Yeni normal: Aşırı sıcaklar

Daha haziran ayının başındayız ancak sıcaklık artışları yoğun bir şekilde etkisini göstermeye başladı bile. “Yaz mevsiminde arada böyle sıcaklar olur” demek bilimsel açıdan pek doğru değil. İklim değişikliğinin ve sıcak hava modeli El Nino’nun etkileri sonucunda gezegenimiz giderek ısınıyor.

Sıcaklık artışlarında küresel ölçekte rekorlar kırılmaya devam ederken hem insan hem de gezegen sağlığı tehlike altında. Brezilya'nın güneyinde yaşanan yıkıcı sellerden Birleşik Krallık ve İrlanda’da artan fırtınalara, erken doğum ve ölü doğum oranlarından gıda zincirine, deniz canlıların zarar görmesinden istilacı türlerin sayısındaki artışa uzanan bir yıkım söz konusu. Sanayi öncesi dönemden bu yana insan eylemleri nedeniyle 1.2 °C ısınan günümüz iklimi deneyimlenmemiş olsaydı şu an küresel sıcaklık artışlarının bu seviyelerde olmayacağını gösteren birçok araştırma bulunuyor.

REKOR ARTIŞLAR VE KORKUTAN RAPOR

Genelde sıcak olduğunu düşündüğümüz bir bölgedeki araştırma sonuçlarını örnek gösterecek olursam mart sonu ve Nisan 2024'ün başında Sahel ve Batı Afrika'daki bir bölgede aşırı sıcaklıklar yaşandı. Sahel'de en yüksek sıcaklıklar 45 °C'nin üzerine çıktı ve Burkina Faso'da en düşük sıcaklıklar 32 °C'ye ulaştı. WWA’nın (Dünya Hava İlişkilendirme Kurumu) verileri 1.2 °C'lik küresel ısınma olmasaydı bölgede mart ve Nisan 2024'te gözlemlenen büyüklükteki sıcak hava dalgalarının oluşmasının olanaksız olacağını gösteriyor.

Geçen hafta ise Climate Central (İklim Merkezi), WWA ve Kızılhaç-Kızılay İklim Merkezi, sıcak hava dalgaları ve dünya genelinde aşırı sıcaklara maruz kalan insan sayısına ilişkin “İklim Değişikliği ve Küresel Sıcaklıkların Aşırı Yükselmesi: Risklerin Değerlendirilmesi ve Ele Alınması” başlıklı bir rapor yayımladı.

Rapordaki analiz dönemi, dünyanın kaydedilen en sıcak yılı olan 2023 ve ardı ardına gelen 11 ayı (Haziran 2023-Nisan 2024) kapsıyor. Rapora göre insan kaynaklı iklim değişikliği milyarlarca insan için tehlikeli olan aşırı ısınmaya neden oluyor ve deneyimlenen sıcak hava olayları daha uzun ve daha olası hale geliyor.

Rapordan öne çıkanlar:

Türkiye’de aşırı sıcak artışı: Ülkemizde geçen yıl iklim değişikliğinin etkileri sonucunda 47.6 gün aşırı sıcak yaşandı. Eğer iklim değişikliği olmasaydı aşırı sıcak gün sayısı 18.8 olacaktı. İklim değişikliğinden kaynaklı 28.8 günlük bir fark söz konusu.

Milyonlar risk altında: 90 farklı ülkeyi kapsayan araştırmaya göre küresel ölçekte 76 aşırı sıcak dalgası belirledi. Bu olaylar başta Güney ve Doğu Asya, Sahel ve Güney Amerika'nın yoğun nüfuslu bölgeleri olmak üzere milyarlarca insanı riske atıyor.

Tüm insanlık etkileniyor: 6.3 milyar kişi, (küresel nüfusun yaklaşık yüzde 78’i) insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle en az 31 gün aşırı sıcak yaşadı. Artış miktarı 1991-2020 döneminde yerel bölgelerde gözlenen sıcaklıkların yüzde 90'ından daha yüksek bir oran.

26 günlük yükseliş: Küresel ölçekte deneyimlenen insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle yaşanan aşırı sıcak gün sayısı iklim değişikliğinin olmadığı bir dünyada yaşanacak olan aşırı sıcak günlerden ortalama 26 gün daha fazla.

PATİLİ DOSTLAR İÇİN SU KABI

Elbette aşırı sıcaklıklar yaz aylarıyla beraber daha da artacak. Bu nedenle sıcaklık artışının yoğun olduğu saatlerde çocukların, yaşlıların, sağlık sorunu olanların ve dışarıda çalışanların daha dikkatli olması gerekiyor. Aynı zamanda su tüketimi konusunda da bilinçli olmak sindirimimizi zorlayacak ağır gıdalardan uzak durmak lazım. Öte yandan yükselen sıcaklıklar kent yaşamındaki sokak hayvanları da yoğun bir şekilde etkiliyor. Bu nedenle kapınızın önünde eğer gölgelik bir alan varsa orası başta olmak üzere su kapları koymakta fayda var. Çünkü kentler hepimizin yaşam alanı.