Deniz Berktay ile Kuzeyden notlar: Savaş ve bizim boğazlar

Kastettiğim şuydu: Rusya ile Ukrayna arasında sürtüşmenin artması durumunda ABD ve İngiltere, bundan yararlanarak Ukrayna’ya yardım vesilesiyle Karadeniz ve Doğu Avrupa’da varlıklarını büyütmeye çalışacak. Bunun için de boğazları kullanmaya çalışacak. Boğazları Türkiye’nin egemenliğine bırakan Montrö Antlaşması’nın değiştirilmesi veya sulandırılması için Türkiye’ye baskılarını arttıracak. ABD’nin Karadeniz’deki yakın müttefikleri Bulgaristan ve Romanya da, bu konuda ABD’ye destek verecek.

Öte yandan böyle bir savaşı Rusya’nın kazanması ve Moskova’nın Karadeniz’deki varlığını arttırması da Türkiye için olumsuz bir durum. Zira Rusya, Karadeniz’de kendisini çok güçlü hissedince bu sefer, Montrö’deki sınırlamalardan kurtulma isteği Moskova’dan gelecektir. Nitekim tarih, Rusya’nın batı yönünde güçlendikten sonra Türkiye’ye yönelik baskılarını arttırdığı örneklerle dolu (Sovyetler’in Berlin’i aldıktan sonra bize Kars-Ardahan ve boğazlar konusunda talepte bulunmalarında olduğu gibi).

ABD BASKISI AÇIK

Son günlerde Cumhuriyet’ten Çağdaş Bayraktar’ın, DW Türkçe’den de Değer Akal’ın haber-analiz ve röportajları; ABD ve onun bölgedeki müttefiklerinin Türkiye’ye yönelik mevcut ve olası baskılarını dile getiriyor. Akal’ın yazısında, Biden yönetiminin Karadeniz’e verdiği önemi görüyoruz.

Dolayısıyla, bölgede dengenin yeniden sağlanması ve savaşın yakın sürede sona ermesi, bizim için hayati derecede önemli.

‘ORDUNUN MORALİ KIRILMADI’

Peki sahadaki durum ne? Ekimden beridir savaşta inisiyatif Rusya’nın eline geçmişti. Fakat son haftalarda, Rusya’nın ilerlemesinin de durduğunu, iki tarafın da önemli ilerleme kaydedemediğini görüyoruz.

Rus askeri uzmanlar bunu dört nedene bağlıyor: 1- İHA’ların savaşta kullanılması, bir noktaya kalabalık kuvvetleri yığmayı zorlaştırıyor. 2- Ukraynalılar, mevzilerini tahkim etmiş ve bunları tünellerle bağlamış durumda. 3- Hava şartları ilerlemeyi zorlaştırıyor. 4- Ukrayna ordusunun morali “henüz, kırılabilmiş değil.”

BELİRSİZLİK HÂKİM

Ancak Ukrayna açısından bakıldığında da durum parlak değil. Bugünlerde hükümet yeni bir seferberlik yasasını kabul edip 500 bin kişiyi daha silah altına almaya hazırlanıyor. Fakat kimi askere alabilecekleri belli değil. Çok sayıda erkek ülkeden kaçmış. Zelenski’nin Baltık ülkeleri ziyaretinde buralardaki Ukraynalı erkek vatandaşları Ukrayna’ya göndertme girişimi sonuçsuz kaldı. Bir Ukraynalı asker, “Mevzilerdeki Ukraynalı asker yaş ortalaması, 47-48 civarında ve pek çok asker kalp krizinden ölüyor. Bunlarla nasıl taarruz edeceğiz” diyor. Batı’dan gelen yardımlarsa İngiltere’nin aktif desteğine rağmen giderek azalıyor. O nedenle savaşın geleceği, her iki tarafta da belirsizliğini koruyor.

denizberktay@yahoo.com