Yaşadığımız yazın bu kadar sıcak olmasının 4 nedeni

Amerika, Avrupa, Kuzey Afrika, Ortadoğu ve Asya'da benzeri görülmemiş sıcaklıklar ölçülürken uzmanlar kronik rahatsızlıkları olanlar ve yaşlılar başta olmak üzere tüm halkın belirli saatler dışında sokağa çıkmaması gerektiğini söylüyor.

Avrupa Birliği iklim ve hava durumu servisi Copernicus'a göre, şimdiye kadar kaydedilen en sıcak üç gün bu ay başında yaşandı.

Ortalama dünya sıcaklığı 3 Temmuz Pazartesi günü 16,89 dereceye ulaştı. 4 Temmuz'da ilk kez 17 dereceyi geçti ve ortalama küresel sıcaklık 17,4 derece olarak ölçüldü.

5 Temmuz'da ise ölçümler, 17,5 dereceyi gösterdi.

Independent Türkçe'de yer alan detaylarda uzmanlara göre 2023 yazının bu denli sıcak geçmesine neden olan birden fazla faktör var.

1. Dünyanın bazı bölgelerine yerleşen "ısı kubbeleri" 

Sıcaklık dalgaları (yani uzun süreli aşırı sıcaklıklar) atmosferde yüksek basınç birikmesinden kaynaklanıyor.

Bu basınç, altındaki havayı sıkıştırıp ısıtıyor. Hava alçalırken, daha soğuk, hızlı hareket eden hava akımlarını da dışarı itiyor.

Bunun sonucunda toprak, kum, beton ve asfalttan oluşan zemin Güneş ışığında kavruluyor. Yazın günlerin uzun sürmesi nedeniyle ısı enerjisi hızla birikiyor ve sıcaklıklar yükseliyor.

Ek olarak, jet akımı diye bilinen atmosferik hava akımlarındaki dalgalar, bu yüksek basınçlı durumu uzun süre yerinde koruyabiliyor.

Bu hava modeline "ısı kubbesi" de deniyor. Çünkü ısı bir basınç kubbesi altında tutuluyor. Örneğin Florida, Kaliforniya ve Arizona da dahil olmak üzere ABD'nin bazı bölgeleri artık bu ısı kubbelerinin altında.

2. El Nino

Bu yazın başlarında ABD İklim Tahmin Merkezi, 2023'ün büyük bir El Nino yılı olacağını duyurmuştu.

El Nino, Pasifik Okyanusu'nda Ekvator boyunca yayılan sıcak suyun neden olduğu geniş kapsamlı bir iklim modeli.

Bu modelde Pasifik'teki bol miktarda ısı atmosfere aktarıldığı için ekstra sıcaklıklar ortaya çıkıyor.

Birleşik Krallık'taki Exeter Üniversitesi'nden iklim krizi profesörü Tim Lenton, "Denizler normalden daha sıcaksa, daha yüksek hava sıcaklıkları da bekleyebilirsiniz" diyor:

Sera gazlarının atmosferde birikmesiyle tutulan ekstra ısının çoğu, okyanus yüzeylerini ısıttı. Bu ekstra ısı, normalde okyanusun derinliklerine doğru inme eğiliminde. Ama El Nino bu ısıyı yüzeye geri çıkarıyor.

Uzmanlara göre El Nino, Asya'da da sıcaklık dalgalarının erkenden başlamasına sebebiyet vermiş olabilir.

ABD'li sıcaklık izleme grubu Berkeley Earth'ten Robert Rohde,  "El Nino olayı daha yeni başladığı için bu yaşanan, muhtemelen gerçek etkinin yalnızca küçük bir kısmı" diye ekliyor.

3. Toz ve kükürt

Atlantik'in ve özellikle Amerika kıtasının ısınması, Güneş ışığını genellikle okyanustan uzağa doğru yansıtan iki maddenin azalmasıyla da keskinleşmiş olabilir: Sahra Çölü'nden esen toz ve nakliye yakıtlarından gelen kükürt aerosolleri.

Rohde'nin Kuzey Atlantik bölgesindeki sıcaklıklara ilişkin analizi, "son aylarda Sahra'dan son derece düşük seviyede tozun çıkmasına" dikkat çekiyor.

?2020'de pandemi nedeniyle alınan önlemler de nakliye yakıtlarından çıkan kükürt miktarını azaltmıştı. 

Rohde, "Bunlar, Kuzey Atlantik'teki mevcut ısı artışının tamamını açıklamaz ama şiddetini artırmış olabilir" ifadelerini kullanıyor.

4. İklim değişikliği

Uzmanlara göre iklim krizi, sıcalık dalgalarını daha aşırı hale getiriyor. Hatta tüm bu sıcaklığın belki de en temel açıklaması iklim değişikliği.

Texas A&M Üniversitesi'nden iklimbilimci John Nielsen-Gammon, bu ayın başlarında Vox'a, "Aşırı ısı dalgaları, artan küresel sıcaklıkların en bariz sonuçlarından biri" demişti.

İnsanlar, Sanayi Devrimi'nden bu yana dünyayı yaklaşık 1,2 derece ısıttı. Dünyanın önde gelen iklim bilimcilerine göre, fosil yakıt emisyonlarında önemli bir azalma olmadan ve havadan karbondioksiti çekecek teknolojiler çoğalmazsa birkaç yıl içinde 1,5 santigrat dereceyi geçebiliriz.

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'ndeki (IPCC) bilim insanları, bu yılki küresel raporunda, iklim değişikliğinin ölümcül sıcak hava dalgalarını "1950'lerden bu yana çoğu kara bölgesinde daha sık ve daha yoğun" hale getirdiğini söylemişti.

Fransa'nın Pierre-Simon Laplace iklim enstitüsü müdürü Robert Vautard, bu ayki sıcak hava dalgalarının "tek bir olgu değil, aynı anda birden fazla olgu" tarafından tetiklendiğini belirtiyor.

Ancak Vautard'a göre bunların hepsi tek bir faktör tarafından güçlendiriliyor: İklim krizi.

Bir sonraki sene ne olacak?

Uzmanlar, El Nino'nun Dünya'yı 2024'te daha da sıcak hale getirebileceğine dair uyarıyor.

University College London'dan Simon Lewis, "Bu sadece başlangıç" diyor:

İnsanlık gelecekte daha da şiddetli sıcak hava dalgalarına uyum sağlamak zorunda kalacak.