İsminin başındaki “Ö” harfini düşürüp geri kalanıyla sanatçı kimliğini sürdürüyordu Ömercan “Mercan” Şamlı.
Sokaklar onun eviydi, nerede bir sokak eylemi, hak arama mücadelesi var, hemen makinesiyle o kalabalığı fotoğraflardı.
Eylem olmasına da gerek yok, “Yorgunlar” serisinde sokak bankında, metroda, otobüste ya boylu boyunca uzanmış ya da uyuyakalmış insanları da fotoğrafladı. Görüldüğü üzere kayda aldığı konular genelde ana akıma hitap etmiyordu. Onun derdi insanlaydı. Ayvalık’ta tadilatına elinin emeği değen Mercanev de bunun bir örneği olacaktı.
Mercan’ın sosyal bir ev projesi olarak hayal ettiği mekânda atölyeler yapılacaktı, sanat üretimleri izleyiciyle buluşacak ve tartışılacaktı. Kütüphanesiyle, karanlık odasıyla, avlusuyla Ayvalıklıların yaşamına değer katacaktı. Mercanev öyle de oldu. Eylül ayında açıldığından bugüne tüm bu hayaller gerçeğe dönüyor. Ancak geçen yıl aralık ayında henüz 35 yaşındayken geçirdiği kalp krizi sonucu yaşamını yitirdi. Bıraktığı miras ise ailesi ve onu sevenler tarafından sürdürülüyor.
Ayvalık Zekibey Mahallesi’nde yer alan Mercanev, Mercan’ın analog çekimlerinden oluşan “Yorgunlar” serisinden ve diğer fotoğraflarından oluşan bir sergiyle açılmıştı. Ama yıl boyunca farklı sergilere ev sahipliği yapacak.
Atölyeler ve gösterimler ise çoktan başladı. Örneğin geçen hafta Turgay Süsem eğitmenliğinde bir temel fotoğraf atölyesi dersi verildi. Bu haftadan itibaren ise 6-12 yaş çocuklara yönelik tiyatro sanatçısı Ayşe Tosunoğlu tarafından yaratıcı drama atölyesi düzenleniyor. Mercan’ın video kolektiflerinde yer almasından hareketle Ayvalık’ta bir video kolektifi oluşturulması da planlanıyor.
Bunun yanı sıra diğer sanat etkinliklerine alan açarak, kolektif çalışmalara imkan yaratacak, farklı kurumlarla beraber ortaklaşa işler için çabalayacak. Mekânda bir araya geldiğimiz Turgay Süsem’le yapılabilecek sonsuz ihtimalli işleri de konuştuk. Bunlardan birisi de festivallerde gösterim şansı bulamayan ya da çok fazla izleyiciyle buluşamayan kısa ya da belgesel filmler için bir alan yaratma şansıydı. Bu tür gösterimlerin de açık çağrıyla yapılacağını öğrendik.
Mercanev’in program danışmanı sanat tarihçisi ve küratör Nazlı Pektaş. Mekânın bir duvarında yer alan Pektaş’ın “Bazen biri gider, ev olur döner” başlıklı yazısının sonunda geçen sözler ise hem Mercan’ı hem Mercanev’i anlatmaya yetiyor: “Mercanev, hatırlamanın ve üretmenin kesiştiği bir alan. İçeri giren yalnızca geçmişe bakmaz, yeni karşılaşmalara, yeni başlangıçlara da dokunur. Bazen biri gider, ardında çoğalan bir hayat bırakır. Mercanev, o hayatın izinde başladı.”
Mercan Ev’in kütüphanesi, sinema, video ve fotoğraf üzerine çalışan herkesin kullanımına açık. Koleksiyonu büyütmek amacıyla bu alanlara ilişkin kitap bağışları kabul ediliyor. Bağış ve iletişim için: @mercanevayvalik (Instagram). Mercan’ın video seçkisi için: vimeo.com/distile.
KİMDİR?
Mercan (Ömercan Şamlı, 1989-2024), İstanbul doğumlu fotoğraf sanatçısı ve belgeselci. Koç Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden mezun olduktan sonra 2013’te İz TV’de kamera asistanlığı ve görüntü yönetmenliği yaparak görsel üretime adım attı.
Tarlabaşı’nda kentsel dönüşümü konu alan Rantİstanbul projesi, Almanya’da göç ve sınır geçişlerine odaklanan çeşitli belgesel projelerinde yer aldı. Özellikle 2018 sonrasında Ayvalık, Berlin, Midilli ve İstanbul gibi şehirlerde video ve fotoğraf üretimini sürdürdü. Video işlerinden öne çıkanlar arasında “Benjamin’in Bavulları”, “Yüzlerle Konuşmak”, “1 veya 2 Tuğla”,“ Hiç Yoktan İyidir”, “Emek Karşıtı Manifesto” ve “Koronadan Kaçış Manifestosu” yer alıyor.
2020’de Berlin Senatosu “Weltoffenes” sanatçı bursuna değer görüldü. Aynı yıllarda analog siyah-beyaz fotoğrafa yönelerek, İstanbul’un gündelik sokak sahnelerini filmli makinasıyla belgeledi; üretimlerini “analog makineniz ayağınıza geldi” adlı Instagram hesabında paylaştı.
