Çin Boğa Yılı'na girdi

Çinlilerin geleneksel ay takvimine göre Fare Yılı bitti, Boğa Yılı başlıyor.
Çinlilerin 12 hayvan burcunda farenin ve boğanın yanı sıra, kaplan, tavşan, ejderha, yılan, at, koç, maymun, horoz, köpek ve domuz bulunuyor.
 

12 hayvan burcunun kaynağı

12 hayvan burcunun kaynağı, M.Ö 6. yüzyıldaki İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'ne dayanıyor. M.S 5. ve 6. yüzyıllardaki Güney ve Kuzey hanedanları dönemine gelindiğinde 12 hayvan burcu, Çin'de çok yaygın olarak kullanılmaya başlandı.

Çinlilerin ataları, 12 Hayvan Burcu'nu yalnızca yıllar için değil, aylar ve saatler için de kullanıyordu. Eskiden beri "Tanrı ile insan arasındaki bütünleşmeye" dayalı bir felsefenin benimsendiği Çin'de 12 hayvan burcu, Çin milletinin hayvan ve toteme olan inancı ile ilkel astronomi biliminin ortak ürünü olageldi.

12 burcu oluşturan 12 hayvan, altı çifte ayrılır. Bu ayrım, eski Çin toplumunun bütün arzu ve istekleri olarak yorumlanır. Örneğin fare ve boğa, bir çift oluşturur. Fare zekayı, boğa ise çalışkanlığı temsil eder.

Zeka, çalışkanlık olmadan kendi başına başarı getirmez. Çalışkanlık ise zekayla birleşmedikçe aptallığa dönüşür. Başarı, ancak zeka ve çalışkanlık bir arada olunca söz konusu olacaktır.

Fare nasıl birinci oldu?

Boğa neden farenin ardından 12 burç arasında ikinci sırayı almıştır? Takvime kaynaklık eden efsaneye göre, tanrı bütün hayvanları huzuruna çağırmış. Emrini dinleyip gelen hayvanlara da geliş sıralarına göre birer yıl hediye edecekmiş.

Boğa, yeni yıl arifesinde hemen yola çıkmış ve en hızlı yetişen hayvan olmuş. Onu kaplan, tavşan, ejderha, yılan, at, koç, maymun, horoz, köpek, domuz ve fare izlemiş. Tanrı bu 12 hayvana yıl hediye edecekken fare şikayet etmiş. Fare, "Ben hayvanların en büyüğüyüm. İnanmıyorsanız, halka soralım, onlar söylesin" demiş.

Tanrı farenin şikayetini gülünç bulmuş, ancak yine de halkın değerlendirme yapması önerisini kabul etmiş. Tanrı, bu 12 hayvana sokağa çıkmalarını buyurmuş. Boğa sokağa çıktığında halk, ona dostça davranmış ve başını okşamış, ancak hiç kimse boğanın büyük olduğunu söylememiş. Tam bu sırada fare, bir sıçrayışta boğanın sırtına çıkıvermiş.
Bu, sokaktaki insanları şaşırtmış, kalabalıktan bir kişi "Aman, bu ne kadar büyük bir fare böyle!" diye bağırmış. Böylece tanrı, ister istemez ilk yılı fareye vermiş, boğa ise ikinci sırayı almış.


Sığırların saygın yeri

Sığırlar, tarıma dayalı kültürün gelişmesinde oynadıkları önemli rol ve insanlarla yakın olmaları nedeniyle Çinlilerin gözünde saygın bir yere sahiptir. Günümüzde tarım çalışmalarının yanı sıra yük taşımacılığında da rolünü sürdüren sığırların eti ve sütü sofralardan eksik olmaz.

"Bir karış tarla bile sığırların emeğinin ürünüdür" sözünde olduğu gibi Çin tarihinde sığırlardan hep övgüyle söz edilir. Çin'in tanınmış edebiyatçısı Lu Xun, ineklerden "ot yiyerek süt verir" diye söz eder. Sığırlar eskiden savaşlarda da kullanılırdı.
Çinlilerin günlük yaşamında birçok nesne ve olay, boğaya benzetilir. Örneğin traktörlere "demir boğa", borsalarda görülen sürekli yükselişe "boğa gidişatı" denir.

Boğa Yılı'nda doğanların özellikleri

Ağırbaşlılık, çalışkanlık, yaratıcılık ve gerçekçilik, Boğa Yılı'nda doğanların özellikleri olarak kabul edilir. "Yüksek sorumluluk bilincine sahip olan boğalar", üstlerinin güvenini ve takdirini kolayca kazanır. Zorluklara karşı güçlü irade ortaya koyabilmekle birlikte, "boğalar"ın biraz fazla inatçı oldukları söylenir.

