Bütçede rekor açık

Maliye Bakanlığı Ocak ayı bütçe gerçekleşmelerini açıkladı. Buna göre, Ocak ayında bütçe gelirleri geçen yılın aynı ayına göre sadece yüzde 0.3 artarak 15 milyar 830 milyon TL oldu. Harcamalar yüzde 15.3 artışla 18 milyar 796 milyon TL'ye ulaştı. Bunun da 15 milyar 13 milyon TL'sini geçen yıla göre yüzde 24.9 artan faiz dışı harcamalar oluşturdu. Faiz gideri ise 3 milyar 783 milyon TL ile geçen yılkinin yüzde 11.7 altında gerçekleşti.

Bu gelişmeler sonucunda bütçe açığı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 465.8 artarak 2 milyar 967 milyon TL'ye ulaştı. Faiz dışı fazla ise 816 milyon TL ile geçen yılın aynı ayındakinin yüzde 78.3 altında kaldı.

Harcamalarda hızlı artış

2009 yılı merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 259 milyar 156 milyon TL'lik ödeneğin 18 milyar 796 milyon TL ile yüzde 7.3'ü Ocak ayında kullanıldı. Faiz hariç giderler için öngörülen 201 milyar 656 milyon TL ödeneğin de 15 milyar 13 milyon TL ile yüzde 7.4'ü tüketildi.

Personel giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 16,6 artarak 5 milyar 646 milyon TL oldu. Personel giderleri için bütçede öngörülen 57 milyar 211 milyon TL ödeneğin yüzde 9,9'u kullanıldı. Söz konusu artışta, ek ödemeden yararlanmayan personele yapılan ödemelerin Ağustos ayından itibaren artırılması etkili oldu.

Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri ise 2008'in Ocak ayına göre yüzde 11 artarak 691 milyon TL oldu. Bu amaçla bütçede öngörülen 7 milyar 243 milyon TL ödeneğin yüzde 9,5'i kullanıldı.

2008'in Ocak ayında 1 milyar 59 milyon TL olan mal ve hizmet alım giderleri bu yıl aynı ayda yüzde 3,6 artarak 1 milyar 96 milyon TL olarak gerçekleşti. 2009 yılında mal ve hizmet alım giderleri için öngörülen 25 milyar 454 milyon TL ödeneğin yüzde 4,3'ü Ocak ayında kullanıldı.
Geçen yılın Ocak ayında 699 milyon TL olan merkezi yönetim bütçesi sağlık harcamaları bu yıl aynı aydı 542 milyon TL'de kaldı. Sağlık harcamalarının 93 milyon TL'si kamu personelinin
tedavi ve ilaç gideri, 449 milyon TL'si ise yeşil kartlıların tedavi ve ilaç giderleri oluşturdu.

Cari transferler 2008'in aynı ayına göre yüzde 39,5 artarak 7 milyar 166 milyon TL oldu. Cari transferlerin, başlangıç ödeneğine göre gerçekleşme oranı Ocak ayı itibarıyla yüzde 8,1 olduğu görüldü. Geçen yıl bu oran yüzde 7,3 olarak gerçekleşmişti.
 

Sağlık, emeklilik, sosyal yardım gideri hızla büyüdü

Ocak ayında sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri için 3 milyar 341 milyon TL transfer yapılmışken, bu yıl aynı ayda söz konusu transfer miktarı yüzde 27,4 bir artışla 4 milyar 250 milyon TL oldu. Bu artışta Ekim ayından itibaren uygulanmaya başlanan sosyal güvenlik primi işveren hissesinin 5 puanlık kısmının Hazine tarafından ödenmesi etkili oldu. Ocak ayında bu amaçla yapılan transfer tutarı 342 milyon TL olarak gerçekleşti.

Cari transferler kapsamında tarımsal destekleme ödemeleri Ocak ayında 453 milyon TL olarak gerçekleşti. Mahalli idare payları ise, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 17,2 artışla 1 milyar 203 milyon TL düzeyinde gerçekleşti. Mahalli idarelere genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan payın artırılmasına ilişkin düzenleme 2008 yılının Temmuz ayından geçerli olmak üzere yürürlüğe girmişti.

2008 yılı Ocak ayında 16 milyon TL olan sermaye gideri, bu yıl aynı ayda 9 milyon TL olarak gerçekleşti. Ocak ayında sermaye transferleri için öngörülen 2 milyar 825 milyon TL ödeneğin yüzde 2,8'i kullanılarak 80 milyon TL gider gerçekleştirildi. Borç verme geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1,8 oranında artarak 325 milyon TL oldu. Bu kalem için bütçede öngörülen ödeneğin yüzde 7'si kullanıldı.

Faiz giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 11,7 azalarak 3 milyar 783 milyon TL olurken, bütçede faiz giderleri için öngörülen 57 milyar 500 milyon TL ödeneğin yüzde 6,6'sı kullanıldı.
 

Bütçe gelirleri

Ocak ayında 15 milyar 830 milyon TL olan bütçe gelirlerinin, 13 milyar 825 milyon TL'sini vergi tahsilatı oluşturdu. Vergi gelirleri geçen yılın aynı ayındaki tutarının yüzde 2.4 altında kaldı. Genel bütçe vergi dışı diğer gelirler ise geçen yılın aynı ayına göre yüzde 22,9 artarak 1 milyar 748 milyon TL oldu. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 50,9 artarak 164 milyon TL'ye ulaştı.
 

Dolaylı vergilerde düşüş

Geçen yılın aynı ayına göre Gelir Vergisinde yüzde 10,8, Kurumlar Vergisinde yüzde 15, BSMV'de yüzde 30,1 ve Damga Vergisinde yüzde 16,3 oranında artış görüldü.

Buna karşılık, talepteki daralma paralelinde Dahilde Alınan KDV yüzde 5,5, ithalde Alınan KDV yüzde 30,2, Özel Tüketim Vergisi yüzde 5,3 Harçlar yüzde 7,7 oranında düşüş gösterdi. 2008 yılının ikinci yarısından itibaren küresel ekonomide meydana gelen daralmanın yansımalarının bir sonucu olarak ithalde alınan KDV başta olmak üzere bazı dolaylı vergilerdeki tahsilat hedefin altında kaldı.

Maliye açıklamasında "Bu süreçte, ülke ekonomisindeki gelişmelerin bütçeye yansımaları yakından izlenecek ve mali disiplinin sürdürülmesi için gerekli her türlü tedbir zamanında alınacaktır" denildi.