2 buzul çağ atlattılar, insanları atlatamadılar

Türleri tehlike altında olan kaplumbağaların yuvalama alanı Akdeniz havzası. Ve yüzde 50’den fazlası yumurtalarını bırakmak için Türkiye’nin Akdeniz kıyılarına geliyor. Türkiye’deki 21 yuvalama kumsalının ise sadece ikisi iyi durumda. Biz de bu iki kumsaldan biri olan insan eli değmemiş Adana Akyatan Yaban Hayatı Geliştirme Sahası’ndaki Akyatan sahilinde yeşil deniz kaplumbağalarının denize kavuşma serüvenine tanıklık ettik.

WWF-Türkiye 2006 yılından bu yana Orman ve Su İşleri Bakanlığı 7. Bölge Müdürlüğü’yle yaban hayatı korumak için işbirliği protokolü sürdürüyor. 1987 yılında Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından korunan Adana Akyatan’daki Yaban Hayatı Geliştirme Sahası’nda süren projede WWF-Türkiye ekibi her yıl 1 haziran-15 Eylül tarihleri arasında yumurtalarından çıkarken zorlanan binlerce yeşil deniz kaplumbağasını denize kavuşturuyor. Biz de onlarla bir gün geçirdik. Akyatan yaban hayatı geliştirme sahasında WWF-Türkiye tarafından kurulan kampa vardığımızda bizi WWF-Türkiye Doğa Koruma Yönetmeni Ayşe Oruç ve Akyatan Projesi Ekip lideri Can Yılmaz’ın ekibi karşılıyor. Ekiple birlikte yeşil deniz kaplumbağalarının yuvalama alanı olan 22 kilometrelik Akyatan kumsalına gidiyoruz. Sabahın erken saatlerinde sisli bir havanın içinde sahil şeridinden 4 kilometre yürüyoruz. Yürürken çakal izlerine rastlıyoruz. Yürüyüşün ardından bir yuva girişine varıyoruz. Ekip yuvaları tanıyabilmek için yuvaların başlarına çubuk yerleştirmiş. Ekipten Ergün Karaaslan yuvayı dikkatlice elleriyle kazmaya başlıyor. İlk önce çakalların ve yaban domuzlarının kaplumbağaları yememesi için konulan tel kaldırılıyor. Kazma işlemi devam ederken kumdan çıkamamış bir yavru yeşil deniz kaplumbağası beliriyor. Karaaslan yavru kaplumbağayı alıp kumlu bir kutuya koyuyor. Yuva açımı sona erdiğinde çıkan 38 boş yumurta kabuğu not ediliyor ve çukur kapatılıyor. Ekip lideri Yılmaz, “38 yavru yeşil deniz kaplumbağası çıkmış. 32’si denize ulaşmış. 6’sını çakallar yemiş. Gündüzleri yuvaları açıp sıkışmış, yumurtadan çıkamamış yavrular var mı kontrol ediyoruz. Sıkışanları güneşte kavrulmaması için alıyor. Akşam kontrollü bir şekilde kumsaldan denize ulaşmalarını sağlıyoruz” diyor. Sahilden kamp alanını döndüğümüzde Proje yönetmeni Ayşe Oruç’la konuşuyoruz. Oruç şunları söylüyor:

“95 milyon yıldır hayatta olan yeşil deniz kaplumbağalarının yaşam alanlarını insanlar işgal edince türleri tehlike altında girdi. İnsanların yaşam alanlarına işgal etti. 4 familya vardı. 2’si yok oldu. 21 tane yuvalama kumsalı var Türkiye’de. Sadece ikisi iyi korunuyor. Dalyan ve Akyatan. Yapılaşma arttığı zaman yuvalama yapmıyorlar. Kumsalda 5 kilometrelik boş alanlar bırakıyorlar ama çevresi otel.

Akşam lazer ışıkları kaplumbağaların denize ulaşmasına engel oluyor.” Akşam saatlerinde ise sabah kurtarılan kaplumbağaları kumsala götürüyoruz. Kumsaldan yaklaşık 40 metre uzağa bırakılan kaplumbağaları, gönülleri izliyor ve yardımcı oluyor. Yüzgeçlerini hızlaca haraket ettiren yavru yeşil deniz kaplumbağaları denizle buluşuyor.