1925 yılında, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ulu önder Mustafa Kemal Atatürk’ün çabalarıyla Ankara ve çevresini yeşillendirmek, modern tarım ve işletmecilik tekniklerini uygulayarak çiftçilere önderlik ve öğreticilik yapmak amaçları ile kurulan AOÇ, 1937 yılında Atatürk tarafından Hazine’ye bağışlandı. İlk kurulduğunda 55 bin 539 dekar olan AOÇ, sağından solundan koparıla koparıla 2024 itibariyle 33 bin 110 dekara kadar düştü. Hazine’ye bağlanmasının ardından çeşitli kurum ve kuruluşların bünyesinde faaliyet gösteren AOÇ, 1950’de Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bağlı kuruluşu olarak yapılandırıldı. AOÇ Müdürlüğü’nün teşkilatına ilişkin hususlar 2018’de Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlendi. AOÇ Müdürlüğü, hâlihazırda tarla, bağ ve bahçe ziraatı, süt, süt ürünleri, bal, meyve suyu vb. ürünlerin üretim ve pazarlaması gibi alanlarda faaliyet gösteriyor.
SATIŞLAR DÜŞTÜ
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın hazırladığı rapora göre, kuruluş tarafından 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 30 azalışla yaklaşık 1.8 milyon litre pastörize süt, yüzde 94 artışla yaklaşık 1.14 milyon kg dondurma, yüzde 30 azalışla yaklaşık 1.1 milyon kg yoğurt, yüzde 55 azalışla yaklaşık 196 bin kg bal ve yüzde 36 azalışla yaklaşık 260 bin litre meyve suyu satışı gerçekleştirildi.
ZARAR ETTİ
AOÇ, 2022’de 31.7 milyon lira, 2023’te 54.3 milyon lira kâr etmişti. Ancak kurum geçen yılı zararla kapattı. Kurum 2024’te 35.2 milyon lira zarar etti. Kurumda çalışan personel sayısı 2022’de ortalama 383 kişiydi, 2023’te 342’ye, 2024’te de 320’ye düştü.
SÜMERBANK ÇÖKTÜ
Cumhuriyet’in ilk yıllarında kurulan bir diğer kurum olan Sümerbank’ın hali de içler acısı. Bakanlığın raporuna göre, 1933’te Sümerbank adıyla kurulan Sümer Holding A.Ş., 1987’de özelleştirme kapsamına alındı. Sümerbank Holding A.Ş. olarak yeniden yapılandırıldı. 1993 yılında bünyesindeki bankacılık biriminin ayrılması ile birlikte kuruluş bugünkü ünvanı olan Sümer Holding AŞ adını aldı. 2024 sonu itibarıyla; 126 personeli, 1 bağlı ortaklığı ve 2’si faal 7 iştiraki ile 2 demir madeni sahası bulunan holdingin özelleştirilme işlemleri devam ediyor.
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın holdinge verdiği özelleştirme yetkisi kapsamında 2024’te muhtelif kurum/kuruluşlara ait 54 adet taşınmaz satışa sunuldu. 6 adet taşınmazın 88.7 milyon TL peşin satış tutarı üzerinden özelleştirme işlemi gerçekleştirildi.
Ayrıca, demiryolu, park, organize sanayi bölgesi, boru hattı vb. alanında kalan mülkiyeti Holdinge ait 4 adet taşınmazın kamulaştırma işlemi yapıldı. Toplam 187 adet taşınmazın tapu devir işlemi gerçekleştirildi
ZARAR BÜYÜYOR
Kurumun zararı ise yıldan yıla artıyor. 2022’de 61.8 milyon lira olan zarar 2023’te 116.3 milyon liraya çıktı. 2024’te ise 237 milyon liraya yükseldi. Kurumun personel sayısı 2022 yılında ortalama 144’tü. 2023’te 138, 2024’te ise 131’e indi.
BÜTÇEYE KATKI SIFIR
Kurumun geçen 3 yılda bütçeye katkısı sıfır oldu. Buna karşın bütçeden yapılan transferler ise 2022’de 49.6 milyon lira, 2023’te 123.4 milyon lira, 2024’te de 201.7 milyon liraya çıktı. Personel başına faaliyet zararı 2022’de 405.9 bin lira, 2023’te 788.2 bin lira oldu. 2024’te ise 1.4 milyon liraya çıktı.
