Alev Coşkun aslında riskli bir iş yaptı. 2011 yılı başında, dünya ekonomisinin geldiği noktaya ilişkin yazdığı kitaba şu

“Liberal Ekonominin Çöküşü.”

Kitabın alt başlıkları da bu saptamayı açıyordu:

“Küresel Kriz-Ulusalcı Ekonominin Yükselişi”

Kapitalizmin tarihsel gelişimini ana hatlarıyla irdeleyen Alev Coşkun, ABD’de 2007’de uç veren, 2008’de patlayan ekonomik krizin liberal ekonomi için “milat” olduğunu vurguluyor, kaynaklara ve verilere de dayanarak “Kapitalizme olan inanç artık yıkılmıştır, serbest piyasa düşü ölmüştür” diyor.

Zaman içinde dünya ekonomisi girdiği krizden çıkabilir, piyasanın o “görünmez eli” her şeyi rayına sokabilirdi.

Öyle olmadı; Alev Coşkun’un da vurguladığı gibi kriz daha da derinleşti. Arayışlar krizi aşmaktan çok, “başka bir yol var mı” sorusunu yanıtlamaya yönelik.

***

Başta ABD olmak üzere dünya basınında da küreselleşmeyi kayıtsız şartsız destekleyip gelinen noktayı eleştiren yazılar dikkati çekiyor.

Bu yazılardan altı çizilebilecek satırlardan bazılarını paylaşalım:

- Soğuk savaşın bitiminden sonra Batı bloku zafer sarhoşluğu içine girdi. Yeni duruma göre düzenlemeler yapamadı, kurumlar üretemedi.

- Küresel ekonominin girdiği bunalımdan çıkması için küresel düşünen lider ya da liderler yok. Bunalım lidersiz aşılmaya çalışılıyor; bu da çok zor.

- Avrupa Birliği genişlemeyi iyi yürütemedi. Şimdi de başta Yunanistan sorunu olmak üzere ekonomik krizi yönetemiyor. Almanya, “Kriz benimle aşılacaksa, AB içinde daha fazla söz sahibi olmalıyım” diyor. Bu bakış, AB’yi parçalı hale getirecek.

Bu cümleler, 1990’lı yılların başında çizilen pembe küreselleşme tablolarına hiç benzemiyor!

Gelinen noktanın sürdürülemezliğini ortaya koyan unsurlardan biri New York’taki “Wall Street’i işgal” hareketi. Göstericiler ABD’deki eşitsizliğe dikkat çekiyor, şöyle diyordu:

“En üstteki yüzde 1, alttaki yüzde 90’dan daha çok kazanıyor. Bu haksızlık değil mi?”

Göstericiler bir de güzel kelime oyunu yapmışlar; “bank” ile “gansters” sözcüğünü birleştirmişler, “banksters” sözcüğü üretmişler.

Artık gelişmiş ülkelerle fakir ülkeler arasındaki eşitsizlik bir yana, gelişmiş ülkelerin kendi içindeki uçurum da öne çıkmaya başladı.

Ne var ki bankalar insanlardan daha aç. Önce onları doyurmak, kalırsa insanlara da uzanmak gerekiyor!

***

Bu küre-sel gidişte Türkiye ekonomisinin durumu ne?

Ekonomimiz 1924’ten bu yana dalgalanmalarla büyüyor. Son dönemdeki büyümenin de herhangi bir mucize yanı yok, önceki rakamların ortalamasından biraz daha düşük, o kadar.

Korkut Boratav’ın “Bir Krizin Kısa Hikâyesi” başlıklı kitabında dönemlere göre büyüme rakamları şöyle:

1924-1948 arası yüzde 3.8, 1949-1961 15.9, 1962-1979 6.5, 1980-1989 4.8, 1990-1997 4.4, 1998-2008 3.8.

1924-2008 arası 85 yılın ortalaması 4.9. Sadece AKP dönemi baz alındığında 2002-2009 ortalaması 4.0

AKP medyasının allayıp pulladığı tablonun özeti bu.

Elbette krize giren ülkelerden, örneğin komşumuz Yunanistan’dan daha iyiyiz. Aynı gemide yaşıyoruz; aklı başında hiç kimse ülkenin krize girmesini istemez. Ancak her şeyi mükemmel göstermek de her şey bir yana ekonomimizin yararına değil.

Hiç unutmam... 2001 krizinden birkaç ay önce dönemin Dünya Bankası başkanı ekonomimiz için şu demeci vermişti:

“Muhteşemsiniz!”