Erteliyorsanız soğuk duşa girin... Ertelemenin üstesinden gelmek!

Erteleme huyumuzu yenmek adına, öncelikle dopamin sistemimizin nasıl çalıştığını biraz anlamamız gerekiyor. Bizi hayata bağlayan bu üç temel ilke ile başlıyoruz; 

1- Arzu: Sahip olmak, istemek, almak, başarmak, yemek, içmek, öpmek, hepsi olabilir... Bu hedefler öncelikle düşünce düzeyinde başlar.

2- Güdülenme/Eylem: Arzularımıza doğru, bizi eylemler ile harekete geçiren ana güç kaynağımız aracılığıyla o mekana, o amaca, o kişiye, o hedefe, o yiyeceğe ve içeceğe doğru yönlenmiş eylemlerde kendimizi buluyoruz veya seçimler yaparak oraya ilerliyoruz.

3- Ödül (Veya Ödülün Eksikliği): Ödülümüz, hedefimiz ne ise hepimiz onu biliyoruz. Ancak ödülün eksikliğinin olasılığı en az ödülün kendisi kadar bizi eyleme geçiren bir araç. Sonuçta ona ulaşmak için eylemlere geçiyoruz, ulaşamama olasılığı da bize güdü sağlıyor.

DOPAMİN EKSİKLİĞİ VE ERTELEMEK

Bir düşünceden eylemi gerçekleştirmeye kadar duyduğumuz arzular, dopamin seviyemizi yükseltiyor. Hedefe ulaştıktan sonra ise bu seviye başlangıç seviyesinin altına kadar düşebiliyor. Bu düzen “sağlıklı” ve “sağlıksız” arasındaki farkla ilgilenmiyor. Dolayısıyla bu seçimleri bilinçli olarak yapmalıyız. Bu spora gitmek de olabilir bir bağımlılık unsuru da.

Kendimizi düzenli olarak yüksek seviyelerde dopamin salınımını tetikleyen eylemlere maruz bırakırsak zamanla temel seviyemizi düşürüyoruz. Bu dopaminsizlik çukurundan çıkmak gitgide zorlaşıyor, güdüsüz kalıyoruz ve ertelemeye başlıyoruz. Sosyal medyada belirli bir süre geçirdikten sonra zihnen çöktüğünüz o anları bir hatırlayın.

ÇABADAN BESLENİN

Peki günlük yaşantımızda temel dopamin seviyemizi nasıl en iyi duruma getiririz? Her şeyden önce çabasız ödüllerden gelen dopamin yerine çabadan beslenen dopamine alışmayı kendimize öğretmeliyiz. Bunu içselleştirdikçe gösterdiğimiz her çaba zaten daha çok zevke dönüşecek. Çabadan zevk almayı öğrendikçe nörolojik olarak güdümüz yüksek kalıyor ve çabadan aldığımız haz artıyor. Yani beyin kimyamızı, düşünce kalıplarımızla ve zihniyetlerimizle dönüştürebiliyoruz. Ciddi anlamda motivasyon sağlıyoruz.

Ertelemeyi bitirmenin bilimsel formülü, çabanın kendisini bir ödül olarak görmektir. Bu bilgiyi kendinize ve beyninize hatırlattıkça, dopaminler şelale gibi akacak. Ertelediğiniz işleri ne kadar kolay yapabildiğinize çok şaşıracaksınız. Bu döngüye girdiğinizde eylemlerinizin ve çabanızın ne kadar akıcı ilerlediğine inanamayacaksınız.

SOĞUK DUŞ YÖNTEMİ

Ertelemenin üstesinden gelmenin bir başka bilimsel yolu, içinde bulunduğunuz durumdan daha zor ve daha zahmetli başka bir iş yapmak. Güdüsüz bir ruh halinden yani düşmüş bir dopamin rezervuarından çıkmak için rahatsız edici zor bir görev bulup onu yapmanız gerekiyor. Bu eylem, beynimize aslında zor şeyler yapabileceğimizi hatırlatıyor. Örneğin bir makale yazmak veya çalışmaktan kaçıyorsak, gidip soğuk bir duş almak veya biraz koşuya çıkmak bu anlamda çok doğru örnekler olur. Sonrasında ise geri döndüğünüzde o ertelediğiniz işi çok daha kolaylıkla yapabildiğinizi fark edeceksiniz.

Youtube: @insanlik_halleri

Instagram: @insanlikhalleripodcast

Tiktok: @insanlıkhallerivideocast