Küresel ısınmanın en büyük sorumlusu olan karbon ayak izini azaltmak için her yıl eylül ayında yan yana gelen iki özel gün var: 21 Eylül Dünya Sıfır Emisyon Günü ve 22 Eylül ise 16-22 Eylül Avrupa Hareketlilik Haftası kapsamında kutlanan Arabasız Yaşam Günü. İklim krizi çağında bireyden belediyelere, özel sektörden sivil topluma kadar herkes için bir çağrı niteliğinde bu günler: Daha az emisyon, daha fazla hareketlilik.
SIFIR EMİSYON GÜNÜ
2008 yılında Kanadalı çevre aktivisti Ken Wallace tarafından başlatılan “Dünya Sıfır Emisyon Günü”, başta enerji ve ulaşım olmak üzere emisyonların kaynağı olan sektörlerde bir günlük frene basmayı amaçlıyordu. Günümüzde bu gün daha çok farkındalık yaratma işlevi görüyor: Karbonun doğada bıraktığı tahribatı hatırlatmak ve hem bireysel hem de kurumsal hedeflere yönelmek.
Peki sıfır emisyon gününde neler yapabiliriz derseniz gündelik yaşamımızda fark yaratacak şu birkaç adım hem insan sağlığına hem de gezegen sağlığına iyi gelebilir:
- Atıkları geri dönüşüme göndermek.
- Bilgisayarı kullanmadığımızda kapatmak.
- Toplu taşıma veya bisikleti tercih etmek.
- Mevsimlik ve yerel ürünleri tüketmek.
- Gereksinim duymadığımız ürünleri “indirim” cazibesine kapılmadan almamak.
ARABASIZ YAŞAM GÜNÜ
Arabasız Yaşam Günü’nün kökeni 1973 petrol krizine uzanıyor. Otomobil bağımlılığının yarattığı sorunlara karşı ortaya çıkan fikir, 2000 yılında Avrupa Komisyonu tarafından resmileştirildi. O tarihten bu yana bir haftaya yayılan etkinliklerde yürümek, bisiklete binmek, toplu taşıma kullanmak yalnızca bir ulaşım tercihi değil aynı zamanda kamusal alanları yeniden insanlara kazandıran bir kültür haline geldi.
Bugün dünyada Budapeşte’de elektrikli araç yarışları, Viyana’da sokak piknikleri, São Paulo’da at binme etkinlikleri ve Jakarta’da koşular düzenleniyor. Her yerde ortak mesaj aynı: Arabasız kentler, daha yaşanabilir kentlerdir.
HERKES İÇİN HAREKETLİLİK
Bu yıl Avrupa Hareketlilik Haftası’nın (AHH) (16-22 Eylül) teması “Herkes için Hareketlilik”. Yani yalnızca temiz ulaşım değil kapsayıcı, adil ve erişilebilir kentler yaratma vizyonu da masada.
Türkiye Belediyeler Birliği (TBB), Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu'nun desteğiyle ulusal koordinatör olarak kampanyaya öncülük edecek.
16-22 Eylül tarihleri arasında Türkiye'nin dört bir yanındaki belediyeler sürdürülebilir ulaşım çözümlerini tanıtmak, toplum katılımını teşvik etmek ve ortak kentsel alanları yeniden hayal etmek için etkinlikler düzenleyecek. AHH 2025, çevre STK'leri, bisiklet grupları, kent plancıları ve özel sektör temsilcileri de dahil olmak üzere çeşitli paydaşların aktif katılımına sahne olacak. Avrupa Birliği Bilgi Merkezleri (ABBM) de 17 kentte AHH etkinlikleri düzenleyecek.
KAPSAYICILIK VE ADALET
Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Başkan Vekili Jurgis Vilčinskas hafta ile ilgili şöyle konuştu:
“2025 Avrupa Hareketlilik Haftası’nı ‘Herkes için Hareketlilik’ temasıyla kutlamaktan gurur duyuyoruz. Bu vizyon temiz ve sürdürülebilir ulaşımın ötesinde, kentsel yaşamda kapsayıcılık ve adaletle ilgilidir. Toplumlar ve bölgeler arasında birlikte çalışarak ve insanları hareketlilik çözümlerinin merkezine yerleştirerek daha yeşil bir geleceğe geçişte kimsenin geride kalmamasını sağlayabiliriz. Belediyelerin, işletmelerin, akademik kurumların, kuruluşların ve yerel toplulukların toplu taşımanın iyileştirilmesi, yürüyüş ve bisiklet kullanımının teşvik edilmesi ve ortak kamusal alanların herkes için erişilebilir hale getirilmesi için işbirliğine aktif katılımlarını takdir ettiğimi ifade etmek isterim.”
UNICEF ve Health Effects Institute raporuna göre 2021’de hava kirliliği 8,1 milyon ölüme yol açtı ve çocuklarda ölüm için ikinci büyük risk faktörü oldu. Türkiye’de hâlâ fosil yakıt kullanımı iklim hedeflerinin önündeki en büyük engel. Kömürden çıkış, temiz enerjiye yatırım ve sürdürülebilir ulaşım kültürünü yaygınlaştırmak bu nedenle kritik. Arabasız bir gün, sıfır emisyon için bir gün, aslında geleceğe dair umutlu bir prova. Bisiklete binmek, yürüyüş yapmak, toplu taşımayı seçmek yalnızca bir tercih değil; gelecek nesillerin yaşam hakkını koruyan bir eylem.
