Atatürk ve Savarona anıları

Hamburg'da Bolhm Und Voss tezgahlarında yaptırılan Savarona, 28 Şubat 1931'de denize indirildiğinde dünyanın en büyük yatıydı ve 10 milyon 400 bin ABD Dolara mal olmuştu.

Adı bir kuğudan alındı

Adı, Atlantik'te yaşayan kuğudan esinlenilerek verilen Savarona, 1 milyon 250 bin dolara Cumhurbaşkanlığı yatı olarak satın alındı. İngiltere'nin Southampton Limanı'nda 24 Mart 1938'de törenle Türk bayrağı çekilen Savarona, Hamburg'ta bakımdan geçirildi. Buradan 22 Mayısta yola çıkan Savarona, 1 Haziran'da İstanbul'da Dolmabahçe Sarayı önüne demir attı.

Atatürk, incelemede bulunduğu yatı çok beğendi ve ''Ne olurdu bu güzel gemi elimize birkaç sene önce gelmiş olsaydı...'' demekten kendisini alamadı.
Ulu Önder, 25 Temmuz 1938'e kadar 54 gün kaldığı Savarona'da, ilk toplantısını 2 Haziranda yaptı. Başbakan Celal Bayar, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya, İstanbul Valisi Muhittin Üstündağ'ı kabul eden Atatürk, İstanbul imar projesini de ele aldı.
Atatürk, aynı gün Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu kol başkanları ile de görüştü.

Bakanlar kurulunu topluyor

Atatürk, Savarona'da iken Başbakan Celal Bayar'ı dört kez kabul etti ve bu kabullerde bazı bakanlar da bulundu. Savarona'da iki kez Bakanlar Kurulunu toplayan Atatürk, bunlardan 20 Haziran 1938 tarihinde yapılan ilkinde, Hatay sorununu ele aldı. 4,5 saat süren ve Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak'ın da katıldığı bu toplantıda, Fransa'nın uzlaşmaz tutumunu sürdürmesi durumunda izlenecek yöntem görüşüldü. Mustafa Kemal Atatürk, Türk askerinin 5 Temmuz 1938'de Hatay'a girmesi sevincini de Savarona yatında yaşadı.
 

Yatta ikinci Bakanlar Kurulu toplantısı ise 9 Temmuz günü yapıldı. Savarona yatıyla Boğaz'da kısa geziler dışında Erdek ve Karadeniz Ereğlisi'ne geziler düzenleyen Atatürk, Savarona yatında Romanya Kralı II. Carol'u da 19 Haziran 1938'de ağırladı.
 

Atatürk, Savarona yatında Prof. Dr. Fiessinger'e iki kez muayene oldu. Dr. Fiessinger, çağrı üzerine Paris'ten ikinci kez gelişinde 8 Haziranda yaptığı muayenede, Türk doktorlarının ''Siroz'' teşhisine katıldı. 10 Temmuzda zatürre başlangıcı teşhisi konulması ve durumunun ağırlaşması üzerine Paris'ten yeniden gelen Fiessinger, 16 Temmuzda Atatürk'ü bir kez daha muayene etti.
 

Ulu Önder, 24-25 Temmuz gecesi saat 01.00'de, Savarona yatından Acar motoruyla Dolmabahçe Sarayı'na geçti.

