1 Mayıs bu yıl da meydanlardan uzakta kutlanacak. Sorunlar ise her yıl ağırlaşıyor

Emekçi, bu yıl 1 Mayıs’a yüksek döviz kuru ve enflasyon nedeniyle eriyen ücretlerin yanı sıra daha da ağırlaşmış sorunlarla giriyor. 1 Mayıs’ta emekçinin hali şöyle:  

- İşçi ve memurların büyük bir bölümü “tam kapanmada” çalışmaya devam ediyor. Memurlar uzaktan ve dönüşümlü olarak, işçiler de fabrikalarda, kömür ocaklarında çalışmayı sürdürüyor. DİSK-AR’ın araştırmasına göre, 26.8 milyonluk istihdamın yaklaşık yüzde 61’i (16.4 milyon) kapanmadan muaf sektörlerde. İstihdamın yaklaşık yüzde 22’si (6 milyon) kapanmadan kısmen muaf sektörlerde ve yaklaşık yüzde 17’si (4.4 milyon) ise kapanma kapsamındaki sektörlerde çalışıyor.

- Döviz kurundaki artış, yüksek enflasyon emekçinin ücretlerini eritti. İktidarın gerçekleşen yerine hedef enflasyona göre yaptığı ücret zamları enflasyonun altında kaldı.

- İşçilerin önemli bir bölümü hâlâ sigortasız kayıt dışı çalıştırılıyor. Kayıt dışı istihdam oranı yüzde 30’ların üzerinde. 

MİLYONLARCA İŞSİZ

- Dar tanımlı işsiz sayısı 4.2 milyon. Geniş tanımlı işsiz sayısı ise 10 milyonu aştı.  İşsiz sayısı son bir yılda 3 milyon arttı.

- İşten atma yasağına karşın önceki dönemden ödemesi devam edenlerle birlikte yaklaşık 200 bin kişi işsizlik maaşı alıyor. 

- Mart verilerine göre 1.1 milyon işçi kısa çalışma ödeneği alıyor. Kısa çalışma süresi 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatıldığı için önümüzdeki günlerde bu sayı daha da artacak. Kısa çalışma ödeneğinde işçiler ücretlerinin yüzde 60’ını alabiliyor. 

AYLIK 1500 LİRA!

- Halen 723 bin işçi ücretsiz izinde aylık 1500 TL olan “nakdi ücret desteği” ile geçinmeye çalışıyor. Bu işçilere verilen 1500 liralık ücret, 2 bin 767 lira olan açlık sınırının da 2 bin 825 lira olan asgari ücretin de çok altında. Nisan 2020’den 31 Mart’a kadar 2.5 milyon işçi ücretsiz izne çıkarıldı. İktidar, işten atma yasağı ile ücretsiz izinde 17 Mayıs’ta dolacak olan süreyi dün 30 Haziran’a kadar uzattı. Kısa çalışma ödeneğinde de süre bu tarihe kadar uzatılmıştı. Ancak kısa çalışma ödeneğinde 31 Ocak sonrasındaki başvurular kabul edilmediği için önümüzdeki günlerde ücretsiz izne çıkarılan işçi sayısı daha da artacak. 

- Kısa çalışma ödeneği alan işçiler ile ücretsiz izne çıkarılan işçilerin sadece genel sağlık sigortası primleri yatırılıyor. Emeklilik primleri ise dondurulmuş durumda. İktidar bu işçilerin ödenmeyen emeklilik primlerinin ne olacağı konusunda hiçbir açıklama yapmadı. Büyük olasılıkla ilerleyen dönemde geriye dönük borçlanma çıkarılarak ödenmeyen primler yine işçiden alınacak. 

- Yaklaşık 7 milyon asgari ücretli işçi var. Bekâr bir işçinin aldığı asgari ücret 2 bin 825 lira. Türk-İş’in araştırmasına göre, bekâr bir çalışanın yaşayabilmesi için yapması gereken aylık asgari harcama tutarı 3 bin 360 lira. 

- İşten atma yasağına karşın istisnalar nedeniyle işçiler atılmaya devam ediyor. Kamuoyunda “Kod 29” olarak bilinen “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” ileri sürülerek işçiler işten atılıyor. Sendikaya üye olan işçiler bile bu kapsamda işten çıkarılabiliyor. 

- İşçilerde sendikalaşma oranı çok düşük. Türkiye’de toplam 14.3 milyon işçiden sadece 2.1 milyonu sendikalı. 2.6 milyon memurun ise 1.7 milyonu sendikalı.  

VERGİ YÜKÜ AĞIR

- Emekçilerin ücretleri üzerinde ağır vergi yükü bulunuyor. İşçi de memur da yıl başında aldıkları ücreti yılın ortasında bir üst vergi dilimine girdikleri için yılın sonunda alamıyor. Bekâr bir işçi için geçerli olan net asgari ücret dışında, çocuklu asgari ücretlilerden de vergi alınıyor. Sendikalar yıllardır sorunun çözülmesini istiyor, ancak iktidar adım atmıyor. 

- Kamuda binlerce sözleşmeli, geçici personel bulunuyor. İktidar, kadrolu yerine sözleşmeli çalıştırmayı tercih ediyor. Geçici, mevsimlik işçilerin kadro talepleri yıllardır karşılanmıyor. Taşerondan kadroya geçirilen işçiler kadroya alınırken kapsam dışında bırakılan KİT’lerdeki yaklaşık 70 bin işçinin kadro talebi de yıllardır karşılanmıyor. 

- Taşerondan kadroya alınan işçiler emeklilikleri geldiği anda resen emekli ediliyor. Ücretleri, daha önceden kadrolu olan işçilere göre oldukça düşük. Tayin hakları yok.