Andrew’yu da kaybettik. Onu 60’lı yıllardan beri tanırım, yakın beraberliğimiz oldu. 60’lı yıllarda L.S.E’deyken (Londra İktisat Okulu) Andrew da L.S.E’nin hemen karşısındaki BBC binasındaydı.
BBC Türkiye bölümünün başındaydı. Birçok Türk basın mensubunu orada tanıdım. L.S.E’den yolun karşısına geçip yemeğimizi birlikte BBC’de yediğimiz olurdu.
Dr. Andrew Mango, Türkiye ve Ortadoğu’yu en iyi tahlil edebilen Avrupalıların başında gelir. Gençlik yıllarında Türkiye’de yaşaması, çok üst düzeyde Türkçe, Farsça ve Arapça bilmesi ve yüksek analiz yeteneği, onu öne çıkardı.

Atatürk ve Mango
Atatürk, Atatürkçülük ve Cumhuriyet döneminde Türkiye’yi yayınlarında ve konferanslarında en iyi tahlil edebilen Avrupalıdır. Atatürk’ün kendine özgü olağanüstü kişiliğini ve politikalarının felsefesini pek çok Avrupalı oryantalistin anlayamadığı bir biçimde görebilmiş ve değerlendirebilmiştir.
Atatürk ve Cumhuriyet dönemi üzerine olan kitapları dünyada ve Türkiye’de temel kaynaklardan birisi oldu.

Akademik ve sosyal beraberliklerimiz
- 1970’li yıllardan itibaren İstanbul’a her gelişinde beni arar, buluşup Türkiye’yi ve dış ilişkilerini tartışırdık.
- Bıçak Sırtı köşemde de sık sık bu sohbetlerimizden bazı muzip aktarmalar yapmıştım.
- Bizdeki kimi solculara “topal ördekler” dediğinde bunu köşemde yazdığım için bana sitemde bulunmuştu. Bunu da o zarif Türkçesi ile ifade etti.
- AKP’den sonra bir gelişinde “AKP Avrupa için ehveni şer” tahlilini yapmıştı. Bu ifade, kısa bir cümlede her şeyi anlatabilen bir kitap gibiydi.
- 15 yıl kadar önce Atatürk’le ilgili kitabının yeni baskısını yaparken bana sordu; “Kürt meselesi ile ilgili olarak arşivimde eski belgeler var. Bunları yayımlamamı nasıl karşılarsın?” “Bunu ben sana söyleyemem, sen karar vermek zorundasın” yanıtını vermiştim. Kısmen de olsa yayımladı.
- Levent’teki evime de birkaç defa geldi, hoş sohbetlerimiz oldu.
1984-1994 yılları arasında 10 yıl boyunca, her yıl Girne’de düzenlediğim “Uluslararası Girne Konferansları”na Andrew çoğunlukla katıldı.
1988’deki “Türkiye’nin Ortadoğu’daki Yeri” konulu konferansta sunduğu “Turkey’s Vocation” başlıklı sunusu bir köşe taşıdır. (*)
- Türkiye’nin önündeki seçenekleri ve sahip olduğu potansiyeli analiz eder.
- Türkiye’nin Avrupa ve Ortadoğu arasındaki yerini çarpıcı bir biçimde değerlendirir.

Ve son görüşmemiz
Son kitabını imzalamak için birkaç yıl önce İstanbul’a geldiğinde Levent’te buluştuk. Çok eskilerden söz ettik. “Erol, bu son ziyaretim olabilir” dedi, hüzünlenmiştik.
Burada da “analizi doğruydu”! Bunu bile bildi Andrew, toprağın bol olsun...

(*) Edt. Erol Manisalı; “Turkey’s Place in the Middle East”, MEBB Centre, 1988.