AB'ye vizeye şartlı yeşil ışık... İşte kalan 5 şart

Türkiye’nin vize serbestisini 3 ay öne çekmek için AB ile anlaşmayı hızlandırdığı iddialarının gerçeği yansıtmadığı, AB Komisyonu’nun Türkiye’ye vize serbestisini tavsiye ettiği raporuyla ortaya çıktı.

AB Komisyonu, önce Avrupa Parlamentosu’nun ardından da Konseyin onayına sunulacak tavsiyesinde AB normlarıyla uyumlu olmayan tüm alanlarda Haziran ayına kadar yasal düzenlemenin tamamlanmasını istedi. Bunların arasında ifade özgürlüğünden, siyasi partilerin finansmanına, yolsuzlukla mücadeleden adil yargılanma hakkına kadar temel Kopenhag siyasi kriterleri yer alıyor. Komisyon, karşılanması beklenen 72 kriterden 65’inin karşılandığını, 5’nin Haziran ayı başına kadar tamamlanması gerektiğini bildirdi. 2 kriterin uygulanmasını ise zamana bıraktı.

İşte geriye kalanlar ve Komisyon’un 3’üncü raporunda sıraladığı beklentiler:

- Pasaportlar Ekime: AB standartlarında biyometrik pasaport şartının yerine gelmediği belirtilirken, AB’nin bundan rahatsız olmadığını da gizlenmiyor. Raporda “Türk yetkililer teknik nedenlerle bu kriteri ancak Ekim’de karşılayabileceklerini bildirdi” ifadelerine yer veriliyor. Ankara ve Brüksel’in pasaport sürecinde geçici bir süreçte anlaştığı da rapora yansıdı. AB, sürecin Konsey tarafından hızlandırılması nedeniyle bu gecikmeyi makul karşılarken Haziran’dan 2016 sonuna kadar bulunan “geçici çözüm”ü de açıkladı. Türkiye bu sürede ICAO ile uyumlu olarak vereceği pasaportlarda yüz ve parmak izine de yer verecek ancak bu pasaportlar sadece 2016 sonuna kadar, yani en fazla 6 ay için geçerli olacak ve bunların çipleri, AB kriterleri ile karşılanacak olandan farklı olacak. Vize serbestisi başlamadan Türkiye’nin tüm AB üyesi ülkelerle Türk pasaportlarının çiplerinde depolanan bilgileri de paylaşması gerekiyor. AB, pasaporttaki bu düzenlemeyi eksik olarak görmedi.

- Yasamaya yolsuzluk ayarı: Türkiye’nin yolsuzlukla mücadele için kabul ettiği ulusal eylem planını AB yeterli bulmadı. Raporun içeriğinin Komisyon ile paylaşılmadığı belirtilirken, Komisyonun bu planı sivil toplum ile danışılarak hazırlanması ve uygulanması için bağımsız bir kurum oluşturulmasını istediği de dipnot olarak anımsatıldı.

- Dokunun: Türkiye’nin, GRECO’nun tavsiyeleri ışığında yasama süreci tamamlanması istenirken bunlar da “siyasi partilerin finansmanı, dokunulmazlıklar, rüşvet ve yargı bağımsızlığı” olarak sıralandı.

- Bilgiyi paylaş: Cezai konularda tüm AB üyesi ülkelerle etkili bir işbirliği yapılması istenirken bunun Türkiye’ye atanan irtibat görevlilerini de kapsaması istendi. Raporda, Türkiye’nin yargı işbirliği için çıkarttığı kanunun objektif ve şeffaf kriterleri kriterlerden yoksun olduğu ve işbirliği için nihai bir sürenin öngörülmediği anımsatıldı.

- EUROPOL ile işbirliği: Türkiye’nin EUROPOL ile işbirliği anlaşması imzalaması istenirken, raporda bunun için kişisel verileri koruma yasasında yeni düzenleme yapılması gerektiği de anımsatıldı.

- Veri yasası sil baştan: Türkiye’nin geçtiğimiz günlerde yasalaştırdığı kişisel veri yasasının da yeniden AB standartlarında düzenlemesi istendi.

- Terör yasasını düzelt: Organize suç ve terörizmle mücadele konusunda Türkiye’nin yasal altyapısını da AİHS, AİHM içtihatları, AB müktesebatı ve AB üyesi ülkelerin uygulamalarıyla uyumlu olacak şekilde gözden geçirilip düzenlenmesi istenirken, bu düzenlemelerin “mahkemelerin yorumları ve kolluk kuvvetleri ve güvenlik güçlerinin uygulamalarının kişi güvenliği ve özgürlüğü, adil yargılanma hakkı ve ifade, gösteri ve ögrütlenme özgürlüğünü sağlayacak şekilde” yapılması istendi.

