AYM’den AİHM ayarı: Şahin Alpay'ın hakkı ihlal edildi

Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, yazar Şahin Alpay’ın tutukluluğuna ilişkin 11 Ocak’ta verdiği hak ihlali kararının yerel mahkeme tarafından uygulanmaması üzerine, kendisine yapılan ikinci başvuruyu dün karara bağladı. Alpay’ın “kişi hürriyeti ve güvenliği” hakkının ihlal edildiğine hükmeden mahkeme, gerekçe konusunda uzlaşamayınca kararın açıklanmasını bugüne bıraktı. Kararın mahkemeye gönderilmesinden sonra Alpay’ın tahliye edilmesi bekleniyor. AYM’nin sürpriz bir şekilde tekrar devreye girmesinde Avrupa Konseyi (AK) Genel Sekreteri Thorbjorn Jagland’ın “AİHM, AYM’nin artık etkili bir iç hukuk yolu olmadığı sonucuna varırsa bu dosyalar hakkında karar verir” açıklamasının etkili olduğu öğrenildi.

AYM, gazeteci yazar Mehmet Altan ve Şahin Alpay’ın bireysel başvurularını 11 Ocak’ta karara bağladı. Mahkeme, iki yazarın tutuklanmalarını hukuka aykırı bularak, basın ve ifade hürriyeti ile kişi hürriyeti ve güvenliği haklarının ihlal edildiğine karar verdi. İstanbul 13. ve 26. ağır ceza mahkemeleri ise “AYM’yi yetki gaspı yapmakla” suçladı, ihlal kararını yok hükmünde saydı ve kararı uygulamadı. İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi, 16 Şubat’ta Mehmet Altan, Ahmet Altan ve Nazlı Ilıcak’a ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verdi.

1 Mart’ta toplanan AİHM, Altan ve Alpay’ın haklarının ihlal edildiğine hükmetti. AİHM, kararını gerekçesiyle birlikte 20 Mart tarihinde açıklayacağını duyurdu. Bunun üzerine hükümetin davaya bakışı değişti. 6 Mart’ta Yargıtay’ın kuruluş yıldönümü sempozyumunda konuşan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, “Herkes gibi biz de mahkemelerimizin kararlarına neticede uyuyoruz, uymaya da devam edeceğiz” mesajını verdi.

Jagland uyardı

Üç gün önce bir açıklama yapan AK Genel Sekreteri Jagland, AYM’ye bireysel başvuru hakkının çok önemli olduğunu belirterek, “AYM kararlarına saygı gösterilmezse bu mahkemeye yapılan başvuruların tamamı doğrudan AİHM’ye gelir. AİHM, AYM’nin artık etkili bir iç hukuk yolu olmadığı sonucuna varırsa bu dosyalar hakkında karar verir” uyarısında bulundu.

Tahliye beklentisi

Jagland’ın açık uyarısının ardından Anayasa Mahkemesi, sürpriz bir şekilde Şahin Alpay’a ilişkin hak ihlalinin uygulanmaması olayını dün yapacağı toplantının gündemine aldı. “Anayasa Mahkemesi’nin ihlal kararının uygulanmaması nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği” başvurusunu kabul eden AYM, bu yönde ihlal kararı verdi. Ancak mahkemenin üyelerinin, gerekçe konusunda anlaşamadığı, bu nedenle müzakerelere bugün devam edileceği öğrenildi. Üyelerin, başka bir hak konusunda da ihlal verip vermemeye ilişkin uzlaşamadıkları da bildirildi. Gerekçenin yazımının ardından kararın bugün açıklanması ve ihlal kararının sonuçlarının ortadan kaldırılması için İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderilmesi bekleniyor. Yargı kulislerinde, 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nin bu kez karara direnmeyeceği ve Alpay’ı tahliye edeceği beklentisi yüksek.

Devre dışı kalma endişesi

AYM’nin sürpriz bir şekilde devreye girmesinin arkasında AİHM’nin 20 Ocak’ta Altan/Alpay başvurularıyla ilgili verdiği hak ihlali kararının açıklanmasının yattığı dile getirildi. AİHM’nin ağır bir ihlal kararı açıklayarak, AYM’yi de “etkili bir iç hukuk yolu olmaktan çıkarma” riskine karşı Yüksek Mahkeme’nin devreye girdiği ifade edildi. Bu konuda “yürütmenin en tepesi”yle de görüş birliğine varıldığı iddia edildi. Kulislerde, AYM’nin Alpay’a ilişkin kararıyla konumunu korumak istediği belirtildi. AİHM’nin de sorunu, AYM tarafından çözülmesini istediği savunuldu. AYM’nin iç hukuk yolu olmaktan çıkarılması durumunda yurttaşlar, doğrudan AİHM’e başvurabilecek. AİHM’nin de binlerce başvurunun tekrar önüne gelmesinden endişe ettiği kaydedildi.