Bir kamu görevlisinin ve ailesinin neden bu kadar çok parası var?

Mart ayının sonlarında Türkiye’de bir pudra şekeri krizi çıktı. Adını “pudra şekeri danışman” diye aratın, AKP’li Hamza Dağ’ın ön büro personeli olarak görev yapan Kürşat Ayvatoğlu’nun sıra dışı hayatına rastlayabilirsiniz. Lüks tatiller, lüks arabalar, kokain kullanımları... Şimdilik gündemden düşse de bu pudra şekeri hadisesi ile sunduğu “dolce vita” yani tatlı hayat hatırlamaya değer bir “dönem temsili” olarak Türkiye siyasetinde hatırlanacak.

MEMURUN LÜKS HAYATI

Bu hafta neden Kürşat Ayvatoğlu’nu hatırladım derseniz... OCCPR “What is ‘Unexplained Wealth’” diye bir seri hazırlamış. Küresel finansal şeffaflık için mücadele devam ederken yeni bir kavram ortaya çıkmış durumda: açıklanamayan servet. Yani “açıklanamayan servet” ne anlama gelir, örnekleri nelerdir onları incelemiş. Temel bir soru soruyor: Bir kamu görevlisinin ve ailelerinin neden bu kadar çok parası var? 

Bir başbakanın koruması, klasik ve multi-milyon dolarlık bir malikânede lüks bir biçimde yaşıyor. Bir emlak imparatorluğunun tepesinde bir demiryolu görevlisi oturuyor. Bir belediye başkanının offshore mülkleri var ve de ülkesinin en kazançlı inşaat firmaları da onun kontrolünde. Örgütlü suç liderlerinin, halkından çalan diktatörlerin, ikili çalışan kamu görevlilerinin bir çoğu, örneğin Londra gibi dünya şehirlerinde, emlak alıyor.

Amanda Turgunova

Amanda Turgunova, Kırgız bir jet sosyete üyesi, “Güzel yaşamayı yasaklayamazsınız” demiş. Pahalı markalar kullanan, özel jetlere binen ve lüks otellerden pozlarını paylaşan Turgunova’nın kocası Raimbek Matraimov, fotoğraflar paylaşıldığı zaman Kırgızistan’da gümrükte çalışan bir hükümet görevlisi. Gazeteciler Turgunova’nın sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımlardan bir mafya babası ile olan bağlantısını bulmuşlar. Günümüzde fotoğraflardan coğrafi konum (geolocation) çıkarmak zor bir iş değil malum.

Kazakistan’ın eski lideri Nursultan Nazarbayev’in kızına bağlı mülkler var. Londra’da on odalı bir evi var misal. Sahibinin Ukraynalı bir oligark olduğu söyleniyor. Gabon’u uzunca bir süre yöneten Bongo Ailesi’nin Washington’da ve yakınında 4.2 milyon doların üzerinde nakit parayla satın aldığı en azından 7 ayrı mülkü var.

Ülkelerindeki siyaset işleyişine hâkim olmadığımız isimler birçoğu. Para akışının temelinde ise farklı kurumsal ağlar, gizli banka hesapları ve sofistike vekâlet sistemleri yatıyor. Para, sahip olunan mülkler veya sosyal medyada paylaşılan pahalı yaşam tarzlarıyla fiziksel hale bürünüyor.

ORGANİZE SUÇUN YÜZYILI

Pandemi dönemi hepimizi ekran başına kilitledi. Eskiden beri mafyaya, casusluğa veya siyasete ağırlık veren dizileri ve filmleri takip ederim. Geçtiğimiz günlerde McMafia diye bir dizi karşımıza çıktı, sezonu hızla devirmişiz. Yeni sisteme küsmüş eski bir oligarkın yatırım bankacısı oğlu, temiz parayla iş yapmaya çalışırken olaylar gelişiyor. İngiltere’deki bir bakana göre dizi, 21. yüzyıldaki organize suçun doğasını ve ne kadar ciddi sonuçları olacağını aktarıyor.

Gösterişin gerçeğin yerine geçtiği, sınıfsal temsilin markalarla, lüks arabalarla, lüks evlerle Instagram postlarında gösterildiği bir dönemdeyiz. Bazen “Bu para bu adamda nasıl var” diye soruyoruz misal. Aslında o para mevcut yozlaşmış sistemin dönmesi için orada var. İyi pazarlar.