Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
Asil Fikir Fedaisi - Prof. Dr. Şaduman HALICI
Bugün Atatürk’ün Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt’un ölüm yıldönümü. O, Türkiye’yi yalnız çağdaş hukuk sistemine kavuşturan yasaları
Türkiye’ye getiren adam değil, aynı zamanda Ankara Adliye Hukuk Mektebi’ni açarak çağdaş hukuk
eğitiminin de temelini atan bir devrimciydi. Yolunu aydınlatan, Atatürk’ün
“Önemli olan nokta, adalet anlayışımızı, adaletle ilgili yasalarımızı, adalet örgütümüzü, bizi şimdiye kadar
bilinçli, bilinçsiz etki altında bulunduran, yüzyılın
gereklerine uygun olmayan bağlardan bir an evvel kurtarmaktır” (1924/ASD, I, s.
317) sözü olmuştu.
Bununla
birlikte Mahmut Esat, Atatürk’e kayıtsız koşulsuz biat eden bir aydın da
değildi. O, doğru bildiğinden şaşmamıştı. Nitekim 1924 Anayasa tasarısı görüşülürken Atatürk’e Meclis’i fesh
ve yasaları veto etme hakkının verilmesine hem Meclis kürsüsünde hem gazetede
yazdığı makalelerde hem de Çankaya’da
şiddetle karşı koymuştu. Millete ait olan egemenlik hakkının kimseye
verilemeyeceğinde direnmişti. Atatürk onu değil, o Atatürk’ü ikna etmişti. Üstelik Atatürk onu Adalet Bakanı yapmıştı.
ÇAĞI YAKALAYAN YASALAR
Mahmut Esat, 22 Kasım
1924’de başladığı
bakanlık görevini 22 Eylül 1930’a kadar sürdürmüştü. 5 yıl
10 ay yürüttüğü bu görevi
sırasında Medeni, Borçlar,
Ceza, Deniz ve Kara Ticaret, İcra ve İflas yasalarını çıkardı. Bunlara uygun
yeni usul yasaları kabul edildi. Hâkimler Yasası ile hâkimlerin çalışmaları ve mesleki gelişimleri yasal güvence altına alındı. Cumhuriyet hâkimleri bireylerin
baskısından kurtarıldı.
Yasa hükümleri ise tüm vatandaşlarca anlaşılacak
şekilde formüle edildi. Kısa cümleler,
Türkçe sözcük ve tamlamalar tercih edildi. Böylece; hukuk dilinin Türkçeleştirilmesinde de önemli bir adım atıldı. Yapılan hukuk devrimi öylesine şaşırtıcıydı ki ünlü Profesör Hudson, “Asrımızda
kısa bir müddet zarfında bu kadar manidar bir adım atılmamıştır” diyerek Atatürk Türkiyesi’nden övgüyle bahsedecekti.
Tümü çağını yakalayan, hatta çağından da gelişkin olan bu yasalardan özellikle ikisi Medeni Yasa ve Ceza Yasası Türkiye’nin demokratik hukuk devleti idealine yürüyüşünün simgeleri oldu. Düşünün bir kere Medeni Yasa, üstelik 1925 Türkiyesi’nde reşit olan bireyi dinini seçmekte özgür bırakmakla kalmamış, din eğitiminin ana-baba tarafından verileceğini de hükme bağlamıştı.
Çok boyutlu yasa Şunu da hemen vurgulayalım: Yasa’nın laik yapısı
sayesinde Türkiye’de yaşayan gayrimüslim vatandaşlarımız Lozan Antlaşması’nın
42. maddesinin kendilerine verdiği haklardan feragât etmişlerdi (Mahzarlar
Mecmuası-Gayr-i Müslim Ekalliyetlere Mensub Türk Tebasının Ahdi Hukuklarından Feragatleri).
Öyle ya Lozan
imzalandığında Türkiye laik değildi. Örneğin, Türkler evlilik bağlarını kendi din görevlileri önünde yaparken onların da bu haklarının olması zorunluydu. İşte
Medeni Yasa ile Türkiye bu bağıttan kurtulmakla kalmadı, 1924 Anayasası’nda
vurgulanan vatandaş tanımının da içini
doldurmuş oldu.
Ceza Yasası’nın ruhunu ise tarihten çıkardıkları ders oluşturmuştu. Yasa; dini, dinsel duyguları ya da dince kutsal kabul edilen değerleri alet ederek devletin güvenliğini bozacak hareketlerde bulunan ya da özendirenler hakkında ağır cezai yaptırımlar getirmiş, dinsel düşünce ve duygulara dayanan siyasal cemiyetleri yasaklayarak laik cumhuriyeti gözetmişti.
