İklim krizi: COP26'da verilen sözlerin ne kadarı tutuldu?

2021 Kasım ayında dünya liderleri COP26 iklim zirvesinde bir araya geldi, fosil yakıt kullanımını azaltmak, karbon salımını net sıfır doğrultusunda düşürmek ve ormansızlaşmayı sonlandırmak gibi önemli hedeflere imza attı.

Altı ay sonra COP26'ya katılan ülkelerin temsilcileri Almanya'nın Bonn kentinde tekrar buluşuyor. Önümüzdeki on gün boyunca belirlenen hedeflerde ne kadar ilerleme kat edildiği ve önümüzdeki altı ay boyunca neler yapılması gerektiği konuşulacak.

KARBON SALIMI: BU YIL DÜŞÜŞ YAŞANABİLİR

COP26'DA ANLAŞILAN NEYDİ?

İskoçya'nın Glasgow kentinde gerçekleşen 26. BM İklim Değişikliği Konferansı'nda (COP26) ülkeler, önceki yıllara kıyasla daha iddialı hedeflere yönelik çalışmaya karar verdi. Bu hedeflerin arasında karbon salımlarını azaltmak da yer aldı.

PEKİ BU NEDEN ÖNEMLİ?

Karbonsioksit, küresel ısınmaya neden olan bir sera gazı. Birlemiş Milletler'e (BM) bağlı bilim insanları küresel ısınmayı 1.5 derece ile sınırlı tutmak için karbondioksit salımının azaltılması gerektiğini söylüyor, aksi takdirde "iklim felaketiyle" karşı karşıya kalacağımızı belirtiyor.

ŞİMDİYE KADAR NE YAPILDI?

COP26'ya katılan ülkelere yeni iklim hedeflerini sunmak için Eylül'e kadar süre verildi. Şimdiye kadar 196 ülkeden yalnızca 11 tanesi bunu yaptı.

Diğer taraftan son dönemde yapılan çalışmalara göre Çin'in karbon emsiyonlarında 2021 yaz aylarından itibaren düzenli bir düşüş yaşandığı kaydedildi. Küresel karbon emisyonlarının yüzde 27'sinden sorumlu olan Çin'de yaşanan bu düşüş çok önemli bir gelişme olabilir.

COP İKLİM ZİRVESİ VE BONN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KONFERANSI NEDİR?

• Dünya liderleri her yıl BM İklim Değişikliği Konferansı'na (COP) katılıyor, bu konferanslar her yıl farklı bir ülkede düzenleniyor ve iklim krizi ile mücadele etmek için hedefler belirleniyor ve gelişmeler değerlendiriliyor
• 26'ıncı COP konferansı geçen yıl Kasım ayında İskoçya'nın Glasgow kentinde gerçekleşti. Bu yıl COP27 konferansı Mısır'ın Şarm El-Şeyh şehrinde yapılacak
• Bonn İklim Krizi Konferansı ise her yıl COP konferanslarının arasında yapılıyor, ülkelerin hedefleri doğrultusunda ilerlemelerini değerlendiriyor

FOSİL YAKITLAR: ENERJİ KRİZİ, YAPILAN ÇALIŞMALARI TEHDİT EDİYOR

COP26'DA ANLAŞILAN NEYDİ?

COP26'da yıllık karbondioksit emisyonlarının yüzde 40'ından sorumlu olan kömürün azaltılması taahhüt edildi.

Dünya liderleri aynı zamanda kömür ve fosil yakıt sübvansiyonlarının, yani hükümetlerin fosil yakıt fiyatlarını yapay bir şekilde düşürmek için yaptığı ödemelerin de aşamalı olarak sonlandırılacağını vadetti.

BU NEDEN ÖNEMLİ?

BM Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC), fosil yakıtların dünyanın karbon emisyonlarının yüzde 64'ünden sorumlu olduğunu belirtiyor.

ŞİMDİYE KADAR NE YAPILDI?

Dünyada yeni kömür santrali kurmayı planlayan 34 ülke var. Geçen yıl 41 olan bu sayıda düşüş yaşandığını görüyoruz.

Aynı zamanda dünyada en çok kömür kullanan ülke olan Çin, "uluslararası anlaşmalı kömür santrali projelerinin tamamını sonlandırmayı" kabul etti.

Ancak kömür kullanımında ikinci sırada olan Hindistan, Nisan'da kömürle çalışan 100 tane yeni santral kuracağını ve üretimini artıracağını açıkladı.

