Boşlukları siz doldurun diye...

SALT Galata, ABD Başkanı Barack Obama’nın ‘Büyük Felaket’ dediği 1915 olayları sonrası Anadolu coğrafyasının ‘boşluk’larını aralayan, bilinmeyen tarihine odaklanan bir sergiye ev sahipliği yapıyor. ‘Boş Alanlar’ adlı sergi, beraberinde ortadan kaybolan bir kurumu da gösteriyor. Etkinlik, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküp Cumhuriyet’in kurulduğu dönemden, American Board of Commissioners for Foreign Missions (ABCFM) arşivindeki belgeleri temel alıyor. Sergi, Amerikan misyonerlik faaliyetlerinin bir sonucu olarak Merzifon’da kurulan Anadolu Koleji Müzesi’nin doğa bilimleri koleksiyonunu gün ışığına çıkarıyor. Ermeni bilim insanı, botanikçi ve bitki koleksiyoncusu Profesör Johannes “John” Jacob Manissadjian’ın koleksiyonunda yedi binden fazla numune bulunuyor. Bu sınıflandırma, arşivleme çalışmaları 1915 Felaketi’ne kadar sürüyor.

1915’te kesintiye uğrayan arşivin bitkileri o günden sonra ise, tüm dünyaya dağılmış durumda. İşte 1915’ten sonra oluşan bu ‘boşluk’lar, bu boş alanlar; yarım kalmış ontolojik ve epistemolojik araştırma alanlarını temsil ediyor. Sergi, dağılan parçaları ya da kurtarılan parçaları yeniden geçmişle bağlantılandırma amacında da değil. Tam tersine, silineni görmeye davet eden bir sergi. Bu nedenle, serginin küratörü Marianna Hovhannisyan, “Bu sergi bir restorasyon projesi değil, hiçbir şey olmamış gibi davranma projesi de değil. Boşlukları görme sergisi” diyor. Hovhannisyan şöyle devam ediyor: “Sergide haritalar, belgeler ve video söyleşiler var. Bu arşiv misyoner arşivi. Misyoner dediğimiz zaman özellikle bu coğrafya üzerinde Ermeni ve Rumlardan bahsediyoruz. Özgür bir arşiv. ‘1915’le kritik bir kırılma yaşıyor. Sergi, toplu hafıza, yerinden edilme, kayıp tarih üzerine... 1915’ten sonra sağa sola saçılmış nesneler özgür nesnelere dönüşüyor çünkü onları orijinal konumuna bağlayan ipler kopmuş oluyor. Biz boşlukları, açıkları, eksiklikleri göstermeye çalışıyoruz.”