AKP iktidarının yanlış ekonomi politikalarının etkileri salgınla daha da arttı

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) “Dönemsel Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, II. Çeyrek: Nisan - Haziran, 2020” raporu, son 2.5 yıldır süren ekonomik krize Mart 2020 ortasından itibaren eklenen küresel Covid-19 salgınının ekonomi üzerindeki ağır tahribatını ve yurttaşın yoksullaşmasını bütün açıklığı ile ortaya koydu. İşte detaylar:

- Yılın ikinci çeyreğinde (nisan- mayıs- haziran) gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH), geçen yılın aynı dönemine kıyasla reel olarak yüzde 9.9 küçüldü. Üstelik GSYH, geçen yılın aynı döneminde 2018’in aynı dönemine kıyasla yüzde 1.7 küçülmüştü.

BANKACILIKTA CANLILIK

- Yılın ikinci çeyreğinde GSYH, cari fiyatlarla yüzde 1.3 artarak 1 trilyon lirayı aşarken, dolar bazında yüzde 12.6 azalarak 153.2 milyar dolar oldu. İlk 6 aylık rakam da 329.8 milyar dolar.

- Reel GSYH sonuçlarına sektörel olarak bakınca, imalat sanayindeki yüzde 18.4, hizmetlerdeki yüzde 25’lik küçülme ile bankacılıktaki (finans ve sigorta) yüzde 27.8’lik büyüme özellikle öne çıktı. Tarım sektörü de yüzde 4 büyüdü. 2019 yılının aynı çeyreğinde ise imalat sanayi yüzde 5.7, hizmetler sektörü yüzde 0.3 küçülürken, bankacılık yüzde 3.9, tarım sektörü de yüzde 4ç6 büyümüştü.

YURTTAŞ HARCAMIYOR

- GSYH’ye harcamalar açısından bakınca özellikle ihracattaki kan kaybı dikkat çekiyor. İkinci çeyrekte reel küçülme ihracatta yüzde 35.3, ithalatta yüzde 6.3 oldu. 2019’un aynı çeyreğinde ise ihracat yüzde 6.2 büyürken, ithalat yüzde 18.6 küçülmüştü.

- İkinci çeyrekte geçen yılın aynı dönemine kıyasla yurttaşın (yerleşik hanehalkı) tüketim harcamaları yüzde 8.6 azaldı. Ayrıca bu azalış geçen yılın aynı döneminde yüzde 0.5’ti. 2020 ikinci çeyreğinde devletin nihai tüketim harcamaları da yüzde 0.8 azaldı. Devletin nihai tüketim harcamalarında düşüş ise yüzde 0.8 oldu.

- Çok büyük oranda özel sektör rafından yapılan, ancak uzun zamandır neredeyse duran yatırım harcamaları ise ikinci çeyrekte yüzde 6.1 azaldı. Bu azalış geçen yılın aynı döneminde de yüzde 20.9’du. Dün TÜİK tarafından açıklanan “Yıllık Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, 2019” başlıklı rapor göre, kişi başına ortalama GSYH, 2019 yılında cari fiyatlarla 52 bin 316 TL, ABD Doları cinsinden 9 bin 213 dolar olarak hesaplandı. Bu rakam 2018’de 9 bin 792 dolar, 2013’te 12 bin 582 dolardı.

ÜÇÜNCÜ ÇEYREK ENDİŞE KAYNAĞI

Ekonominin ikinci çeyreğiyle ilgili sonuçları malumun ilanı olarak niteleyen ekonomist ve uzmanlar yılın üçüncü çeyreğine ilişkin değerlendirmeler de yaptı.

Ekonomist Ege Cansen, şu noktaya dikkati çekti: “2019 yılındaki daralmanın üzerine gelen daralma diğer ülkelere göre daha ciddi. Ekonomimiz döviz sıkıntısı içerisinde. Bunun da yarattığı bir daralma var. Pandemi bizi kötü zamanda yakaladı.”

‘V’ ÇIKIŞI OLUR

Ekonomist Mustafa Sönmez de, üçüncü çeyrekle ilgili “Temmuz rüzgârı var. Ağustostan itibaren kredi faizleri yükseldi. Tüketim eylülde de gerileyecek. Dış ticaret ve turizm de katkı yapamaz. 3. çeyrek negatif gelebilir; 2019 baz etkisini de dikkate alırsak” dedi.

Altınbaş Üniversitesi’nden Dr. Seçil Yıldırım Karaman da TL’nin değer kaybetmesinin negatif etkilerinin gelecek dönemlerde de görülebileceğini belirtti. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ise 2021’e pandeminin izlerini silerek girmekte kararlı olduklarını söyledi. Albayrak, “V çıkışı GSYH verilerinde de göreceğiz” dedi.

ÇİN BÜYÜDÜ ABD DARALDI

Dünya ülkeleriyle ilgili açıklanan verilere bakınca, geçen yılın ikinci çeyreğine kıyasla bu yılın aynı döneminde Çin’in yüzde 3.2 büyüdüğü görülüyor. Buna karşın ABD yüzde 9.1, İngiltere yüzde 21.7, Singapur yüzde 13.2, Almanya yüzde 11.3, İtalya yüzde 17.3 küçüldü. Ayrıca Japonya yüzde 10, İspanya yüzde 22.1 ve G. Kore yüzde 3 küçüldü.