BBC’de izledim... Ertesi gün şoku yaşıyan Manchester’li bir seçmen “dehşete kapıldığını” anlatıyor: “Elim kırılsaydı oyumu AB’den çıkmaya atmasaydım. Brexit’in bu kadar büyük değişikliklere yol açacağını tahmin etmedim. Oyumun bu depreme verdiği katkıdan pişmanım!” diyordu. Brexit’çi seçmenin tarif ettiği “Tanrım ne yaptım?” pişmanlığını yaşayan kişi çok...
AB referandumunda oy veren çok sayıda seçmen; “AB’nin ne olduğunu”, sonuçlar sonrasında kopan fırtınanın ardından araştırmış. “Google”daki “en çok arananlar listesi”, İngilizlerin, tam Temel misali “Bu bana ders olsun!” dediklerini ortaya koyuyor.
Erdoğan’a yazdığı hakaret şiirleriyle gündeme gelen Boris Johnson ve aşırı sağcı Farage gibi liderlerin kampanyada kullandıkları “Bağımsızlık Günü” gibi “vatan, millet, Sakarya” hamasetine kapılan seçmenler, olan olduktan sonra “Google”da “Britanya AB’den çıkarsa ne olur?”u aramaya başlamışlar. “Google”da, İngiltere’de atı alan Üsküdar’ı geçtikten sonra aranan başka ibretlik sorular da şunlar: 1. Brexit nedir? 2. Britanya niye AB’yi terk etti? 3. Birleşik Krallık AB’ye ne zaman katıldı?
Bonjour!

Tarihi kaza
Bu oranda kapsamlı bir ulus, kimlik ve çok boyutlu bir dünya politikası meselesinin, sırf “popülist” amaçlarla referandum konusu yapılmasının ne kadar tehlikeli olduğunu ve ne vahim sonuçlar doğurabileceğini Brexit’ten net ortaya koyan başka örnek bulunamaz herhalde.
Brexit, İngiltere’de, ülkenin AB’deki konumunu tartışmaya açmak için yapılmadı. Başbakan Cameron kazanacağını önden varsaydığı referandumu, partide konumunu sağlamlaştırmak ve sağda rakiplerini elemek için kullandı.
“Göç” ve “küreselleşme”nin yükünü taşıyan seçmenler ise iktidar uğruna “araçsallaştırılan” bu tartışmada, sadece kendilerini iyi hissettiren hamasi söylemlere itibar ettiler. İngiltere’nin kalesine gol atmasına yol açan tarihi “AB’den çıkma” seçeneğini oyladılar.
İngiltere gibi köklü, yerleşmiş bir demokraside, referandum amacından bunca kolay saptırılabiliyor ve bugün belki Britanya’nın dağılmasıyla sonuçlanabilecek devasa bir tarih kazasına yol açabiliyorsa, varın bizim “Törkiş” demokrasinin, “Törkiş” referandumlarında neler olabileceğini siz hesap edin...

Dünya nasıl değişti?
AB’de kalmak isteyen İskoçya ve Kuzey İrlanda’nın Büyük Britanya’dan kopmasıyla sonuçlanabilecek “tarihi kaza”sının; dünyada tetiklediği jeopolitik deprem de çok büyük.
ABD’nin AB’deki “Truva Atı” diye bilinen İngiltere’nin Brüksel’den kopmasıyla, Batı ittifakının dengeleri değişiyor. İttifak bölünüyor ve 27’lerle ABD arasındaki “mesafe” açılıyor. Brexit sonuçlarını coşkuyla karşılayan Putin’in sonsuz keyfi sebepsiz değil. Almanya’nın yanında Rusya’nın Avrupa kıtasındaki ağırlığı artıyor. Bu o derece büyük bir değişiklik ki, Financial Times gibi kurulu düzen yayın organlarına göre “Brexit, II. Dünya Savaşı sonrasında ABD himayesinde kurulan uluslararası düzene hasar veren en devasa darbe” sayılıyor.
AB’nin Brexit sonrası alacağı şekil, kafaları şimdien çok meşgul eden konu.
Dünkü yazımda da bahsettiğim gibi “yeni AB mimarisi” için ilk inisiyatif alanlar, AB’nin kurucu nüvesini oluşturan 6’lı (Fransa, Almanya, İtalya, Benelüks) dışişleri bakanları. Tarihi AB anlaşmasının imzalandığı Roma’da Brexit sonrası senaryoları tartışmak için bahar aylarından bu yana gizlilik altında bir araya gelen 6’ların dışişleri bakanları dün ilk kez Berlin’de kameralara konuştu.
Toplantının hedeflerinin; 1) Hızla Londra ile göbek bağının kesilmesi.. ve 2) Yeni Avrupa mimarisinde “esneklik” olduğunu söyleyen Alman Dışişleri Bakanı Frank Walter Steinmeir, kakafoniyi önlemek adına önce bu küçük grupla yola çıkmayı yeğlediklerini belirtti.
Derin “parametre değişiklikleri” hakkında net fikir edinebilmek için “ilk kez İngiltere’siz” yapılacak bu ay sonundaki Brüksel zirvesini beklememiz gerekecek.