Belli başlı öteki olaylar

1 HAZİRAN

1885- ''Sefiller''in yazarı Fransız şair ve romancı Victor Hugo öldü.
1911- TÜRK HAVA KUVVETLERİ GÜNÜ: Harbiye Nazırı (Savaş Bakanı)
Mahmut Şevket Paşa'nın, ''balon ve uçak satın almak, pilot
yetiştirmek ve hava tesisleri yaptırmak için görevlendirdiği
Kurmay Yarbay Süreyya (İlmen) Bey'in, bu işlerin ''Teknik
Birlikler ve Müstahkem Mevkiler Müfettişliği''ne bağlı olarak
yapılması önerisinin uygun görülmesiyle söz konusu
müfettişliğin 2. şubesinde bir ''Tayyare Komisyonu'' kuruldu. Bu
komisyonun kuruluşu, aynı zamanda Türk Hava Kuvvetlerinin
kuruluş tarihi olarak benimsendi.
1929- 1 Kasım 1928 tarihli Yeni Türk Harflerinin Kabul ve
Tatbiki Hakkındaki Kanun gereğince, devlet muamelelerinde ve
kayıtlarda tamamen yeni harfler kullanılmaya başlandı.
1930- Resmi ve özel bütün kurumlarda Arap harflerinin
kullanılış izni sona erdi.
1930- İstanbul'da Galata Köprüsü'nde 85 yıldır alınan geçiş
ücreti kaldırıldı. Köprü 1845'te açıldığında, geçiş tarifesi
yayalar için 5 para, hamallar için 10 para, yüklü arabalar
için 5 kuruş, yüklü beygirler için 40 para, koyunlar için
3 para olarak belirlenmişti.
1938- Atatürk, Savarona yatında kalmaya başladı.
1943- İstanbul Radyosu, radyo müdürü Vedat Nedim Tör
gözetiminde bir aylık deneme yayınına başladı.
1971- Maltepe'de bir evde, Mahir Çayan ile Hüseyin Cevahir
tarafından rehin tutulan Sibel Erkan, bir operasyonla
kurtarıldı. Çatışmada Hüseyin Cevahir öldü, Mahir Çayan
yaralandı.
1973- Yunan hükümeti monarşiyi kaldırarak Cumhuriyet ilan etti.
2000- İşsizlik Sigortası yürürlüğe girdi. Bu düzenlemeyle
zorunlu tasarruf uygulaması sona erdi.
2004- Ankara-İstanbul arasında hizmet verecek hızlandırılmış
trenin tanıtım seferinde Yahya Kemal Beyatlı Ekspresi, Ankara
Garı'ndan İstanbul'a uğurlandı. Polatlı Eskişehir arasında ilk
kez 155 kilometreyi görerek Türkiye demir yollarının hız rekorunu
kıran tren, Ankara İstanbul arasını 4 saat 56 dakikada kat etti.
2006- Uşak'taki Karun Hazinesi'nin en değerli parçalarından
''Kanatlı Denizatı Broşu''nun kalıbının çıkarıldığı, İran'da
taklidinin hazırlanmasının ardından orijinaliyle değiştirildiği
ortaya çıktı. Konuyla ilgili olarak Uşak Müze Müdürü Kazım
Akbıyıkoğlu ile Uşak Emniyet Müdürlüğünde görevli polis memuru
Bülent Yücel adli soruşturma kapsamında açığa alındı.
 

