Cari açık açıklandı (11.02.2010)

Merkez Bankası, 2009 Aralık ayı Ödemeler Dengesi Gelişmelerini açıkladı. Buna göre, 2009 yılının Aralık ayında cari açık, 2008 yılının aynı ayına göre yüzde 4.5 artarak 3 milyar 78 milyon dolardan 3 milyar 217 milyon dolara yükseldi. Bu gelişmede, cari işlemler hesabı altında hizmetler dengesi, gelir dengesi ve cari transferler kalemlerindeki cari açığı azaltıcı gelişmelere karşın, ödemeler dengesindeki dış ticaret açığının 2008 yılı Aralık ayına göre yüzde 30.1 artarak 3 milyar 432 milyon dolara yükselmesi etkili oldu. Öte yandan, 2009 yılının tamamında cari açık, 2008 yılına göre yüzde 67 azalarak 41 milyar 947 milyon dolardan 13 milyar 854 milyon dolara geriledi.


Dış ticaret dengesi yüzde 53.4 azaldı

2009 yılı Ocak-Aralık döneminde dış ticaret dengesi, 2008 yılının aynı dönemine göre yüzde 53.4 azalarak 24 milyar 729 milyon dolar tutarında açık verdi. 2009 yılının 12 aylık dönemi alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, altın dahil ithalat harcamalarının 2008 yılına göre yüzde 30.3 azalarak 140 milyar 776 milyon dolara, ihracat gelirlerinin yüzde 22.6 azalarak 102 milyar 165 milyon dolara ve bavul ticareti gelirlerinin ise yüzde 22.9 azalışla 4 milyar 783 milyon dolara gerilediği görüldü. Bunun yanı sıra parasal olmayan altın kalemi, 2008 yılında 1 milyar 365 milyon dolar net çıkış kaydetmişken, 2009 yılında 3 milyar 7 milyon dolar net giriş kaydetti.


Turizm gelirlerinde düşüş

2009 yılında turizm gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3.2 azalarak 21 milyar 250 milyon dolara, turizm giderleri de yüzde 18.3 artarak 4 milyar 147 milyon dolara yükseldi. Bunun sonucunda söz konusu dönemde, net turizm gelirleri yüzde 7.3 azalarak 17 milyar 103 milyon dolar olarak gerçekleşti. Taşımacılıkta ise 2008 yılında 134 milyon dolar net çıkış olmuşken, 2009 yılında 1 milyar 21 milyon dolar tutarında net giriş gerçekleşti. 2009 yılında navlun bir önceki yıla göre yüzde 49.7'lik azalışla 1 milyar 587 milyon dolar net çıkış olmuşken, diğer taşımacılık kaleminde yüzde 13.7 azalışla 2 milyar 608 milyon dolar tutarında net giriş gerçekleşti.


İnşaat hizmetlerinde döviz girişi yüzde 11.9 arttı

Yurtiçinde yerleşik inşaat şirketlerinin yurtdışında gerçekleştirdikleri inşaat hizmetlerinden kaynaklanan net döviz girişi, 2008 yılına oranla yüzde 11.9 artarak 1 milyar 90 milyon dolar oldu. 2008 yılında toplam 17 milyar 121 milyon dolar fazla veren Hizmetler Dengesi kalemi, 2009 yılında yüzde 5.3 azalarak 16 milyar 219 milyon dolar fazla verdi.


Faiz giderleri 7.2 milyar dolara geriledi

Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan gelir dengesi kalemindeki net çıkış, 2009 yılında yüzde 6.3 azalarak 7 milyar 646 milyon dolar olarak gerçekleşti. Yatırım geliri kaleminin altında büyük ölçüde kar transferlerinden oluşan doğrudan yatırımlar ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen net çıkış, 2009 yılında sırasıyla yüzde 13.9 azalışla 2 milyar 248 milyon ve yüzde 13.9 azalışla 5 milyar 560 milyon dolara geriledi. 2009 yılı Ocak-Aralık döneminde uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, 2008 yılına göre yüzde 14.5 azalarak 7 milyar 245 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Cari transferler, 2009 yılında yüzde 8.9 artarak 2 milyar 302 milyon dolar giriş kaydetti. Bu dönemde, Genel Hükümet kalemi 1 milyar 155 milyon dolar gelir kaydederken, diğer sektörler kalemi altında yer alan işçi gelirlerinde ise 934 milyon dolar gelir gerçekleşti.


