Bilim insanları, NASA’nın NuSTAR uzay teleskobunu kullanarak keşfettikleri J1429+5447 kuasarının evrenin karanlık döneminin sona ermesinde kritik bir rol oynadığını belirledi. Yale Üniversitesi gökbilimcilerinin yaptığı araştırmada, bu kuasarın evrenin ilk milyar yılına ait olduğu ve ışıkların yeniden açıldığı döneme ışık tuttuğu ortaya çıktı.
HIZLA PARLAYAN VE SÖNEN BİR KUASAR
NuSTAR ve Chandra Gözlemevi'nin verilerini inceleyen araştırmacılar, J1429+5447’nin şimdiye kadar gözlemlenen en hızlı parlayıp sönen kuasar olduğunu belirledi. Kuasar, yalnızca iki haftalık bir süreçte X ışını yayılımını iki katına çıkardı. Bu gözlem, görelilik etkisiyle Dünya'daki 4 aylık süreye denk geliyor.
Yale Üniversitesi’nde astrofizik araştırmacısı olan Dr. Lea Marcotulli, bu kuasarın, süper kütleli bir kara deliğin merkezindeki jetle bağlantılı olduğunu ve evrenin ilk milyar yıllık zaman dilimine ait olduğunu açıkladı.
EVRENDEKİ İLK YILDIZ JENERASYONLARINA IŞIK...
J1429+5447 gibi kuasarlar, Büyük Patlama’dan sonraki Karanlık Dönem sırasında galaksilerin çekirdeklerinde bulunan kara deliklerin aktif hale gelmesiyle ortaya çıktı. Bu dönem, nötr hidrojen atomlarının yeniden iyonlaşmasıyla sona erdi ve ilk yıldız jenerasyonları oluştu.
Yale Üniversitesi’nden Meg Urry, kuasarın yaydığı X ışını salımındaki aşırı değişkenliği, parçacıkların neredeyse ışık hızında hareket eden bir jetle bir milyon ışık yılı uzaklığa taşınmasıyla açıkladı. Bu süreç, Einstein’ın Özel Görelilik Kuramı sayesinde hızlanıyor ve büyüyor.
KARANLIK DÖNEMİ AYDINLATAN BİR KEŞİF
J1429+5447 kuasarı, evrenin en karanlık döneminden çıkışta önemli bir rol oynayan gök cisimlerinden biri. Gökbilimciler, bu kuasarın evrendeki ilk yıldız ve galaksi oluşumlarına ışık tutarak, evrenin ilk dönemlerini daha iyi anlamamıza yardımcı olacağını belirtti.
KUASAR NEDİR?
Kuasar (Quasar), "quasi-stellar radio source" ifadesinin kısaltmasıdır ve Türkçesiyle "yıldızımsı radyo kaynağı" anlamına gelir. Kuasarlar, evrenin en parlak ve enerjik gök cisimleri arasındadır. Bir kuasar, galaksilerin merkezinde bulunan süper kütleli bir kara deliğin etrafındaki gaz ve tozun inanılmaz hızlarda dönmesiyle oluşur. Bu süreçte ortaya çıkan büyük miktarda enerji, kuasarları inanılmaz derecede parlak hale getirir.
KUASARLAR NEDEN ÖNEMLİDİR?
Kuasarlar, evrenin erken dönemlerindeki galaksi oluşum süreçlerini anlamamızda kritik bir rol oynar. Ayrıca, evrenin yapısına ve genişleme hızına dair ipuçları verirler. Kuasarların ışıkları, aradan geçen gaz bulutları hakkında da bilgi sağlayarak evrendeki madde dağılımını anlamamıza yardımcı olur.
Kısacası, kuasarlar evrenin geçmişine dair en güçlü "ışık fenerlerinden" biridir.
