18 Aralık 2010’da Tunus’ta seyyar satıcı Muhammed Buazizi’nin tezgâhının elinden alınması üzerine

kendini yakmasıyla başlayan “Arap Baharı” birinci yılını doldurdu.

Tunus’un ardından az ya da çok tüm Arap ülkelerini etkileyen o ateş, yanmaya devam ediyor. Kimi ülkelerde hızlı sonuç verdi, geçmişe ait pek çok şey kül oldu; yerine ne konacak, o tartışılıyor. Kimi ülkeler pamuk yanığı gibi içten içe tütüyor.

Tunus, Zeynelabidin Bin Ali’nin devrilmesinin ardından 23 Ekim’de seçimini yaptı. Şimdi kim kime ne kadar tahammül edecek sorusuna yanıt aranıyor.

Mısır, Mübarek’in devrilmesiyle hızla demokrasiye geçeceği konuşulan ülkelerden biriydi. Şimdi, “Askeri yönetim Mübarek’ten de beter” yorumları yapılıyor.

Libya’da Kaddafi’nin devrilmesinden sonra kurulan Ulusal Geçiş Konseyi, halkın önünde değil, arkasında. Genel eğilim ne ise ona dayalı, yeni rejim tarifleri veriyor.

Suriye’de mevcut rejim umudunu büyük ölçüde küresel güçlerin çıkar dengesine bağlamış görünüyor.

Irak’ta 9 yıllık ABD işgali askeri olarak biter bitmez, ülke yönetimini elinde bulunduranlar, “nasıl kalkınırız”, “yönümüz ne olmalı” sorularına yanıt aramaktan çok, acımasız bir güç yarışına girdiler. Başbakan Yardımcısı, Başbakan için “Saddam’dan beter” diyor. Hükümet, Sünni Cumhurbaşkanı Yardımcısı El Haşimi hakkında, “terör faaliyetleri” nedeniyle tutuklama kararı çıkarıyor.

***

Yukarıda özetlemeye çalıştığımız tablonun anlattığı çok şey var.

Bu sütunda yeri geldikçe şu vurguyu yapıyoruz; Mustafa Kemal Atatürk, Kurtuluş Savaşı’nın ardından bir de en az onun kadar önemli olan “kuruluş savaşı” verdi. 9 Eylül 1922’de İzmir’de çevresindekiler Atatürk’e, “Mücadelemiz zaferle sonuçlandı Paşam” dediğinde o, “Hayır, asıl büyük savaş şimdi başlıyor” karşılığını verdi. 9 Eylül’den sonra katıldığı ilk büyük toplantı 22 Eylül’de Bursa’daki “Muallimler Kongresi”ydi.

Bir ülkenin bir işgalden, bir diktatörden kurtuluş savaşı vermesi elbette çok önemli. Ama sonrasında yerine ne koyacağını bilmek, bir yön çizmek daha da önemli. Aksi halde gidiş ya başka bir işgale ya da yeni bir diktatörlüğe doğru olur.

Russo’nun şu sözü, asırlar geçse de güncelliğini koruyor:

“Bir ülkeyi aydınlatmak, yönetmekten zordur.”

Kurtuluşla kuruluş arasında çok da önem sırası yapmayalım ama Atatürk’ü 21. yüzyılda da güncel kılan, ağırlıklı olarak 9 Eylül 1922’nin ardından yaptıklarıdır, yani devrimleridir.

Bir yıl ülkelerin tarihinde çok uzun bir süre değil, ama Atatürk’ün tarihinde çok uzun bir süreydi, içine devrim sürecinin pek çok aşaması sığabilirdi. Zaten öyle oldu.

***

Bahreyn’den Fas’a Arap ülkelerinin pek çoğunu dolaştım. Sadece resmi gezilerle de değil, aldım sırt çantamı, görmeyi iş edindim.

O gözlemlerimi bugünkü gelişmelerle birleştirince şunu paylaşmak isterim:

Keşke bu bahar, demokrasi çiçeklerinin açılması, aydınlanma ışıklarının parlamasıyla sonuçlansa. Bu, hem o ülkeler hem de bizim için önemli. Zira tarih hep eteğimizden çekiyor, o coğrafyadaki akımlar bizi de etkiliyor.

Arap dünyası içinde bende iz bırakan gezilerden biri Yemen’di.

20 milyon nüfuslu Yemen’de 500 bin kadar “Türk kökenliyim” diyen kişi var. Türkümüzdeki “giden gelmiyor, acep nedendir”in yanıtlarından biri bu. Bazıları Yemen’den dönmemiş, orada yaşam kurmuş.

1999’da Yemen’deyken bir kadın hareketi parlıyordu. Başında da Dr. Raufa Hasan vardı. Sana Üniversitesi’nde sohbet ederken ilk sözü halasının Yemen’de kalan bir Türkle yaptığı evlilik oldu. Duvarında kocaman bir resim vardı; Tansu Çiller.

Dr. Raufa Hasan, Çiller’den büyük övgüyle söz etti, Müslüman bir kadının başbakanlık koltuğuna oturmasının kendilerine de örnek olduğunu anlattı.

O dönem Çiller modaydı, şimdi Erdoğan.

Moda, adı üstünde geçici...

Kalıcı olan, kumaş.