2 HAZİRAN

1475- Gedik Ahmet Paşa komutasındaki Türk orduları, Kırım
Yarımadası sahillerine çıktı.
1793- Fransa'da Maximillian Robespierre öncülüğünde Jakobenler
iktidarı ele geçirdi.
1924- ABD Kongresi, ülkede doğmuş bütün Amerikan yerlilerine
oy hakkı tanıdı. 1948'e kadar kimi eyaletler yerlilere oy
hakkını yaşama geçirmedi.
1927- Paris Güzel Sanatlar Okulunda öğrenim görmüş ünlü ressam
Avni Lifij, İstanbul'da 41 yaşında öldü.
1935- Türkiye'de ilk kez pazar günü resmi tatil uygulamasına
başlandı.
1941- Türk Ceza Kanunu'nun 526. maddesinde yapılan değişiklikle
Arapça ezan ve kamet okuyanlara ceza öngörüldü.
1960- 27 Mayıs'ın lideri Orgeneral Cemal Gürsel, 28 Nisan
olaylarında ve 27 Mayısta ölenlerin Anıtkabir etrafına
gömüleceğini açıkladı.
1964- Demokratik, laik ve ulusal bir Filistin devleti kurmayı
amaçlayan ve çeşitli ulusal örgütleri bir araya getiren Filistin
Kurtuluş Örgütü (FKÖ), Kudüs'te kuruldu. Yaser Arafat, 3 Şubat
1968'de örgütün başına geçti.
1966- Kıbrıs'ta Rumlar, Lefkoşa'nın Türk kesimine giriş çıkışı
yasakladı.
1967- Tiyatro sanatçısı, yönetmen Asaf Çiyiltepe 33 yaşında öldü.
1970- Yazar Orhan Kemal, Sofya'da 56 yaşında öldü.
1977- Başbakan Süleyman Demirel, Genelkurmay Başkanlığı,
İçişleri Bakanlığı ve MİT Müsteşarlığına yazı göndererek, CHP
Genel Başkanı Bülent Ecevit'e İstanbul Taksim'de düzenlenen
mitingde Sheraton Oteli'nin üst katındaki bir odadan uzun
menzilli ve dürbünlü bir silahla ateş edileceğinin haber
alındığını bildirdi ve gerekli önlemlerin alınmasını istedi.
(3 Haziranda CHP'nin Taksim'de düzenlediği miting olaysız geçti.)
1978- Madrid Büyükelçisi Zeki Kuneralp'in eşi Necla Kuneralp
ile emekl1i Büyükelçi Beşir Balcıoğlu katledildi. Suikastı bir
Ermeni örgütü üstlendi.
1980- Osmanlı'dan bu yana devam eden buğday ve ekmek fiyatları
üzerindeki devlet kontrolü kaldırıldı.
1980- Yahya Demirel, ''mobilya davası''nda Zonguldak Ağır
Ceza Mahkemesince 4 yıl ağır hapse çarptırıldı.
1991- Şair Ahmed Arif 64 yaşında Ankara'da öldü.
1997- ''Susurluk Davası'', İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesinde
başladı.
1998- Adana'nın Ceyhan ilçesi merkez üslü depremde 144 kişi öldü.
2004- Mustafa Bumin, Anayasa Mahkemesi Başkanlığı'na yeniden seçildi.
2008- ''Banker Kastelli'' olarak tanınan iş adamı Abidin Cevher Özden,
İstanbul'da intihar etti.
2008- Fransız modacı Yves Saint-Laurent 71 yaşında öldü.
 

3 HAZİRAN

1899- Besteci Johann Strauss öldü.
1912- İstanbul'un İshakpaşa semtinde çıkan yangında; 1.111 ev,
118 dükkan, 6 cami, 3 hamam, 5 okul kül oldu.
1924- Çek yazar Franz Kafka öldü.
1925- Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Bakanlar Kurulu
kararıyla kapatıldı.
1933- Sümerbank'ın kuruluşuna ilişkin kanun kabul edildi.
1937- Ertuğrul gemisi şehitleri anısına Japonya'da dikilen
anıt açıldı.
1963- Şair Nazım Hikmet (Ran) Moskova'da 61 yaşında öldü.
1964- Futbolun ''Ordinaryüs''ü Lefter Küçükandonyadis,
Fenerbahçe-Beşiktaş arasındaki jübile maçıyla futbola veda etti.
1964- Kurtuluş Savaşı komutanlarından, genelkurmay
başkanlarından, Kurucu Meclis Başkanı Orgeneral Kazım Orbay öldü.
1965- Uzayda ilk yürüyüşü Edward White gerçekleştirdi.
1974- Ressam Fikret Mualla'nın Fransa'dan getirilen kemikleri,
İstanbul Karacaahmet Mezarlığı'na gömüldü.
1989- Pekin'de Tienanmen Meydanı'ndaki büyük gösteriye asker
müdahale etti; 2 bin civarında öğrenci öldü.
1996- BM himayesinde düzenlenen ''HABİTAT-II İnsan Yerleşimleri
Konferansı'nın resmi açılışı İstanbul'da yapıldı.
1998- Anadolu Ajansının yeni hizmet binası, Başbakan Mesut
Yılmaz tarafından törenle açıldı.
2001- Ünlü piyanist Vedat Koşal öldü.
2003- Gazeteci Ercan Arıklı trafik kazasında vefat etti.