Uğur ve refah getireceğine inanılan Boğa Yılı'nda eşe dosta çeşitli malzemelerden yapılmış "boğalar" hediye etmek bir gelenektir. Bu nedenle üzerinde boğa simgesi bulunan altın takılar, kuyumcu dükkanlarını bayram öncesinden doldurmaya başladı. Boğa şeklindeki süs eşyaları ve oyuncaklar da bayram vitrinlerini süslüyor.


Takvime göre bir gün hesabı

Bir iddiaya göre 12 burcun seçilmesi ve sıralanması da hayvanların günlük hareketlerine göre saptandı. Bazı tarihçiler, bunun Çin ulusunun eski yılları kaydetme yöntemiyle azınlık milliyetlerin yılları hayvanlarla adlandırma yönteminin bir kaynaşması olduğu, bazılarıysa 12 burcun Çin'e Hindistan'dan girdiği görüşünü savunuyor.

Han hanedanı döneminden beri Çinliler günü ikişer saatlik 12 zaman dilimine bölüyor. Saat 23.00 ile 01.00 arasındaki birinci dilimde fare çok hareketli olurmuş ve tıkırtısı en çok o zaman işitilirmiş .

01.00 ile 03.00 arasındaki dilimde öküz geviş getirir ve çift sürmeye hazırlanırmış. 03.00 ile 05.00 arasındaki zaman, kaplanın en saldırgan olduğu ve ava çıktığı saatlermiş. 05.00 ile 07.00 arasında tavşan iş başında olur ve eşinerek besin ararmış. 07.00 ile 09.00 arasında ise büyülü ejder yağmur yağdırırmış.

09.00 ile 11.00 arasında yılan baharda büyüyen otların arasında dolaşırmış. 11.00 ile 13.00 arasında, yani güneşin en parlak olduğu saatler, atın koşması için en güzel zamanmış. 13.00 ile 15.00 koçun otladığı saatlermiş. 15.00 ile 17.00 arası maymunların en hareketli olduğu, atlayıp zıplayarak en çok gürültü yaptığı saatlermiş.

17.00 ile 19.00 arasında karanlık çökmeye başlar ve horoz kümesine girermiş. 19.00 ile 21.00 arasındaki zaman diliminde köpek geceleyin bekçilik görevi yapmaya başlarmış. Günün 21.00 ile 23 arasındaki son bölümünde ise yeryüzündeki bütün yaratıklar uykuya dalar, her yeri sessizlik kaplar, domuzun horlamasından başka bir şey duyulmazmış.

Bayram adetleri

Bahar Bayramını kutlama adetleri, Çin'in çeşitli bölgelerinde değişiklikler gösterir. Bütün ailenin bir arada yılbaşı yemeği yemesi geleneği ise her yerde aynı. Bir tür Çin mantısı olan "cauzı", en yaygın yılbaşı yemeği. Soya peyniri dofu ve balık kelimelerinin söylenişleri zenginlik kelimesini çağrıştırdığından, bunların yılbaşı yemeklerinde de özel bir yeri var.
Halk arasındaki örf ve adetlere göreyse genel anlamda Bahar Bayramı, Çin'in ay takvimine göre 12. ayın 23. gününde başlar, yeni yılın ilk ayının 15. günü kutlanan Yuan Şiao Bayramına (Fener Bayramı) kadar yaklaşık üç hafta sürer.

Yılın son gecesinde hiç uyumama, Çinlilerin eski bir geleneğidir. Bu gece, eski yıl neşe içinde uğurlanır ve yeni yıl karşılanır. Çinliler, kötü ruhları korkutup kötülükleri kovmak için yeni yılı havai fişek atarak karşılar. Bunun yeni yılda şans getireceğine inanılır.
Çinliler, 1912 yılında uluslararası takvim standardını kabul etti. Ancak ay takvimine göre belirlenen geleneksel yılbaşı, Çinliler arasında önemini korudu.

Çin takvimine göre yıllar

Çin takvimine göre yeni yıl, 24 ocak ile 19 şubat arasında başlar. Bir yıl, 354 veya 355 günden oluşur.
Çin takvimine göreyse yıllar şöyle kümelenir:

Fare yılları..... 1936 1948 1960 1972 1984 1996 2008

Boğa yılları..... 1937 1949 1961 1973 1985 1997 2009

Kaplan yılları... 1938 1950 1962 1974 1986 1998 2010

Tavşan yılları... 1939 1951 1963 1975 1987 1999 2011

Ejderha yılları.. 1940 1952 1964 1976 1988 2000 2012

Yılan yılları.... 1941 1953 1965 1977 1989 2001 2013

At yılları....... 1942 1954 1966 1978 1990 2002 2014

Koç yılları...... 1943 1955 1967 1979 1991 2003 2015

Maymun yılları... 1944 1956 1968 1980 1992 2004 2016

Horoz yılları.... 1945 1957 1969 1981 1993 2005 2017

Köpek yılları.... 1946 1958 1970 1982 1994 2006 2018

Domuz yılları.... 1947 1959 1971 1983 1995 2007 2019