Sıra 'rasyonel' krizde

AKP iktidarının özellikle 2018 itibarıyla Türkiye’yi içine sürüklediği kriz, Mayıs 2023’teki genel seçimler sonrası “zorunlu rasyonelleşme” adımlarıyla yön değiştirse de sürüyor. 

2021 sonundan itibaren uygulanan politikaların ülkeyi uçurumun kenarına getirmesi üzerine Hazine ve Maliye Bakanlığı’na Mehmet Şimşek’in atanmasıyla ekonomide başlayan “yeni dönem” ülkedeki krizi daha tahmin edilebilir hale getirdi. Yeni sürecin temel taşları ise geniş toplum kesimleri için alım gücünde düşüş, yüksek enflasyon ve daha çok vergi ödeme olacak:

Faiz: 2023’te en büyük değişimlerden biri Merkez Bankası’nın belirlediği politika faizinde oldu. Çünkü 2021 sonunda Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın faizle ilgili “Benden başka bir şey beklemeyin. Bir Müslüman olarak naslar neyi gerektiriyorsa onu yapmaya devam edeceğim” demesi ve Merkez Bankası yönetimini değiştirmesi sonrası başlayan indirimler Şubat 2023’te yüzde 8.5 ile zirve yaptı. Ancak seçimler sonrası Gaye Erkan’ın başkan yapılmasıyla başlayan “rasyonel faiz” dönemi bugün yüzde 42.5’e kadar çıktı. Zaten Erdoğan da uzun zamandır “naslar”a konuşmalarında yer vermiyor. 

Bütçe: Hem uygulanan akıldışı politikaların hem yüksek enflasyonun hem de depremin etkisinin en iyi görülebildiği yerlerin başında bütçe açığı geliyor. OVP’de 2023 açığının 1.6 trilyon lira olacağı öngörüldü. 2024 yılı açık tahmini ise yaklaşık 2.7 trilyon lira. 2023’teki 646 milyar liralık faiz ödemesi de 2024’te 1.3 trilyon liraya yaklaşacak. Bu durum özellikle yerel seçimler sonrası yeni vergi artışlarının olacağına işaret ediyor.

Enflasyon: Seçimler öncesi bastırılmaya çalışılan tüketici enflasyonundaki yıllık artış bugün yüzde 62 düzeyinde. Merkez Bankası TÜFE’deki artışın yılın ilk yarısında yüzde 75’e ulaşmasını bekliyor. Merkez Bankası’nın 2024 sonu tahmini de yüzde 36. Ayrıca Merkez Bankası’na göre konut fiyatları Ekim 2023’te yıllık yüzde 86.5 arttı.