4 HAZİRAN

1878- Kıbrıs, Osmanlı devletinden ayrılarak İngiliz
egemenliğine girdi.
1876- Sultan Abdülaziz, Feriye Köşkü'nde odasında ölü bulundu.
1898- Pehlivan Koca Yusuf, Amerika dönüşünde ''La Burgogne''
adlı geminin Atlas Okyanusu'nda batması sonucu öldü.
1930- Türk Tarihi Tetkik Heyeti ilk toplantısını yaptı. Ekip,
16 kişiden oluşuyordu. Heyet başkanlığına Tevfik Bey
(Bıyıklıoğlu) seçildi.
1933- Şair Ahmed Haşim, İstanbul'da 46 yaşında öldü.
1961- ABD Başkanı John F. Kennedy ile Sovyetler Birliği Devlet
Başkanı Nikita Kruşçev, Viyana'da bir araya geldi.
1973- Yavuz Zırhlısı, Gölcük'te yapılan törenle donanmadan
çıkarıldı. Birinci Dünya Savaşı'nda, Alman zırhlıları ''Goben''
ve ''Breslau'' Osmanlı devletine sığınmış; bu zırhlılara bayrak
çekilerek, ''Yavuz'' ve ''Midilli'' adları verilmişti.
1974- Uluslararası Hukukçular Komitesi, Uganda'da İdi Amin'in
iktidarı ele geçirmesinden bu yana 250.000 kişinin öldürüldüğünü
açıkladı.
1989- İran'ın dini lideri Ayetullah Humeyni öldü.
1992- III. İzmir İktisat Kongresi toplandı.
1994- İslam toplumunda kadınların baskı altında olduğunu
söyleyen Bangladeşli yazar Teslime Nesrin, radikal dinciler
tarafından ölümle tehdit edildi.
1997- Irak'ın kuzeyinde terör örgütü PKK'ya karşı yürütülen
Çekiç Harekatı'na katılan askeri bir helikopter, Zap Kampı
yakınlarında düştü. Hakkari'de görevli sekiz subay, iki astsubay
ve bir er şehit oldu.
1998- Karadeniz Ekonomik İşbirliğini (KEİ) uluslararası bir
örgüte dönüştüren KEİ Şartı, 11 ülke tarafından Ukrayna'nın
Yalta kentinde imzalandı.
2001- Gaffar Okkan suikastıyla ilgili olarak, terör örgütü
Hizbullah mensubu biri kadın 10 kişi yakalandı.
2006- Peru'da başkanlık seçimlerinin ikinci turunda, sosyal
demokrat Alan Garcia zaferini ilan etti ve Alejandro Toledo'nun
yerine devlet başkanı oldu.
2007- Tunceli'nin Pülümür ilçesi Kocatepe Jandarma Karakoluna
yönelik saldırıda 7 güvenlik görevlisi şehit oldu, 7 güvenlik
görevlisi yaralandı.

