Ukrayna'da paralı askerlerin devreye girme olasılığı ürkütüyor

Ukrayna’da çatışmaların sertleşmesi, Rus birliklerinin başkent Kiev’e yaklaşması ve sokak çatışmalarının beklenmesi üzerine paralı askerler gündeme gelmeye başladı.

Ukrayna lideri Volodimir Zelenski, çok sayıda gönüllünün kendi saflarına katıldığını açıkladı. Ardından Rusya, aynı uygulamayı devreye alacağını duyurdu. Savaş durumu ve çatışmayı “normal bir yaşam tarzı” olarak gören paralı askerler için ücretlerin günlük 2 bin dolar olacağı iddia ediliyor. Araştırmacı Şafak Mert, son yıllarda savaşlarda devletlerin kullandığı gruplar hakkında Cumhuriyet’e bilgi verdi. Ukrayna ve Rus yetkililerin açıklamalarına dikkat çeken Mert, uygulamaların yakın geçmişine ilişkin şunları söyledi:

“Afrika’daki devletlerin bağımsızlık savaşlarında ortaya çıkan paralı askerlik BM tarafından yasadışı kabul edildi. 11 Eylül saldırılarından sonra Irak ve Afganistan’da özel askeri şirketler (ÖAŞ) öne çıktı.”

ABD’nin Irak’ı işgali sırasında paralı askerlerin sayısının zirve yaptığını belirten Mert, “Irak’ta 155 bin paralı askerin görev yaptığı tahmin ediliyor. ABD askerlerinin en fazla olduğu dönemde dahi paralı askerler daha fazlaydı” bilgisini verdi.

ORDULAR KÜÇÜLTÜLDÜ

Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle tüm dünyada asker sayısının azaltılması, orduların küçültülmesi eğiliminin başladığını anımsatan Mert, “Özellikle profesyonel ordulara sahip ülkelerde iyi yetişmiş savaşçılar işsiz kaldı. ABD, bu işsiz askerlerin kurduğu şirketlerden hizmet alma yönünde karar verdi. Bu, maliyetlerin düşürülmesiyle ilgili bir karardır” ifadelerini kullandı. 

RUSYA’NIN WAGNER’İ

Rusya’nın bu akıma 2014’te Kırım, sonra Suriye, daha sonra Libya ve Afrika’da Wagner ile katıldığını belirten Mert, “Rus askeri istihbaratı GRU ile işbirliği içinde çalıştığı söylenen Wagner’lerin Sırp personelinin olduğu da ifade ediliyor” diye konuştu. Savaş ortamını “çok sayıda değişkenin bulunduğu, belirsizliklerin baskın olduğu kaos” diye niteleyen Mert, paralı askerlerden nasıl yararlanıldığını şöyle açıkladı:

“Savaşta tarafları ayırmak kolay değildir. Gölgelerde kalan siyah ve gri alanlar, aydınlık olanlardan çok daha fazladır. Paralı askerler, bu gri ve karanlık bölgelerde hareket etme yeteneğine ve özgürlüğüne sahip kurumlardır. Karmaşık siyasi ve ekonomik örgütlenmeleri, onların hem ulusal hem de uluslararası hukuk kurallarından kaçmasını kolaylaştırmaktadır. İşler içinden çıkılmaz bir hal aldığında eski şirket kapanır, yeni isimle açılır. En güzel örnek, adı Irak’taki cinayetlerle anılan Black Water’ın, Academi adıyla yeniden açılmasıdır. Şimdi İngiliz, Kanada ve ABD ordularında daha önce çalışmış gönüllülerin Ukrayna tarafında savaşma için yola çıktığına dair görüntüler var. Rusya, başta Suriye olmak üzere dünyanın çeşitli yerlerinden gönüllüleri saflarına katacağını ifade ediyor. Henüz yanıtlanmayan sorular ise şöyle: Bu savaşçılar hangi hukuka göre muamele görecek? Esir düşmeleri veya ölmeleri halinde ne olacak? Savaş suçu işlerlerse, tarafında savaştıkları ülkeler sorumlu tutulacak mı?”