2009'da net sermaye girişi yüzde 85.1 azaldı

2009 yılında finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye girişi, 2008 yılına oranla yüzde 85.1 azalarak 5 milyar 417 milyon dolar oldu. Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye'de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net yatırımlar yüzde 58.4 azalarak 18 milyar 269 milyon dolardan 7 milyar 597 milyon dolara düştü.

Gayrimenkul alımları 1.8 milyar dolar oldu

Yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye'de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımlarının 2008 yılına göre yüzde 38 azalarak 1 milyar 820 milyon dolara gerilediği görülürken, Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredilerle ilgili olarak 147 milyon dolar net kredi kullanımı gerçekleştirildi. Yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında yaptıkları net yatırımlar 2 milyar 549 milyon dolardan 1 milyar 571 milyon dolara düştü. Sonuç itibariyle, doğrudan yatırımlar kaleminde 2009 yılında gerçekleşen net sermaye girişi yüzde 61.7 azalarak 6 milyar 26 milyon dolar oldu.


Devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 1.7 milyar dolarlık net satım

2008 yılında 5 milyar 46 milyon dolar net sermaye çıkışı olan portföy yatırımlarında 2009 yılında 198 milyon dolar tutarında net giriş gerçekleşti. Yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında menkul değer alım-satımları ile ilgili olarak, 2008 yılında 1 milyar 276 milyon dolar, 2009 yılında da 2 milyar 740 milyon dolar tutarında net alım yapıldı. Yurtdışında gerçekleştirilen tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak Genel Hükümet, 2009 yılında 1 milyar 820 milyon dolar tutarında net kullanım gerçekleşti. Devlet iç borçlanma senetleri piyasasında yurtdışı yerleşiklerce Aralık ayında 1 milyar 198 milyon dolar tutarında net satımla birlikte, 2009 yılının tamamında toplam 1 milyar 709 milyon dolar tutarında net satım oldu.

Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan bu kalemde 2008 yılında 24 milyar 563 milyon dolar net giriş gerçekleşmişken, 2009 yılında 696 milyon dolar net çıkış oldu. 2008 yılında yurtdışı yerleşiklerce 1 milyar 723 milyon dolar tutarında net kredi geri ödemesi gerçekleştirilmişken, 2009 yılında net 1 milyar 403 milyon dolar tutarında kredi açıldı.

Bankaların yurtdışı muhabirleri nezdindeki döviz varlıkları, 2008 yılında 9 milyar 60 milyon dolar artmışken, 2009 yılında 6 milyar 18 milyon dolar azalış kaydetti. 2008 yılında 35 milyar 493 milyon dolar artış gözlemlenen yükümlülükler kaleminde, 2009 yılında 4 milyar 828 milyon dolar azalış yaşandı. İthalat karşılığı sağlanan ticari krediler kaleminde 2009 yılında 1 milyar 161 milyon dolar net geri ödeme kaydedildi. Söz konusu dönemde yurtdışı piyasalar ve diğer uluslararası kuruluşlardan sağlanan uzun vadeli kredilerde 1 milyar 598 milyon dolar net kullanımda bulunuldu.


Bankalardan 4.1 milyar dolar kredi ödemesi

Yurtdışından sağlanmış olan kredilerle ilgili olarak, bu dönemde bankacılık sektörü 4 milyar 114 milyon dolar, diğer sektörler ise 9 milyar 476 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirdi.

Yurtdışında yerleşik kişilerce Merkez Bankası ile yurtiçinde yerleşik bankalarda tutulan mevduat hesaplarından oluşan mevduatlar kalemi, 2008 yılında 3 milyar 387 milyon dolar net giriş kaydetmişken, 2009 yılında yüzde 108.5 artarak 7 milyar 62 milyon dolar tutarında net giriş gösterdi. Bu dönemde yurtdışı bankaların yurtiçinde tuttukları net mevduat tutarı 7 milyar 138 milyon dolar tutarında giriş kaydetti. Resmi rezervlerde 2008 yılında 1 milyar 57 milyon dolar azalış görülmüşken, 2009 yılında toplam 111 milyon dolar artış oldu.