5 HAZİRAN

1883- ''Das Kapital'in yazarı, Alman filozof Karl Marx,
Londra'da öldü.
1883- Orient Express, Paris'ten İstanbul'a hareket etti.
1916- Yavuz Sultan Selim tarafından 1517'de Osmanlı topraklarına
katılan Hicaz'da isyan başladı.
1926- Ankara'da; Türkiye, İngiltere ve Irak arasında Musul
Antlaşması imzalandı. Türkiye, Musul petrollerinin gelirinden
25 yıl süreyle yüzde 10 pay almayı kabul etti ve Musul'daki
haklarından vazgeçti. Fakat daha sonra, 500 bin sterlin
karşılığında bu haktan da vazgeçildi.
1947- ABD Başkanı Truman, Dışişleri Bakanı George C. Marshall
tarafından hazırlanan ve komünizm tehdidine karşı koymayı
amaçlayan ''Marshall Planı''nı imzaladı.
1964- Hükümetin Kıbrıs'a müdahale kararı üzerine, ABD Başkanı
Johnson, İnönü'ye, müdahalede ABD yardımından silahların
kullanılamayacağını belirten bir mektup gönderdi.
1967- İsrail ile Arap ülkeleri arasında; tarihe ''Altı Gün
Savaşı'' diye geçen çatışmalar başladı. Çatışmalar sonrasında,
kendi topraklarından daha fazla toprak elde eden İsrail, Gazze
Şeridi'ni, Bethelem ve Hebron kentlerini, Batı Şeria'yı ve Golan
Tepeleri'ni ele geçirdi.
1971- Tiyatro ve sinema sanatçısı, şair Cahit Irgat 56 yaşında
öldü.
1973- Ressam Fikret Adil 72 yaşında yaşama veda etti.
1974- Bilim adamı Prof. Dr. Hilmi Ziya Ülken 68 yaşında öldü.
2004- Yazar, karikatürist, eleştirmen Zahir Güvemli İstanbul'da
vefat etti.
2004- ''Tiyatronun yaşayan anıtı'' olarak tanınan sanatçı Necdet
Mahfi Ayral, tedavi gördüğü Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve
Araştırma Hastanesinde 96 yaşında vefat etti.
2007- CHP, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesini de
öngören Anayasa değişikliğine ilişkin TBMM'deki görüşmelerde
''eylemli İçtüzük ihlali yapıldığı'' gerekçesiyle TBMM Kararı'nın
iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurdu.
2008- Anayasa Mahkemesi, başörtüsünün üniversitelerde serbest
bırakılmasına ilişkin anayasa değişikliğinin yürürlüğünü durdurdu
ve iptal etti.
 

6 HAZİRAN

1799- Aleksandr Puşkin, Moskova'da doğdu.
1919- İstanbul'daki İngiliz Kuvvetleri Komutanı General
Milne, Harbiye Nezaretine yazı göndererek, Mustafa Kemal Paşa'nın
geri çağrılmasını istedi. Harbiye Nazırı Şakir Paşa da 8
Haziranda Mustafa Kemal Paşa'ya geri dönmesi için yazı gönderdi.
1944- Müttefikler, Normandiya'ya çıkarma yaptı.
1961- Ordu içindeki Silahlı Kuvvetler Birliği, Devlet Başkanı
Cemal Gürsel'e muhtıra verdi. Muhtırada, görevden alınan Hava
Kuvvetleri Komutanı İrfan Tansel'in göreve iadesi istendi.
İrfan Tansel, 8 Haziranda Hava Kuvvetleri Komutanlığına döndü.
1968- ABD Senatörü ve başkan adayı Robert Kennedy vurularak
öldürüldü.
1968- Kurtuluş Savaşı komutanlarından, meclis başkanlarından
Orgeneral Kazım Özalp, 86 yaşında Ankara'da öldü.
1980- Ressam Hamit Görele, 87 yaşında İstanbul'da yaşama veda etti.
1983- Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) kuruldu. Genel
Başkanlığa Erdal İnönü seçildi.
1984- Hindistan ordusuna bağlı askerler, ''Sih''lerin kutsal
mabedi olan ''Altın Tapınak''a kanlı bir baskın düzenledi.
Bu baskından sonra, Hindistan'ın çeşitli kesimlerindeki
militan olmayan Sihler de silahlanmaya başladı.
1992- Gazeteci Hikmet Feridun Es öldü. 1909'da doğan Es,
gazeteciliğe 1926 yılında başlamıştı.
1992- Şırnak'ın Şenova, Sarıziyaret jandarma karakollarına
saldırmak isteyen 60 PKK'lıdan 20'si ölü ele geçirildi.
Teröristlerin, 23 cesedi ise Hezil Çayı'na attığı bildirildi.
2000- Şili'nin eski diktatörü Augusto Pinochet'nin
dokunulmazlığı kaldırıldı.
2006- Hürriyet gazetesinin Ankara Bürosunda uzun yıllar muhabir
ve Parlamento Büro Şefi görevinde bulunan, üç dönem de Parlamento
Muhabirleri Derneği Başkanlığı yapan Gazeteci Kemal Saydamer,
kalp krizi sonucu 47 yaşında yaşama veda etti.
 

