Erdoğan, dün belediye başkan adaylarını açıklayacağı toplantının girişinde bile ilk olarak İsrail-Filistin savaşına değindi. Dakikalarca, Türkiye’nin bölgede barış sürecinin öne çıkması için başlattığı girişimlerden söz etti.

Doğrudan Türkiye’yi ilgilendiren konularda öncelikli olarak susmayı yeğleyen, sorunu bütün hatlarıyla ortaya koyanları “felaket tellallığı” ile suçlayan Erdoğan, İsrail’in saldırılarını doğrudan Türkiye’ye yapılmış bir haksızlık olarak değerlendiriyor!

Biz de bu sütunlarda, İsrail’in orantısız güç kullanımından çocukların ölümüne neden olan saldırılarına kadar sürdürmekte olduğu operasyonu kıyasıya eleştirdik. Ancak Erdoğan’ın bakışı başka...

Başbakan’a göre bu olay; Türkiye’nin ekonomik krizden ne kadar etkileneceği sorusundan da, Irak’taki gelişmelerin terörle mücadelemize nasıl yansıyacağı sorusundan da önemli!

Bütün dünya dikkati çeken bir siniklikle yaklaşırken, Erdoğan, yemedi içmedi, zaten kendisini hiç ilgilendirmeyen yılbaşıydı demedi; önce Ürdün ve Suriye’ye gitti. Dün de Mısır gezisine çıktı.

Yapılan açıklamalar, ilk turdan bir şey çıkmadığını gösteriyor. İkinci turun da sonuç vermesi beklenmiyor.

***

Napolyon’un şu sözünü bu köşede yeri geldikçe konu ettik:

“Coğrafya, ülkelerin kaderini belirler.”

2009’un da bu sözün gölgesinde geçeceğini dikkate alarak, Ortadoğu’nun dengelerine bakalım...

Olmayan şeye bakılır mı, diyebilirsiniz ama, bakılır. Zira Ortadoğu’da en büyük denge dengesizlik üzerine kurulu, desek abartmış olmayız.

Ortadoğu’da görünen dengelerle, görünmeyen dengeler arasında bazen 180 derecelik zıtlıklar olabiliyor.

Türkiye, coğrafyasının da gereği bu bölgeyle doğrudan ilgili. Ancak, Türkiye bu bölgedeki dengelerin bir parçası değil, olmamalı. Geleneksel dış politikamız da bu yönde gelişti. Ankara, Ortadoğu’daki bütün başkentlerle karşılıklı güven içinde görüşebilen çok az ülkeden biri... idi.

Başbakan’ın, İsrail’in orantısız güç kullanımına karşılık orantısız tepkide bulunmasının Türkiye’ye etkileri orantısız olabilir!

Tümce çok orantısız oldu, biraz açalım:

Daha Filistin kendi içinde barışamamış iken... Abbas’la Hamas, birbirine karşı İsrail’e besledikleri kinden bile daha fazla kin besler iken... Türkiye attığı adımların nasıl sonuçlar vereceğini iyi hesaplamalı!

Arap ülkeleri Hamas’a sa-kin bakarken, kimin hangi hesap içinde olduğunu iyi irdelemeli. Acaba “Hamas bizim rejimimiz için de tehlikeli, ne olursa olsun Hamas bitirilmeli” diyen Arap ülkesi sayısı kaçtır, sorusunu yanıtlamalı...

***

Soru:

Erdoğan, Ortadoğu’da kendi siyasi çizgisine paralel başka bir “Sünni denge” arayışında mı?

Başbakan’ın Hamas liderlerinden Halid Meşal’e, meşale olmaya girişmesi hâlâ belleklerde!

Bu denge, Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) içinde “alt taslaklardan” biriydi. BOP’un çöktüğünü, projeyi çizenler de kabul ediyor, en azından başka bir “adla”, başka “piyonlarla” yürümesi gerektiğini dillendiriyor.

Eğer Erdoğan, Ortadoğu’ya barış getireceğim hamas-etini dozunda tutmazsa, öteki Arap ülkeleriyle deve sırtı düzlüğünde devam eden ilişkilerimiz de bundan olumsuz etkilenebilir.

Ortadoğu, savaşın barıştan daha kolay olduğu bir bölge...

Ortadoğu, savaşın getirisinin barıştan daha çok olduğuna inanan yönetimlerin etkisinde...

Bu tablonun ortasında bir “Sünni denge” aramak...

Suni olur!

ankcum@cumhuriyet.com.tr