaklaşacağını buna karşılık, "risk algısı yüksek, hızlı yol almak isteyen yatırımcının kriptoda kalmasını" beklediklerini belirtiyor.

Dedeoğlu, "Kripto yatırımlar şu anda regülasyon haberlerinden negatif etkileniyor, bunlar devam ederken TL güvenli hale gelirse Türk yatırımcının TL'ye dönme eğilimi güçlenebilir" diyor.