1.5 milyon esnaf bitti

Türkiye ekonomisinin bel kemiği esnaf, ekonomik kriz, artan çatışmalar, sokağa çıkma yasakları, AVM sayılarının her geçen gün artması, kârsızlık gibi nedenlerle kapısına kilit vuruyor. Son 11 yılda kepenk indiren esnaf sayısı 1.5 milyona yaklaştı. Kapanan milyonlarca esnaf milyonlarca kişinin de işsiz kalmasına neden oldu. Diyarbakır’da sadece 1 yılda çatışmalar ve sokağa çıkma yasakları nedeniyle 10 bin kişinin, işyerlerinin kapanması nedeniyle işsiz kaldığı belirtiliyor.

Çatışmalar vurdu

En büyük yarayı ise özellikle çatışmaların ve sokağa çıkma yasaklarının olduğu Doğu ve Güneydoğu esnafı aldı. 2015’te kepenk indiren toplam 97 bin 715 esnafın 13 bin 311’i Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki 23 ilde yer alıyor. Bu yılın ilk 4 ayında ise sadece Diyarbakır’da 278 esnaf kepenk indirdi. Sokağa çıkma yasakları ve çatışmaların yoğunluğu nedeniyle bürokratik işlemi yapılıp kaydı silinmeyen esnaf sayıları da buna eklenirse sayının 300’ü aştığı belirtiliyor.

Bakkallar ilk sırada

TESK verilerine göre son 3.5 yılda en fazla esnaf 49 bin adet ile bakkal, bayi ve büfecilik alanında kapandı. Bunu 25 bini aşkın sayı ile kahvecilik ve internet işletmeciliği takip etti.

TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken, esnaf ve sanatkârların işyerlerini kapatmalarının en büyük nedeninin sayıları hızla artan AVM’ler, hiper ve gros marketlerle artık her sokakta, her il ve ilçede en ücra köşede birden fazla sayıda açılan ulusal ve yerel zincir marketler olduğunu söyledi.

Güvenlik kaygısı

Palandöken, değişim-dönüşümün çok hızlı ve ayak uyduramayanların olduğunu kaydederek, “Gerekli piyasa araştırması yapmadan aynı cadde veya sokakta çok sayıda aynı konuda açılan işletmeler de kapanmayla yüz yüze kaldı. SGK primlerinin asgari ücret artışından sonra ani yükselişi ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle birlikte getirilen mali yükümlülükler de temel faktör olmamakla birlikte esnaf ve sanatkâr işletmelerinin kapanışında etkili olabilmekte. Başka bir etken ise, ülkemizin bir bölümünde ve bazı büyük şehirlerimizde meydana gelen terör saldırıları ve bunun toplumda yarattığı güvenlik kaygısı ve korku sonucu dönemsel olarak insanların sokağa çıkarak alışveriş yapmaktan imtina etmeleridir. Alışverişin azalması, esnaf sanatkârların iş hacmini düşürmekte ve zayıf sermaye yapıları nedeniyle bu duruma uzun süre dayanamayan esnaf sanatkâr işletmelerinin faaliyetlerini sona erdirmesine yol açmakta. Terör saldırılarının ülkemiz turizmini de etkilemesiyle, yurtdışından gelen turist sayısı azalmış ve bu da esnaf sanatkârların işlerine olumsuz olarak yansımıştır” ifadesini kullandı.

Doğu'da büyük kayıp

Doğu Güneydoğu Sanayici ve İşadamları Derneği (DONGÜSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Şahismail Bedirhanoğlu, Diyarbakır Sur bölgesinde kesintisiz olarak 4 ay boyunca esnafın iş yapamaz duruma geldiğini belirterek, bu süreçte 2 bin esnafın kapalı kaldığını, 10 bini aşkın insanın da işini kaybettiğini söyledi. Bedirhanoğlu, 7 Haziran 2015 seçimlerinden sonra başlayan çatışmalar, hendeklerin açılması, devletin operasyonları, sokağa çıkma yasakları bölgede değil ekonomik hayatı, sosyal hayatı da bitirdi. 300 bin insan yerinden yurdundan edildi. Çatışmalar nedeniyle bölge ekonomisi dibe vurdu” dedi. Şehrin marka olmuş lokantalarının ya da işyerlerinin sokağa çıkma yasakları nedeniyle ya kapandığını ya da şehrin başka noktalarına taşındığına işaret eden Bedirhanoğlu, Diyarbakır’ın özellikle Sur’un eski haline kavuşmasının uzun zaman alacağını dile getirdi.

Suriyeli yoğunluğu

Mersin Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Başkanı Talat Dinçer de, kentte Suriyelilerin işyeri açması nedeniyle son 3 ayda 1250 Türk esnafın kepenk kapattığını söyledi.

Küçük esnafı koruma adına Suriyelilerin de yasal kurallara uygun işyeri açması gerektiğini anlatan Dinçer, “Sadece ocakşubat- mart ayında 1250 esnafımız kepenk kapattı. Yüzde 40 kapanma var ve bu bizi tedirgin ediyor. Esnaf hem kendi ailesini hem de yanında çalışan elemanın ailesini geçindiriyor. Bir işyerinden 15-20 kişi doyuyor” dedi.

AVM'lere düzenleme şart

TESK Başkanı Palandöken daha fazla esnafın kapanmaması için şu önerilerde bulundu:

- AVM, büyük mağaza ve zincir mağazaların kontrolsüz şekilde açılması önlenmeli. Esnaf ve sanatkâr işletmeleri acımasız piyasanın merhametine terk edilmemeli.

- Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da gerekli değişiklikler yapılarak; AVM, büyük mağaza ve zincir mağazaların açılışına kurallar getirilmeli.

- Haftada yedi gün açık olan AVM, büyük mağaza ve zincir mağazalar haftada bir gün tatil edilmeli.

- Piyasada esnaflar tarafından sunulan mal ve hizmetler kamu kurum ve kuruluşlarına ait, satış yerlerinde, sosyal tesis vb. yerlerde haksız rekabet yaratacak şekilde sunulmamalı.

- Esnaf ve sanatkârlar üzerindeki vergi, prim ve diğer mali yükümlülükler azaltılmalı.

- Esnaf ve sanatkârlara doğrudan Halk Bankası veya Esnaf Sanatkârlar Kredi Kefalet Kooperatifleri aracılığı ile kullandırılan Hazine destekli kredilere daha fazla kaynak ayrılmalı.