Washington yönetiminin yeni gümrük vergisi kararı, "İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana küresel ticaret düzeninde yaşanan en büyük sarsıntı" olarak görülüyor.
Trump, bu vergilerin, 'ABD’yi yıllardır dezavantajlı duruma düşüren adaletsiz ticaret uygulamalarını hedef aldığını' savunuyor.
Guardian'a göre, oranları yüzde 10 olan genel vergilerin 5 Nisan’da, ülkelere özel karşılıklı vergilerin ise 9 Nisan’da yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Peki, ağır gümrük vergilerine maruz kalan ülkeler, bu radikal kararları nasıl değerlendiriyor, nasıl yanıt vermeleri öngörülüyor?
ÇİN
Yeni gümrük vergileri, özellikle Çin’i sert şekilde etkiledi. Toplam vergi oranı yüzde 50’nin üzerine çıktı. Çin Ticaret Bakanlığı, Washington’a bu vergileri 'derhal iptal etme' çağrısında bulundu ve uygulamanın 'küresel ekonomik kalkınmayı tehdit ettiğini' belirtti. Çin, bu vergilere 'sert şekilde karşılık vereceğini' açıkladı.
Uzmanlar, Çin’in karşı adımlarının döviz kurunu devalüe etmek, nadir toprak elementleri ihracatını sınırlamak ve karşılıklı vergi uygulamak gibi önlemleri içerebileceğini belirtiyor.
Trump ayrıca, değeri 800 doların altındaki ürünlerin vergisiz ithalatına imkân tanıyan 'de minimis' istisnasını da devre dışı bıraktı. Bu düzenleme özellikle Shein ve Temu gibi Çin merkezli alışveriş şirketlerini doğrudan etkileyecek.
BİRLEŞİK KRALLIK
İngiltere’ye uygulanan yüzde 10’luk gümrük vergisi, daha önce beklenen yüzde 20’nin altında kaldı. Londra yönetimi rahatladıklarını ifade ederken, bu kararda Başbakan Keir Starmer’ın Trump yönetimine yönelik uzlaşmacı tutumunun etkili olduğu düşünülüyor.
Ancak diğer bir taraftan da bu vergilerin büyümeyi olumsuz etkilemesi ve binlerce iş kaybına yol açması bekleniyor. Hükümetin sonbaharda yeni vergi artışları veya harcama kesintilerine gitmesi gündemde.
GÜNEY KORE
Güney Kore’ye yönelik açıklanan yüzde 25’lik gümrük vergisi ülke ekonomisini sarstı. Vekil Cumhurbaşkanı Han Duck-soo, durumu 'çok ciddi' olarak tanımlayarak tüm kaynakların seferber edilmesi talimatını verdi.
Özellikle otomotiv sektörünün bu karardan sert etkileneceği belirtiliyor. ABD, Güney Kore’nin küresel otomotiv ihracatının yüzde 49’unu oluşturuyor.
JAPONYA
Başbakan Shigeru Ishiba, Japonya’nın 'ABD’ye en fazla yatırım yapan ülke' olduğunu hatırlatarak bu vergilerin mantıklı olmadığını söyledi. Sanayi Bakanı Yoji Muto, vergileri 'son derece talihsiz' olarak nitelendirdi.
Tokyo Borsası yüzde 4 değer kaybetti. Otomobil üreticileri ciddi zarar bekliyor.
Goldman Sachs, Japon otomotiv sektöründe büyük bir düşüş öngörüyor.
HİNDİSTAN
Trump, Hindistan’a yüzde 26’lık gümrük vergisi uygulanacağını duyurdu. Bunun, Hindistan’ın uyguladığı yüzde 52’lik vergiye karşılık 'indirimli misilleme' olduğunu belirtmeyi de ihmal etmedi. Elektronik, mücevherat, tekstil ve bilişim sektörleri bu karardan ağır etkilenecek. Ancak ilaç sektörü şimdilik muaf tutuldu.
Hindistan hükümeti, ABD’den gelen 23 milyar dolarlık ticari ürünlere uygulanan vergileri düşürmeyi değerlendiriyor.