Uluslararası Enerji Ajansı'na göre (IEA) 2021'de fosil yakıt sübvansiyonları arttı. Fakat London School of Economics'ten Sabrina Muller, bunun Rus gazından uzaklaşmak için geçici bir önlem olabileceğine işaret etti.

ORMANSIZLAŞMA: BREZİLYA ÇALIŞMALARI YAVAŞLATIYOR

COP26'DA ANAŞILAN NEYDİ?

Dünyadaki ormanların yüzde 85'ini kapsayan 100'den fazla ülke, 2030 yılına kadar ormansızlaşmayı durdurmayı taahhüt etti.

BU NEDEN ÖNEMLİ?

Ağaçlar her yıl karbonsioksit emisyonlarının yaklaşık yüzde 10'unu atmosferden çekiyor, dolayısıyla bu yöndeki çalışmalar hayati önem taşıyor.

ŞİMDİYE KADAR NE YAPILDI?

Dünyadaki tüm ormanların yarısı beş ülkede bulunuyor. Bunlar Rusya, Brezilya, Kanada, ABD ve Çin. Bu ülkelerin hedefleri ve çalışmaları ormansızlaşmayı durdurmak için çok önemli.

Nisan ayında ABD Başkanı Joe Biden, hükümete ait topraklardaki bakir ormanların korunmasına dair bir anlaşma imzaladı.

Ancak Amazon yağmur ormanlarının yarısından fazlasını barındıran Brezilya'da ormansızlaşma geçen yıla kıyasla yüzde 69 oranında arttı.

Dünya Kaynakları Enstitüsü'nden (WRI) Frances Seymour, Brezilya hükümetinin "çevreyi koruma kurallarını gevşetmesinin ardından bu haberin sürpriz olmadığını" söyledi.

Bu alanda büyük bir sorun daha Rusya'da yaşanan orman yangınları. Rusya, geçen yıl orman yangınlarında 6.5 milyon hektar ormanlık alanı kaybetti.

İKLİM FİNANSMANI: DAHA FAZLA DESTEK GEREKİYOR

DAHA ÖNCEKİ COP ZİRVELERİNDE ANLAŞILAN NEYDİ?

Zengin ülkeler, daha yoksul ülkelere iklim hedefleri doğrultusunda kullanmak için yıllık 100 milyar dolar finansal destek sunmayı kabul etti. Ülkeler 2020 yılında bu hedefi tutturamadı.

BU NEDEN ÖNEMLİ?

Gelişmekte olan ülkeler fosil yakıtlardan uzaklaşmak ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapmak için gelişmiş ülkelerin desteğine ihtiyaç duyuyor. Gelişmekte olan ülkelerin aynı zamanda iklim krizinin etkileriyle mücadele etmek ve önlem almak için de desteğe ihtiyacı var.

ŞİMDİYE KADAR NE YAPILDI?

Avrupa Birliği ülkeleri, ABD, Kanada ve Avustralya gelişen ülkelere sağlayacağı finansal desteği artırmayı kabul etti. Ancak WRI, bu ülkelerin belirlediği finansal destek seviyesinin zenginlik oranları ve geçmişteki emisyon miktarları göz önünde bulundurulduğunda yetersiz kaldığını belirtti.

İngiltere, Fransa, Almanya ve Japonya şimdilik gerekli finansal desteği sağlıyor.

METAN GAZI: DURUM GİDEREK KÖTÜLEŞİYOR

DAHA ÖNCE ANLAŞILAN NEYDİ?

100'den fazla ülke, 2030 yılına kadar metan gazı emisyonlarını yüzde 30 oranında azaltmak konusunda anlaşmıştı.

Metan gazı emisyonları en yüksek olan Çin, Rusya ve Hinditan gibi ülkeler henüz bu anlaşmayı kabul etmedi.

Çin, yalnızca ABD ile bu konu üzerinde çalışmayı kabul etti.

BU NEDEN ÖNEMLİ?

Metan gazı, dünyada insanlık faaliyetleri sonucunda meydana gelen küresel ısınmanın üçte birinden sorumlu.

ŞİMDİYE KADAR NE OLDU?

Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi'nin verilerine göre geçen sene küresel metan gazı emisyonları rekor seviyede yükseldi.

Metan gazı emisyonlarının en büyük sorumlusu tarım endüstrisi ve enerji sektörü.