Türkiye’deki olaylara, sorunlara (1) ülkenin en önemli eksikliği nitelikli, kişilikli, bilgili insan azlığı; (2) ülke genelinde kurum ve kuruluşlarda tersine ayrım, negatif seleksiyon sürecinin varlığı; (3) kötü paranın iyi parayı dolanımdan kovması gibi, toplumsal yaşamda da kötünün iyiyi dışlaması; (4) kurumsal yaşamda da birleşik kaplar kanununun geçerliliği açılarından bakarsanız tüm yaşanan olumsuz gelişmeleri olağan karşılar, şaşırtıcı bulmazsınız, önceden büyük bir olasılıkla da öngörebilirsiniz.

Toplumsal olayları böyle bir bakış açısından gözlemleyenler küçük bir azınlık olabilir. Bazen kişi toplumun genel eğilimleri ile uyumlu olmayan görüşleri, değerlendirmeleri için kendisi hakkında kuşku duyabilir. Acaba terslik bende mi diye!.. Bilinen Laz öyküsünü kendine uyarlar. Hani Laz sürücü Almanya’da otobana ters yönden giriş yapmış, trafik polisi sürekli anonsla sürücüleri uyarıyormuş. “Bir araç otobana ters yönde giriş” yaptı diye. Karşıdan yüzlerce araba geldiğini gören Laz sürücü de söylenirmiş, “Hangi bir, binlerce binlerce” diye. Toplumsal olaylara genel eğilimlerden farklı bakanlar, Laz sürücü konumunda olan bizler miyiz diye sorgulamak gereğini de duyuyorlar. Bu ülkede rastlantısal bir-iki olumlu gelişme dışında düzgün giden tek bir iş var mı?

Doğal yıkımlar dışında sorunlar yaratan insan olduğuna göre sorunun yanıtı açıktır. Bu nedenle ülkemizdeki olayları doğal karşılamak gerekir. Sorunlar büyüdüğüne, tehlikeli boyutlara ulaştığına ve çözülemediğine göre, konulan tanı doğrudur. Türkiye’nin temel sorunu kişilikli, nitelikli insan azlığı, tersine ayrım, negatif seleksiyonla iyilerin tasfiyesi veya geri planlara itilmesi, dengenin birleşik kaplar yasası uyarınca en alt düzeyde oluşmasıdır.

Kişilerde bazı zaaflar, eksiklikler olabilir. Kişi haddini bilmeyebilir, benmerkezci olabilir, bilgiç geçinebilir, kendini ülkenin, siyasal partinin, kurumun kurtarıcısı olarak da görebilir. Hatta Tanrı’nın insanlığa bir lütfu olduğu sanısını da kapılabilir. Kompleksleri dolayısıyla buyurgan, buyurucu olmaya da özenebilir, kalkışabilir. Tüm bu galat düşünce, duygu ve sanılara karşı, gerekli niteliklere ve kendini kanıtlayacak başarılara da sahip olmayabilir. Bu tipleri, politikada, bürokraside, öğretim kurumlarında, medyada, iş hayatında, hatta özel kuruluşlarda gözlemliyoruz. Kişiler bu tür yanılgılara, sağlıklı olmayan hayallere, tutkulara kapılabilir. Gerçekte bu kişilere fazla da kızmamak gerekir. Asıl tepki verilecek olanlar, yalakalar, bazı çevrelerce sesyayar olarak kullanılanlar, çıkar beklentisi ile veya ürkerek çanak yalayanlardır. Kişilikli, nitelikli toplumlarda otoriter, totaliter düzenler kurulamaz, kişilere hadleri bildirilir, hatırlatılır. Sağlıklı olmayan davranışlara tepki verilir.

Türkiye’de demokratik, adil bir düzen kurulamıyorsa, işler düzgün gitmiyorsa, sorunlar artıyor, sorunlar çözülemiyorsa, bunun müsebbibi politikada, bürokraside, medyada, eğitim kurumlarında, iş hayatındaki kişiliksiz, ürkek, kişisel çıkar hesaplarıyla davrananlardır. Bu karakterdeki kişiler hem olumlu bir iş yapmazlar, hem de bir şekilde kendilerinden farklı davranmaya çalışanları da dışlamaya, engel olmaya çalışırlar.

Türkiye’de genelde başarısızlığa yol açan kısırdöngüleri kırmak gerekir. Kısırdöngüyü kırmak, yerleşik çıkarlara ters düşeceğinden çok zordur. Ancak ülkenin geleceği açısından zoru başarmak gerekir. Geniş vatandaş kitlesi aydınlanmadan, gerçekleri görmeden, yanlış değer yargılarından kurtulmadan başarı kazanmaya da olanak yoktur. Yönetilenler belli nitelikler kazandığında yöneticilerin farklı davranma olanağı da ortadan kalkar. Birleşik kaplar yasası uyarınca bir kapta su düzeyini yükseltebilirsek bu diğer kaplara da yansır.

Günümüzdeki medya da dahil insan kaynağı ile bunu başarmak olanaklı görünmüyor. Halkı aydınlatma yerine kişiliksiz, niteliksiz sesyayarlarla da halkımız yanlış yönlere sürüklenmeye çalışılıyor. Olanaklarımız çok kısıtlı da olsa halkımızı uyarmaya çalışmak, temel görevlerimiz arasında olmalı.

\n\n