İşte, 10 Şubat 2005 günü, o günlerin yetkin bir hukukçusu, TCK’nin değişen maddeleri ile ilgili konuşmasında “Mahmut Esat Bozkurt dönemi kapandı” derken böylesine bir dönemi kastediyordu. Aradan 15 yıl daha geçti ve Atatürk döneminde ilmik ilmik dokunan, Türkiye’nin tarihinden ve gereksinimlerinden süzülüp uygulamaya konan hukuk sistemi adeta yerle bir oldu. Sonuçta Türkiye’nin bir hukuk devleti olup olmadığı bile tartışılır hale geldi.
HAKLI OLMAK YETMEZ
Kurumlar sessiz sedasız çöküyor. Üniversitelerde hocayım diye geçinenler milyonlarca ailenin evladına çamur atma cüretini gösterebiliyor. Eğitim-öğretim kan kaybediyor; öğrenciler doğal olanı olağanüstü bir davranış gibi algılamaya başlıyor, öğretim üyeleri sadece görevimi yaptığı için; derslerini düzenli sürdürdüğü, öğrencilerine yol gösterdiği, kaynak tavsiye ettiği, bulamadıklarında elindekileri paylaştığı için onlardan övgü alıyor. Oysa tüm bunlar bir öğretmenin/öğretim üyesinin zaten görevi, yapması doğal karşılanmalı, yapmadığında eleştirilmeli. Ama öyle olmuyor.
Atatürk döneminde
Türkiye’ye övgüler düzenlerin
vârisleri şimdi ülkemize parmak sallamaya, sopa göstermeye başlıyor. Düşünsenize bir kere
Türkiye bir NATO üyesi ve çoğu
NATO üyesi olan AB ülkeleri ülkemize yaptırım kararı alabiliyor. Yine AB ve ABD
Türkiye’nin doğal hakkı olan doğal gaz arama çalışmalarına hep bir ağızdan direniyor, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (GKRY) tezlerini
benimsiyor. Hukuksuzluk her yerden akıyor.
Bırakın tez benimsemeyi, AB’nin
GKRY’yi içine alması bile
hukuksuz. Zira Türkiye’nin elinde kapı gibi Kıbrıs devletini kuran anlaşma var.
ABD’nin; Türkiye’nin 1,5 milyar dolar peşin ödeme yaparak satın aldığı F-35’leri vermemesi ise I. Dünya Savaşı
öncesinde Osmanlı Devleti’nin yine peşin ödeme yaparak İngiltere’ye sipariş ettiği iki zırhlıyı vermemesini hatırlatıyor.
Haklıyız ama haklı olmak yetmiyor. Güçlü de olmak gerekiyor.
Enerjimizi onurlu ve saygın bir devlet olmaya, çatışmacı üslup ve
ortamı terk edip bir an evvel iç barışı sağlamaya harcamalıyız. TBMM’yi
işlevsel kılmalı, Hukuk ve eğitim sistemimizi çağa uygun hale getirmeli, kanımca Mahmut Esat dönemini yeniden açmalıyız. Bu arada Mustafa Kemal Atatürk’ün
“Yurtta Barış Dünyada Barış”
ilkesini yaşamına şiar edinen Mahmut Esat’ın Hz. Ebubekir’e atfen “Hazır ol cenge, eğer ister isen sulh-u salah” sözünü de unutmayarak milli sanayi
hedefimize ulaşmalıyız.
Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
- Asgari ücret artarsa verimlilik artar
- Yankı Bağcıoğlu'ndan Suriye uyarısı:
- CHP'li Günaydın'dan Bakan Tekin'e tepki!
- Yeni Doğan çetesi davasında çarpıcı itiraflar
- Canlı tarih müzesi Hisart 10. yılında!
- Teğmenler Yüksek Disiplin Kurulu'na sevk ediliyor
- Tarihçi Yusuf Halaçoğlu'ndan şok iddialar
- TBMM'de 'Etki Ajanlığı' düzenlemesi tartışılacak: Amaç m
- Pera Palas'ta Atatürk Müze Odası
- İmamoğlu’ndan 10 Kasım paylaşımı!
En Çok Okunan Haberler
- Rus basını yazdı: Esad ailesini Rusya'da neler bekliyor?
- Türkiye'nin 'konumu' hakkında açıklama
- İmamoğlu'ndan Erdoğan'a sert çıkış!
- Kalın Colani'nin yolcusu!
- Çanakkale'de korkutan deprem!
- Naci Görür'den korkutan uyarı
- Erdoğan'a kendi sözleriyle yanıt verdi
- Kurum, şişeyi elinin tersiyle fırlattı
- 35 milyon TL değerinde altın sikke ele geçirildi
- Türkiye'den Şam Büyükelçiliği'ne atama!