- Kıbrıs şartı: Türkiye, AB’nin vize serbestisi için açıklayacağı tarihten itibaren tüm AB üyesi ülkelere vizeyi kaldırmak zorunda kalacak ve aralarında ayrım yapamayacak. Buna karşın, Rum Kesimi, İngiltere ve İrlanda AB üyesi olmadığı için Türk vatandaşları bu ülkelere vize ile seyahat edebilecek.

- Uygulama bekleniyor: AB, Türkiye’nin Geri Kabul Anlaşması’nı nasıl uygulayacağını da görmek istiyor.

İşte kalan 5 kriter

1- Yolsuzlukla mücadele eylem planı güncellenecek ve GRECO tavsiyeleri ışığında “siyasi partilerin finansmanı, dokunulmazlıklar, rüşvet ve yargı bağımsızlığı”nın sağlanacağı düzenlemeler yapılacak.

2- EUROPOL ile işbirliği, kişisel verilerin korunması yasasında yeni düzenleme.

3- Mart ayında çıkartılan kişisel verilerin korunması kanunun yeniden çıkartılması.

4- Organize suç ve terör tanımının AİHM ve AB standartlarında “kişi güvenliği ve özgürlüğü, adil yargılanma hakkı, ifade, toplanma ve örgütlenme özgürlüğü ile uyumlu hale getirilmesi.”

5- AB ülkeleri ile adli yardımlaşma.

Beklenen diğer adımlar

Komisyon’un kriterlerinin yanı sıra Türkiye’den gerçekleştirmesini beklediği diğer adımlar ise şöyle:

- 100 bin kişi başvuru: Türkiye’den sığınma isteyen 140 bin kişinin sayısı son iki ay içerisinde 100 bine düşürüldü. AB bunu başarılı bulduğunu belirtse de bu başvuruların Haziran sonuna yetişmeyeceği ancak 2016 sonuna kadar değerlendirmelerin tamamlanması isteniyor.

- Geri kabul bekleniyor: Türkiye, Pakistan dışında göç veren ülkelerden Afganistan, Bangladeş, Fas, Cezayir, Tunus, İran, Irak, Sudan, Kamerun, Kongo, Miyanmar, Somali, Gana ve Eritre’ye geri kabul anlaşması imzalamak istediğini iletti. Ancak bu süreç yıllar alacak ve bazı ülkelerin de kabul etmesi beklenmiyor.

- Kaldırılan vizelere geri dönüş: Türkiye, AB ile vize rejimini uyumlulaştırmak için 1 Eylül’den itibaren göç veren 18 ülkeye vize uygulamaya başlayacak. Türkiye’nin öncelikle vize uygulaması beklenen ülkeler ise İran, Fas ve Lübnan. Silah kaçakçılığını önle: Türkiye’nin örgütlü mücadele yeni eylem planı kabul ettiği anımsatılırken, bunun özellikle “silah kaçakçılığı” için de uygulanması isteniyor.

Bozkır: İlave bilgi vermemiz gereken bazı konular var

Tavsiye kararının yayımlanmasının ardından AB Bakanı Volkan Bozkır ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, AB Bakanlığında gazetecilerin sorularını yanıtladı. Karar ile ilgili Avrupa Parlamentosu’ndaki oylamanın salt çoğunlukla değil, nitelikli oyla değerlendirileceğini dile getiren Bozkır, “Oy birliği gerektirmeyen bir karar alınacak. Shengen konusu olduğu için İngiltere ve İrlanda gibi, doğrudan ilgilendirmemesi açısından, akla gelebilecek bazı soru işaretlerinin giderilmesi mümkün olacak” dedi.

Çavuşoğlu ise Türkiye olarak karardan memnun olduklarını dile getirerek, “Bundan sonraki süreçte de Türkiye Cumhuriyeti olarak samimi bir şekilde üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz. Hedefimiz tam üyelik. AB’den de aynı samimiyeti bekliyoruz” diye konuştu. Bozkır’ın ise “Süreç içinde Türkiye tarafından atılması gerekli olan adımları değerlendireceğiz. Biz Türkiye Cumhuriyeti olarak üzerimize düşen yükümlülüğün tamamını karşıladığımızı değerlendiriyoruz. Komisyon da bizim bu görüşümüzü büyük ölçüde teyit eden rapor yayımladı. Bazı hususlarla ilgili olarak karşılıklı görüşeceğiz. İlave bilgi vermemiz gereken konular var” ifadeleri dikkat çekti.

'Sadece cüzdan bedeli'

Çipli pasaport ile ilgili maliyet sorusuna ise Çavuşoğlu, “1 Haziran’dan sonra parmak izleri eklenecek. Yeni pasaportları vermeye başlayacağız. Hükümetimiz aksi yönde bir düzenleme yapmadığı sürece pasaportlara ödenecek ücretler bellidir” yanıtını verdi. Bozkır ise, “Vatandaşımız sadece cüzdan bedeli ödenecek. 10 yıllık bir pasaportun daha 8 yılı varsa, harç ödemeyecek” dedi.