İran Cumhurbaşkanı Türk müsünüz sorusuna ne yanıt verdi?

İran eski Sağlık Bakanı Mesud Pezeşkiyan, 14'üncü dönem cumhurbaşkanı seçiminin ikinci turunda oyların yüzde 53,7'sini alarak ülkenin 9'uncu Cumhurbaşkanı oldu.

Pezeşkiyan'ın Türk kökenli olduğuna dair yapılan spekülasyonlar seçimler öncesi basında büyük yer tuttu.

Pezeşkiyan'ın, geçmişte yapılan bir röportajda, 'Türk müsünüz' sorusunu şu sözerle yanıtladığı görüldü:

"GURUR DUYUYORUM..."

Muhabir: Bir videoda çok akıcı bir şekilde Kürtçe konuşuyorsunuz. Siz nerelisiniz?

Pezeşkiyan: Ben Azerbaycan'ın Mahabad şehrinde (Batı Azerbaycan'da bir şehir) doğdum.

Muhabir: Şimdi siz Kürt müsünüz, Türk müsünüz?

Pezeşkiyan: Yani siz sözlerimden Kürt müyüm, Türk müyüm anlamadınız mı? En başından beri evde çocuklarımın Farsça konuşmasına bile izin vermedim, Azerbaycanca konuşuyorduk. Kesinlikle Türk olduğumu, Azerbaycan'da doğduğumu söyledim. Babam Türk'tü, annem Türk'tü ve ben Türk olmaktan gurur duyuyorum.

MESUD PEZEŞKİYAN KİMDİR?

İran'da yapılan 14'üncü dönem cumhurbaşkanı seçimlerinde muhafazakar rakibi Said Celili'ye karşı kazanarak ülkenin 9'uncu Cumhurbaşkanı olan Mesud Pezeşkiyan, yalnızca siyasi geçmişiyle değil, kendine özgü duruşuyla da öne çıkıyor.

Reformist siyasetçi Pezeşkiyan, 29 Eylül 1954'te Mahabad kentinde, İranlı Türk bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi ve Türk kimliğiyle iftihar ettiğini her fırsatta dile getirdi.

Soyadı, Farsçada "Doktorlar" anlamına gelen Pezeşkiyan, Tebriz Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun oldu. 1980-1988 yıllarında yapılan İran-Irak Savaşı'nda hem muharip hem de doktor olarak görev yaptı.

Pratisyenlik kursunu 1985 yılında tamamlayan Pezeşkiyan, savaştan sonra Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesinde genel cerrahi ihtisasını yaparak eğitimine devam etti.

Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesinden 1993 yılında kalp cerrahisi uzmanlığını alan Pezeşkiyan, 1994-1999 yıllarında Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü olarak görev yaptı.

EŞİNİ VE OĞLUNU TRAFİK KAZASINDA KAYBETTİ

Pezeşkiyan, 1994 yılında eşi Fatma Mecidi ve bir oğlunu trafik kazasında kaybetti, geriye kalan iki oğlunu ve bir kızını tek başına büyüttü ve bir daha evlenmedi. Pezeşkiyan'ın bu kaybı ve özveri hikayesi, onu şefkatli ve dirençli bir figür olarak gören İran toplumundaki birçok kişiden sempati ve saygı kazandı.

Pezeşkiyan'ın siyasi hayatı, eski reformcu Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde 1997 yılında Sağlık Bakanı Yardımcısı olarak atanmasıyla başladı. Daha sonra Hatemi döneminde 2001'de Sağlık Bakanı olarak atandı, 2005'e kadar bu görevde kaldı.

Ülkede 2008'de yapılan genel seçimde Tebriz Milletvekili olarak Meclis'e girmeyi başaran Pezeşkiyan, o tarihten bu yana beş dönem Tebriz'i temsilen görev yaptı.

SERT ELEŞTİRİLERDEN GERİ DURMADI

Pezeşkiyan, hükümetin muhaliflere karşı tutumuna sert eleştirilerden geri durmadı. 2009'daki cumhurbaşkanı seçimi sonrası çıkan olaylardan sonra Meclis'te güvenlik güçlerinin müdahalelerini eleştiren bir konuşma yapan Pezeşkiyan, muhafazakar vekillerle gerginlik yaşadı.

İran'da 2013'teki cumhurbaşkanı seçimlerine adaylık başvurusu yapan ancak daha sonra adaylığını geri çeken Pezeşkiyan, 2016'da İran Meclis Başkan Yardımcısı olarak 4 yıl görev yaptı. Bu süreçte nükleer anlaşma ve Batı'yla iyi ilişkileri savundu.

Pezeşkiyan'ın 2021'deki seçimlerdeki adaylık başvurusu ise Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından reddedildi. 1 Mart'ta yapılan Milletvekili Seçimlerinde ise Tebriz Milletvekili olarak yeniden Meclis'e girdi.

EMİNİ'NİN ÖLÜMÜNDEN SONRAKİ AÇIKLAMALARI

İran'da Eylül 2022'de Mahsa Emini adlı genç bir kadının polis nezaretinde hayatını kaybetmesinin ardından devlet televizyonunda katıldığı bir programda konuşan Pezeşkiyan, kadınlara zorunlu başörtüsü yasasından kaynaklı müdahalelerin durumu kötüleştirdiğini ve sona erdirilmesi gerektiğini söyledi.

Pezeşkiyan, "Biz çocuklarımızın iffetli olmasını istiyoruz ancak bu davranışlar onları dinden uzaklaştırıyorsa bu yöntemi sürdürmemeliyiz" ifadelerini kullandı.

SORUNLARA ÇÖZÜM VAAT EDİYOR

Eski Cumhurbaşkanları Muhammed Hatemi ile Hasan Ruhani, eski Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif gibi isimlerin açık desteğini alan Pezeşkiyan, seçim kampanyalarında, ülkedeki "etnik ve mezhebi ayrımcılık" ile zorunlu başörtüsü sorununa vurgu yaptı. Ekonomi ile adalet konusundaki sorunları çözeceğinin vaadini verdi.

İnternet yasaklarını da büyük oranda kaldıracağının sözünü veren Pezeşkiyan, iç ve dış politikada önemli reformlar ve Batı ile daha iyi ilişkilerin kurulması gerektiğini belirtti.

Pezeşkiyan, 2005'ten sonra İran'da cumhurbaşkanı seçilen ilk reformist isim oldu.