7 HAZİRAN

1557- Mimar Sinan tarafından inşa edilen Süleymaniye Camisi açıldı.
1866- Anadolu'da kurulan ilk demiryolu hattı olan İzmir-Aydın
demir yolu hizmete girdi.
1889- Ertuğrul gemisi, Japonya'da Yokohama Limanı'na ulaştı.
Gemi, dönüşünde battı.
1914- Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanusu birbirine bağlayan
Panama Kanalı gemilere açıldı.
1920- ''Matbuat ve İstihbarat Müdüriyeti Umumiyesi'' (Basın
Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü) kuruldu.
1929- Vatikan bağımsız devlet oldu.
1939- CHP İdare Heyeti, devlet ve parti yönetimini yeniden
ayırmaya karar verdi.
1942- Etimesgut fabrikasında yapılan ilk Türk uçağı havalandı.
1945- Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik
Koraltan tarafından imzalanan ve ''Dörtlü Takrir'' olarak anılan
önerge, CHP Meclis Grubuna verildi.
1956- Demokrat Parti hükümetinin, muhalif partiler ve basından
gelecek eleştirileri önlemek amacıyla hazırladığı Basın Kanunu,
TBMM'de kabul edildi. Gazete çıkarmak ve imtiyazını almak için
ağır koşullar öngören yasa, yayın anlayışını da denetim altına
alıyordu.
1973- Sökülmek üzere satılan Yavuz zırhlısının devir teslimi
dolayısıyla Gölcük Deniz Üssü'nde yapılan törende duygulu
anlar yaşandı.
1977- Semiha Yankı, 13. Uluslararası Altın Orfe Şarkı
Yarışması'nda birinci oldu.
1980- ABD'li yazar Henry Miller öldü.
1982- Türkiye'nin Lizbon Büyükelçiliği İdari Ataşesi Erkut
Akbay ve eşi, Ermeni bir teröristin silahlı saldırısına uğradı.
Saldırıda Erkut Akbay öldü, eşi Nahide Akbay ağır yaralandı.
1994- Ayşegül Tecimer, tarihi eser kaçakçılığından gözaltına
alındı.
1997- Genelkurmay'ın, ''İslami sermayenin finans ve eğitim
stratejisi'' konulu brifingine, yüksek yargı başkan ve
üyelerinin yanı sıra Ankara DGM'deki 18 savcı ve hakim de
katıldı.
2005- Prof. Dr. Fuat Sezgin ile Prof. Dr. Manfred Osman Korfmann,
Türkiye Bilimler Akademisi üyeliğine seçildi.
2005- Ünlü tiyatro yönetmeni Mehmet Ulusoy, 64 yaşında
Paris'teki Saint Joseph Hastanesinde öldü.
2006- Ankara 9. Ağır Ceza Mahkemesi, Necmettin Erbakan'ın,
''Kayıp trilyon'' davasında ''özel belgede sahtecilik'' suçundan
aldığı 2 yıl 4 aylık hapis cezasını yeniden yargılama sonunda
değiştirmedi, ancak cezasını konutunda çekmesine karar verdi.
2007- Siirt-Şirvan kara yolunda teröristlerce döşenen mayının
patlatılması sonucu 4 asker şehit oldu, 6 güvenlik görevlisi
yaralandı.
2007- Anafartalar Çarşısı önündeki patlamada ağır yaralanan
Selahattin Deniz'in yaşamını yitirmesiyle olayda ölenlerin
sayısı 7'ye yükseldi.