AVUSTRALYA
Avustralya’ya yalnızca yüzde 10’luk genel vergi uygulanırken, Başbakan Anthony Albanese bu adımı, 'bir müttefike karşı düşmanca bir davranış' olarak tanımladı. Albanese, karşı vergi uygulamayacaklarını ancak bu maliyetin eninde sonunda Amerikan halkına yansıyacağını söyledi.
ABD’de bulunmayan bazı Avustralya madenleri ise vergiden muaf tutuldu.
YENİ ZELANDA
Yeni Zelanda Başbakanı Christopher Luxon, uygulanan yüzde 10’luk verginin görece hafif olduğunu belirtse de bunun tüketicilere ve enflasyona olumsuz yansıyacağını söyledi. ABD, 2024’te Yeni Zelanda’nın en hızlı büyüyen ihracat pazarı hâline gelmişti.
Bu yeni vergilerin, Yeni Zelandalı ihracatçılara toplamda 900 milyon Yeni Zelanda doları (yaklaşık 20 milyar TL) tutarında bir ek maliyet oluşturması bekleniyor.
KANADA
Kanada, bu son vergi dalgasından muaf tutuldu ancak hâlihazırda yürürlükte olan yüzde 25’lik çelik, alüminyum ve otomotiv vergileri devam ediyor. Başbakan Mark Carney, bu vergilere karşı misilleme yapılacağını ve 'Kanada’nın G7’nin en güçlü ekonomisini inşa etmeye kararlı olduğunu' söyledi.
MEKSİKA
Kanada gibi, Meksika da yeni vergilerden muaf. Ancak daha önce duyurulan vergiler yürürlükte kalmaya devam ediyor. Başkan Claudia Sheinbaum, 'karşılık verme' yerine 'kapsamlı bir ekonomik program' açıklayacaklarını belirtti.
TAYVAN
Tayvan’a uygulanan yüzde 32’lik gümrük vergisi, ekonomiyi doğrudan tehdit ediyor. Tayvan, ihracata dayalı bir ekonomiye sahip ve ABD ile 74 milyar dolarlık ticaret fazlası veriyor. Devlet Başkanı Lai Ching-te, bu vergilerin iki ülke arasındaki 'tamamlayıcı ticaret yapısıyla uyuşmadığını' belirtti.
Tayvan merkezli, dünyanın en büyük bağımsız yarı iletken üreticisi TSMC’nin ABD’de yaptığı 100 milyar dolarlık yatırım, daha önce yarı iletken ürünlere uygulanan vergilerden muaf tutulmasına yardımcı olmuştu.
Ancak elektronik ürünlere getirilen yeni vergiler, Tayvan’ın büyüme oranında ciddi bir düşüşe neden olabilir.
TAYLAND
Tayland hükûmeti yaptığı açıklamada, yeni vergilerin Amerikalı tüketicilerin satın alma gücünü azaltacağını ve küresel ticaret dengesini bozacağını belirtti.
Taylandlı ihracatçılara yeni pazarlar bulmaları yönünde çağrıda bulunuldu ve telafi önlemleri devreye alındı.
ABD ile erken diyaloğa açık olunduğu da ifade edildi.
TÜRKİYE
Washington yönetimi, Türkiye'den ABD’ye yapılan tüm ithalatlara yüzde 10 oranında gümrük vergisi uygulanacağını duyurdu. Bu oran, Çin, Hindistan ve Güney Kore gibi ülkelere getirilen yüksek vergilere kıyasla daha düşük kalıyor.
Türkiye'nin tepkisi temkinli ve diplomatik oldu. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak, Türkiye’ye uygulanan yüzde 10’luk gümrük vergisini diğer ülkelere göre 'avantajlı' olarak değerlendirdi. Olpak, bu gelişmenin doğru stratejilerle, 'Türk ihracatçılar açısından fırsata dönüştürülebileceğini' belirtti.
Ticaret Bakanlığı yetkilileri ise ABD’nin kararını dikkatle takip ettiklerini ve Türkiye'nin ticari çıkarlarını korumak için gerekli adımların atılacağını açıkladı. Aynı zamanda ABD ile müzakerelerin sürdürüleceği ve diplomatik kanalların açık tutulacağı ifade edildi.
